ΗΠΑ: Η «ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ» ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Μανώλης Κοττάκης

To 2005 ο Σάμιουελ Χάντινγκτον έγραψε ένα βιβλίο, το οποίο παραδόξως δεν έγινε τόσο γνωστό όσο «Η σύγκρουση των πολιτισμών».

Είχε τον τίτλο «Ποιοι είμαστε, το ζήτημα της αμερικανικής ταυτότητας στην εποχή μας»....(Λιβάνης). Το ξαναδιαβάζω αυτές τις μέρες, 12 χρόνια μετά -αιώνας μέσα στον πυκνό ιστορικό χρόνο-, και αντιλαμβάνομαι την αξία του.

Για να είμαι ακριβής, το αναζήτησα στη βιβλιοθήκη μου μετά την ομιλία του προέδρου Τραμπ -άκουσα πολλά που το θύμιζαν- και, αν κρίνω από τα αποσπάσματα που είχα υπογραμμίσει, είχα δίκιο. Ο Χάντινγκτον προσέφευγε σε ένα παράδειγμα για να δείξει ότι η αμερικανική ταυτότητα, όπως διαμορφώθηκε στους αιώνες, απειλούνταν από τους ισπανόφωνους μετανάστες. 

Θύμιζε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ Αμερικής - Μεξικού, ο οποίος έγινε το 1998 στο Λος Αντζελες παρουσία 91.255 φιλάθλων, Μεξικανών στη συντριπτική πλειονότητά τους.

Η εμπειρία για τους Αμερικανούς πολίτες που παρακολούθησαν τον αγώνα ήταν συγκλονιστική: Οι Μεξικανοί γιουχάιζαν τους παίκτες των ΗΠΑ, εκτόξευαν εναντίον τους σκουπίδια και κυπελλάκια, εξαπέλυαν επιθέσεις με μπουκάλια μπίρας σε όσους προσπάθησαν να σηκώσουν αμερικανική σημαία! 

«Κάτι πάει στραβά, όταν δεν μπορώ να σηκώσω την αμερικανική σημαία στην ίδια μου τη χώρα» σχολίαζε φίλαθλος.

Ο Χάντινγκτον παρατηρώντας τη γέννηση της Ιστορίας σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο επισήμανε ότι «καμιά κοινωνία δεν είναι αθάνατη» και ανακάλεσε στη μνήμη του τον Ρουσό: «Εάν η Σπάρτη και η Ρώμη αφανίστηκαν, ποιο κράτος ελπίζει ότι μπορεί να ζήσει διά παντός;» 

Άρχισε λοιπόν να αναζητεί τα αίτια που η αμερικανική ταυτότητα θρυμματίζεται. 

Κατέληξε σε τέσσερις αιτίες:

Πρώτον: «Η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης εξάλειψε μία μείζονα απειλή για την αμερικανική ασφάλεια και συνεπώς υποβίβασε τη σημασία της εθνικής ταυτότητας σε σύγκριση με τις υποεθνικές, υπερεθνικές, διττά εθνικές ταυτότητες. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι η απουσία ενός εξωτερικού άλλου τροφοδοτεί τις διαιρέσεις μέσα στην κοινωνία».

Δεύτερον: «Οι ιδέες του πολυπολιτισμού υπέσκαψαν τη νομιμότητα των εναπομεινάντων κεντρικών στοιχείων της αμερικανικής ταυτότητας». Ο Χάντινγκτον καταλογίζει ευθύνες στον Κλίντον, ο οποίος διακήρυξε ότι «μπορούμε να ζήσουμε χωρίς την κυρίαρχη ευρωπαϊκή κουλτούρα».

Τρίτον: «Το τρίτο μεγάλο κύμα μετανάστευσης στην Αμερική, που άρχισε τη δεκαετία του 1960, έφερε κυρίως ανθρώπους από τη Λατινική Αμερική και την Ασία και όχι από την Ευρώπη, όπως τα προηγούμενα. Οι κουλτούρες και οι αξίες των χωρών καταγωγής τους διαφέρουν από αυτές που κυριαρχούσαν στην Αμερική».

Τέταρτον: «Ποτέ πριν στην αμερικανική Ιστορία δεν υπήρχε περίπτωση να διαμορφωθεί μια ομάδα που να συμπεριλαμβάνει σχεδόν την πλειονότητα των μεταναστών και η οποία να μιλά μία και μοναδική μη αγγλική γλώσσα. Ο αντίκτυπος της κυριαρχίας των ισπανόφωνων μεγαλώνει λόγω της γειτνίασης με τις χώρες καταγωγής, της δίγλωσσης εκπαίδευσης, των οικονομικών κινήτρων στις αμερικανικές επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ισπανόφωνους υπαλλήλους, να χρησιμοποιούνται τα ισπανικά στα κρατικά σύμβολα».

Κάπως έτσι υποχώρησαν ραγδαία τα στοιχεία της αμερικανικής ταυτότητας, όπως οι ιδέες του νόμου και της ευθύνης, της πίστης ότι οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα και το καθήκον να δημιουργήσουν έναν παράδεισο επί της γης, μια «πόλη πάνω στον λόφο».

Δεν χρειάζονται περισσότερα. Στα βιβλία ανακαλύπτεις το μέλλον 12 χρόνια πριν έρθει. Ιδού σε ποια υπαρκτά ρεύματα πάτησε ο Τραμπ για να επικρατήσει εκφράζοντας τη βαθιά Αμερική. Η πρόβλεψή μου είναι ότι θα βάλει σε κίνηση την Ιστορία, αλλά επειδή το έργο ανάκτησης της ταυτότητας περνά μέσα από τον διχασμό, στην πραγματικότητα, αν επιχειρήσει βίαιες μεταβολές -οι κοινωνίες δεν είναι επιχειρήσεις-, θα εργαστεί στην ουσία για τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ.

http://dia-kosmos.blogspot.gr