«Ενήμερος επί της Καταστάσεως» ή πνιγμένος στην πληροφορία;

του Καρλ Φορσλίγκ, Τχου (USMC) (μετάφραση και σχολιασμός Τ.Τ.)

Ο Ταγματάρχης Φορσλίγκ είναι χειριστής MV-22B Osprey και υποδιοικητής της Μοίρας 204 (VMMT-204) των Πεζοναυτών. Υπηρέτησε ως σύμβουλος στη Συνοριακή Αστυνομία του Αφγανιστάν στην Επαρχία Χέλμαντ.

Έχει υπηρετήσει ως εκπαιδευτής στους παρακάτω τύπους: MV-22B, CH-46E και ΤΗ-57. Είναι πτυχιούχος των πανεπιστημίων της Πενσυλβανίας και της Βοστώνης.

Ως στρατιωτικοί ηγέτες θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε έναν πυρήνα αξιών, αντιλήψεων και εργασιακών πρακτικών που υπερβαίνουν την καθημερινότητα της κοινωνίας. Οι Κλάδοι των Ενόπλων μας Δυνάμεων χρησιμοποιούν ρητά όπως: «Πάντα Πιστός» (1)*, «Αυτό θα υπερασπίσουμε» (2)* ή «Τιμή, Θάρρος, Αφοσίωση» (3)*. 

Μερικοί από μας φτάνουν να αστειεύονται ότι έχουμε πάνω από δύο αιώνες παράδοσης απείραχτους από την πρόοδο. Όμως αυτό δεν είναι ακριβές. Είμαστε προϊόντα της κοινωνίας από την οποία προερχόμαστε, με τα καλά της και τα κακά της.

Οι ένοπλες δυνάμεις παίρνουν τα στοιχεία της αμερικανικής κοινωνίας και τα μεγεθύνουν. Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι καλό. Σήμερα ειδικά, σε έναν σημαντικό τομέα, δεν είναι.

Η πληροφορία είναι η ανταλλακτική άξια του σύγχρονου κόσμου. Συχνά λέγεται ότι κινούμαστε προς μία οικονομία βασισμένη στην πληροφορία, ακόμη και προς μία κοινωνία βασισμένη στην πληροφορία. Κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, δορυφορικές επικοινωνίες και τα σχετικά έχουν αλλάξει τη ζωή μας.

Το αίσθημα κορεσμού που ούτως ή άλλως δημιουργεί η συσσώρευση πληροφοριών, με τα νέα μέσα έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Υπ’ αυτήν την έννοια, ο στρατός είναι απλώς μία αντανάκλαση της κοινωνίας. Κάθε υπάλληλος γραφείου στην Αμερική μισεί το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο, όπως και οι περισσότεροι στρατιωτικοί, τόσο οι αξιωματικοί όσο και οι υπαξιωματικοί.

Οι ένοπλες δυνάμεις όμως παίρνουν αυτήν τη φυσιολογική εργασιακή ενόχληση και την οδηγούν σε παθολογικά επίπεδα. Οι στρατιωτικοί ηγέτες καλούνται να είναι ηγέτες – ανά πάσα ώρα και στιγμή. Παρά το ότι αυτό είναι ανθυγιεινό, νιώθουν περήφανοι να είναι αυτό που ονομάζεται «προσωπικότητες Τύπου Α»: ακατάβλητοι, να έχουν τον έλεγχο, μερικές φορές εχθρικοί και, τουλάχιστον φαινομενικά, γνώστες. Προσθέστε αυτά τα γνωρίσματα σε μία δίψα για πληροφορίες ή για «επίγνωση της κατάστασης» όπως είναι η ορολογία, και έχουμε έναν οργανισμό ο οποίος ξοδεύει περισσότερο χρόνο κυνηγώντας πληροφορίες παρά ενεργώντας.

Μεταβίβαση πληροφοριών αντί για λήψη αποφάσεων

Για παράδειγμα, λίγο παλιότερα, πριν τα κινητά τηλέφωνα εξαπλωθούν, η ζωή των αξιωματικών υπηρεσίας ήταν πιο εύκολη. Εάν ως υπολοχαγός/λοχαγός, ήμουν υπηρεσία και κάτι συνέβαινε σε έναν από τους πεζοναύτες μας, είτε είχε κάποιο μικρο-τρακάρισμα είτε τον είχαν συλλάβει, προσπαθούσα να αντιμετωπίσω το άμεσο πρόβλημα εάν μπορούσα. Εάν δεν μπορούσα, έψαχνα στη λίστα με τα τηλέφωνα για τον κατάλληλο υπαξιωματικό του επιτελείου ή τον αξιωματικό διοικητή. Εάν δεν ήταν εκεί, του άφηνα μήνυμα. Μετά από λίγο ενδεχομένως να αναγκαζόμουν να πάρω μία απόφαση μόνος μου, ακόμη και να καλέσω μία άλλη υπηρεσία, είτε στρατιωτική είτε πολιτική. Το επόμενο πρωί θα ενημέρωνα τον υποδιοικητή για το τι είχα κάνει, ελπίζοντας ότι η ενέργεια μου ήταν εντός της πρόθεσης του. Μπορεί να ήταν και μπορεί να μην ήταν, και γι' αυτό θα επιβραβευόμουν ή θα αποδοκιμαζόμουν ανάλογα, αλλά αυτό θα αφορούσε τις αποφάσεις μου και όχι την επιτυχία μου ως αγωγού πληροφοριών.

Σήμερα δεν κάνω πολλές υπηρεσίες, αλλά σήμερα δεν αναμένεται από αυτούς που είναι υπηρεσία να πάρουν αποφάσεις. Αυτό θα φαινόταν ως ανακούφιση αλλά δεν είναι. Κατά τη διάρκεια των υπηρεσιών δεν παίρνουμε αποφάσεις. Παίρνουμε τηλέφωνα. Στέλνουμε e-mails. Συντάσσουμε διαδικτυακές αναφορές. Στους αξιωματικούς υπηρεσίας έχει μεταβιβαστεί μεγάλη ευθύνη, τουλάχιστον ως διανομείς πληροφοριών, αλλά όχι εξουσία. Δεν τους εμπιστεύονται με τη λήψη αποφάσεων αλλά αν κάτι συμβεί αλίμονο αν δεν έχουν γίνει όλα τα προβλεπόμενα τηλέφωνα στην ιεραρχία. Επίσης αλίμονο αν υπάρχουν ορθογραφικά λάθη στην αναφορά συμβάντος στο excel. Αυτό θα ήταν αντι-επαγγελματικό.

Όλο το αμερικανικό στρατιωτικό δόγμα μας λέει ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο. Μας λέει επίσης ότι μπορεί να μεταβιβαστεί η εξουσία αλλά όχι η ευθύνη. Στην πράξη έχουμε κάνει το ανάποδο. Έχουμε παρασυρθεί προς ένα σοβιετικό μοντέλο ηγεσίας. Εάν ο αξιωματικός υπηρεσίας δεν μπορεί να επικοινωνήσει με κάποιον διοικητή φταίει αυτός. Φταίει και ο διοικητής που αποφάσισε να πάει για γυμναστική χωρίς το κινητό του , τη στιγμή που κάποιος από τη μονάδα του συνελήφθη να οδηγεί μεθυσμένος. Ο διοικητής θα έπρεπε να είναι διαθέσιμος είκοσι τέσσερεις ώρες τη μέρα, επτά μέρες την εβδομάδα.

Ως στρατιωτικοί ηγέτες έχουμε χάσει τον σκοπό της πληροφορίας. Οι ηγέτες χρειάζονται πληροφορίες για να πάρουν αποφάσεις ή απλώς για να συνθέσουν την «επίγνωση της κατάστασης»; Η πληροφόρηση για τη σύλληψη ενός άνδρα για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ στις 02:00 το πρωί αντί για τις 08:00 θα οδηγήσει σε κάποια απόφαση; Όχι φυσικά. Απλώς οικοδομεί την επίγνωση της κατάστασης.

Αυτό ήταν ένα παράδειγμα από την καθημερινότητα σε μια φρουρά που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει καρτούν ή σάτιρα. Όμως διακατεχόμαστε από τις ίδιες αντιλήψεις και σε θέματα τακτικής, πιστεύοντας ότι περισσότερη πληροφόρηση είναι πάντα καλύτερη. Το ότι η τεχνολογία κατέστησε την πληροφορία ανέξοδη για τα στρατηγεία που βρίσκονται ψηλά στην ιεραρχία, δε σημαίνει ότι είναι ανέξοδη και για τους επιχειρησιακούς.

Οι περιορισμοί των επικοινωνιών οπτικής επαφής σήμαιναν ότι ένας υφιστάμενος διοικητής είχε ελευθερία δράσεως μόλις η καμπυλότητα της γης του εξασφάλιζε πως δεν ήταν προσβάσιμος. Σήμερα ασφαλείς δορυφορικές επικοινωνίες σημαίνουν ότι το λουρί ή καλύτερα η θηλιά δεν είναι ποτέ μακριά. Παλιότερα ξεκινούσαμε οπλισμένοι μόνο με τα όπλα μας και την πρόθεση του διοικητή. Σήμερα χρειαζόμαστε μόνο τα όπλα γιατί η πρόθεση του διοικητή ανανεώνεται συνεχώς μέσω δορυφορικών επικοινωνιών και του mIRC chat.

Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηγέτες είναι εξοικειωμένοι με λίστες ελέγχου που περιέχουν συνθηματικές λέξεις οι οποίες περιγράφουν την πρόοδο ή τις ενδεχόμενες καταστάσεις μιας επιχείρησης. 

Εάν η λέξη «Steelers» αναφερθεί στις 00:25 Ζ ο αντικειμενικός σκοπός έχει εξασφαλιστεί. Εάν η λέξη «Syphilis» αναφερθεί στις 00:35 Ζ τα τμήματα χρειάζονται άμεση εκκένωση. 

Αυτές είναι πληροφορίες που επιτρέπουν στους ηγέτες να πάρουν πραγματικές αποφάσεις.

Πριν από μερικά χρόνια συμμετείχα σε μία πτήση η οποία έτυχε κάποιας προσοχής επειδή ήταν η πρώτη πτήση αεροσκαφών MV-22B στο Αφγανιστάν. Πολλά από τα σημεία της λίστας ελέγχου δεν οδηγούσαν στη λήψη απόφασης αλλά ήταν απλώς στοιχεία θέσης και κατάστασης με μόνο σκοπό να προωθηθούν στην ιεραρχία λεπτό προς λεπτό.

Για παράδειγμα, υπήρχε ένα σημείο στη λίστα ελέγχου που δήλωνε ότι το αεροσκάφος έχει περάσει την παραλία και κάποιο άλλο που δήλωνε ότι το αεροσκάφος έχει διασχίσει τα αφγανικά σύνορα. Θα άλλαζε κάτι επειδή ένα αεροσκάφος είχε ταξιδέψει μερικά μίλια παραπάνω; Όχι. Οι πληροφορίες αναφέρονταν για να αναφερθούν και για να ικανοποιήσουν αυτούς που θα τις ανέφεραν ακόμη ψηλότερα. Σε αυτή την περίπτωση ήταν οι δορυφορικές επικοινωνίες που επέτρεψαν αυτού του είδους την επιτήρηση να υπάρχει. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, μία μοίρα μπορούσε να εξαπολύσει ένα αεροσκάφος και να μην έχει νέα απ’ αυτό μέχρι να προσγειωθεί στον προορισμό του μερικές ώρες αργότερα. Τότε ήμασταν εντάξει μ’ αυτό. Τώρα γιατί όχι;

Η πρόοδος στην τεχνολογία των επικοινωνιών δεν είναι κάτι κακό, αν χρησιμοποιηθεί σωστά. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν κάποτε να οδηγήσουν τα αδελφοκτόνα πυρά σε πλήρη έκλειψη. Όμως ταυτόχρονα, η συνεχής επικοινωνία κρύβει έναν κίνδυνο. Τελικά κάθε Πεζοναύτης και Στρατιώτης θα είναι προσβάσιμος οποτεδήποτε, οπουδήποτε. Κάθε άτομο θα καταστεί ένα πιόνι στο ταμπλό του διοικητή. Εάν η πληροφορία είναι ναρκωτικό, κάθε ηγέτης θα κάνει ενέσεις από αυτήν.

Διώχνοντας τη συνήθεια

Όπως και τα ναρκωτικά, έτσι και η πληροφορία είναι εθιστική. Η πρόσβαση σε συνεχή ροή πληροφοριών δημιουργεί απαίτηση για περισσότερη. Μόλις κάποιος από τους κυριάρχους παίχτες εθιστεί, όλοι οι άλλοι θα ακολουθήσουν. Οι υφιστάμενοι ενός εθισμένου στην πληροφορία σταματούν να ηγούνται και γίνονται αγωγοί πληροφοριών. Και αυτοί με τη σειρά τους απασχολούν τους υφισταμένους τους με την εύρεση απαντήσεων σε κάθε πιθανή ερώτηση που ο προϊστάμενος τους θα μπορούσε να κάνει.

Αντικειμενικά μιλώντας, οποιαδήποτε πληροφορία έχει αξία στο μέτρο που βοηθά έναν ηγέτη να πάρει αποφάσεις. Κάθε πληροφορία που οδηγεί σε μία καλύτερη απόφαση έχει αξία. Αντιθέτως, οποιαδήποτε πληροφορία δεν οδηγεί σε απόφαση είναι άχρηστη. Η κατανάλωση ανθρωπο-ωρών για τη συλλογή πληροφοριών που απλώς μεταβιβάζονται προς τα πάνω στην ιεραρχία είναι απώλεια χρόνου.

Πως μπορούν να αντιδράσουν οι ηγέτες σε αυτή την τάση; Το μεγαλύτερο βήμα είναι να αναρωτηθούμε πριν στείλουμε κάποια αίτηση για αναφορά πληροφοριών: «Πρόκειται να πάρω κάποια απόφαση βασισμένη στην απάντηση που θα λάβω;» Εάν δεν πρόκειται, μην κάνεις την ερώτηση.

Όσο πιο ψηλά βρίσκεται ένας ηγέτης, τόσο πιο πολύ πρέπει να σκεφτεί τις επιπτώσεις που δημιουργεί μια απλή ερώτηση του. Μία επίπτωση είναι ο χρόνος που καταναλώνεται απλώς για να βρεθεί η απάντηση. Χρειάζεται μόλις ένα δευτερόλεπτο για να σταλεί με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μία αίτηση αναφοράς πληροφοριών, αλλά μπορεί να πάρει πολύ χρόνο στους αποδέκτες για να βρουν την απάντηση. Αυτός είναι χρόνος που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν για να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Η άλλη επίδραση είναι, όπως και στη σωματιδιακή φυσική, η πράξη της παρατήρησης αλλοιώνει το αποτέλεσμα. Όπως λέει το ρητό: «Ότι ο προϊστάμενος μου βρίσκει ενδιαφέρον, εγώ το βρίσκω συναρπαστικό». 

Οι υφιστάμενοι μεταβάλλουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του προϊσταμένου τους. Μερικές φορές αυτό παράγει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά θα πρέπει κανείς να το διαχειριστεί προσεκτικά. Εάν τα πάντα γίνουν προτεραιότητα, τότε τίποτα δεν είναι προτεραιότητα. Ένας διοικητής που ενδιαφέρεται για τα πάντα θα διαπιστώσει ότι οι υφιστάμενοι του είναι ανίκανοι να πάρουν ατομικές πρωτοβουλίες.

Έχουμε ξεχάσει τα διδάγματα από το «Μήνυμα στον Γκαρθία». Αυτοί που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις επιθυμούν τη λογοδοσία. Επιθυμούν όμως τη λογοδοσία σε ότι αφορά το αποτέλεσμα των ενεργειών τους και όχι κάθε ενδιάμεσο βήμα. Όπως ισχυρίζεται όλο το δόγμα μας, οι διαταγές θα πρέπει να δηλώνουν τι θα γίνει, όχι πως θα γίνει. Υπερτονίζοντας την απαίτηση για συνεχή ενημέρωση, διαψεύδουμε τον πυρήνα των αντιλήψεων μας σχετικά με τον τρόπο άσκησης ηγεσίας.

Εμπιστοσύνη: ένα χαρακτηριστικό της ηγεσίας που δεν χρησιμοποιείται αρκετά

Ως ηγέτες πρέπει να διαφυλάξουμε τους διανοητικούς μας πόρους για πληροφορίες που μας βοηθούν να πολεμήσουμε και όχι για ατέλειωτες αναφορές καταστάσεως. Ενώ η σημασία της σωστής επίβλεψης επισημαίνεται διαρκώς από την ιεραρχία, η σημασία της αφοσίωσης προς τα πάνω και προς τα κάτω λαμβάνει πολύ λιγότερη προσοχή. Το οφείλουμε στους υφιστάμενους μας να δείξουμε την αφοσίωση μας με το να τους εμπιστευτούμε εκτός και αν φανούν ανάξιοι της εμπιστοσύνης. 

Όπως είναι η κατάσταση σήμερα η επικρατέστερη άποψη είναι: «Μην εμπιστεύεσαι κανέναν». Εάν η αναφορά στην «ιδιαίτερη εμπιστοσύνη» που υπάρχει στο έγγραφο της ονομασίας των αξιωματικών αξίζει το χαρτί που είναι γραμμένη τότε οι ένοπλες δυνάμεις ως οργανισμός πρέπει να λειτουργεί αναλόγως.

Ορισμένες φορές οι υφιστάμενοι θα αποτύχουν όταν δεν τους παρακολουθούμε. Όπως είπε ο Υποστράτηγος των Πεζοναυτών Τζον Λεζέρν (4)* η σχέση μεταξύ αξιωματικών και ανδρών θα πρέπει «… να παίρνει από τη φύση της σχέσης πατέρα και γιου». 

Μερικές φορές, ως καλός γονέας, ο προϊστάμενος θα πρέπει να αφήνει την αποτυχία να συμβεί αλλά να συνεχίζει να προσφέρει καθοδήγηση, συμβουλή και υποστήριξη. Κανένας δεν είναι αναντικατάστατος. Ένας υφιστάμενος θα πρέπει πάντα να είναι σε θέση να αναλάβει τα καθήκοντα του προϊσταμένου του – πρέπει πάντα να προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τους αντικαταστάτες μας. Αυτό θα συμβεί μόνο αν τους αφήσουμε να δουλέψουν σε ένα περιβάλλον που τους καθιστά υπεύθυνους για τα αποτελέσματα, όχι για τις πληροφορίες.

Σημειώσεις

(1)* Στο πρωτότυπο: «Semper Fidelis»

(2)* Στο πρωτότυπο: «This We’ll Defend». Προέρχεται από την Αμερικανική Επανάσταση.

(3)* Στο πρωτότυπο: «Honor, Courage, Commitment»

(4)* Υποστράτηγος Τζων Λεζέρν (John Lejeune) (1867-1942), θρυλικός στρατηγός των Πεζοναυτών, το όνομα του οποίου φέρει το βασικό Κέντρο Εκπαιδεύσεως του σώματος.

Και ένα σχόλιο για την ελληνική πραγματικότητα
(γράφει ο Τ.Τ.)

Υπάρχουν πτυχές του άρθρου του Αμερικανού Ταγματάρχη που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα αφορούσαν τον Ελληνικό Στρατό λόγω του χάσματος δυνατοτήτων που υπάρχει στην τεχνολογία των επικοινωνιών των δύο στρατών. Όμως ο πυρήνας του άρθρου αφορά και εμάς, επειδή θέτει το εξής ερώτημα:

«Ο χρόνος που θα καταναλωθεί και η προσπάθεια που θα καταβληθεί για να συλλεχθεί και να διαβιβασθεί μία πληροφορία αξίζει τον κόπο; Αυτός που θα την πάρει θα κάνει κάτι με αυτήν πέρα από το να την …λάβει; Μήπως στον χρόνο που οι υφιστάμενοι συνέλεγαν και διαβίβαζαν την πληροφορία είχαν κάτι άλλο πιο σημαντικό να κάνουν;». 

Ο Ελληνικός Στρατός στο εσωτερικό του συλλέγει και διανέμει πληροφορίες καθημερινά, πράγμα φυσικό για έναν οργανισμό, αλλά για να δανειστώ την έκφραση του Αμερικανού Ταγματάρχη, ο Στρατός μας οδηγεί αυτήν την ανάγκη στα επίπεδα της παθολογίας. Ατέλειωτα έγγραφα και αναφορές που συντάσσονται καθημερινά δεν σπαταλούν μόνο τον χρόνο των εμπλεκομένων αλλά έχουν επίπτωση και στην εκπαίδευση, καθώς οι ικανότεροι υπαξιωματικοί της Μονάδας βρίσκονται συνήθως στα Γραφεία της και οι ικανότεροι υπαξιωματικοί των Μονάδων στα Επιτελικά Γραφεία των Σχηματισμών. Και το ακόμη χειρότερο για εμάς είναι ότι χρησιμοποιούμε το χαρτί σε φυσική μορφή, με αποτέλεσμα πέρα από τον χρόνο συλλογής και διαβίβασης της πληροφορίας, αυτή να πρέπει να εκτυπωθεί και να αρχειοθετηθεί, δηλαδή ακόμη περισσότερος κόπος και χρόνος.

Ακόμη και στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του Ελληνικού Στρατού, τουλάχιστον στην ειρηνική περίοδο, κάθε υφιστάμενος είναι πολύ ευκολότερα προσβάσιμος από την ιεραρχία από ότι παλιότερα. Αυτή η ευκολία στην πρόσβαση, σε συνδυασμό με την αίσθηση της σπουδαιότητας και του επείγοντος που κάθε ανώτατος έχει για αυτό που κάνει εκείνη τη στιγμή οδηγούν στην ελαφρά τη καρδία απαίτηση για πληροφορίες, και μάλιστα άμεσες, ακόμη και όταν αυτές διαβιβάζονται ούτως ή άλλως σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσα από τις καθορισμένες διαδικασίες. Δυστυχώς μόνο ο ηγέτης που βρίσκεται ψηλά στην ιεραρχία μπορεί να βάλει φρένο στον εαυτό του και να αναρωτηθεί τι επίδραση θα έχει αυτό που θα ζητήσει και αν αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αξιοποιούν οι υφιστάμενοι του τον χρόνο τους.

To άρθρο αναρτήθηκε στον ιστότοπο Modern War Institute στις 7 Μαΐου 2014 και γράφτηκε από τον Ταγματάρχη των Πεζοναυτών Καρλ Φόρσλιγκ (Carl “Skin” Forsling). 

https://belisarius21.wordpress.com

http://dia-kosmos.blogspot.gr/