Ο ΚΑΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο χώρος της τέχνης είναι ένας κόσμος πολυπλοκότητας, φινέτσας και δημιουργικότητας, ένα από τα υψηλότερα κοινωνικά επιτεύγματα των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία. Ως εκ τούτου, τα μεγαλύτερα έργα τέχνης κοσμούν σήμερα γκαλερί, μουσεία και συλλογές σε όλο τον κόσμο, αναδεικνύοντας την πνευματικότητα των δημιουργών τους.

Λοιπόν, αυτό ίσως να ίσχυε στο παρελθόν, γιατί σήμερα η τέχνη θεωρείται περιουσιακό στοιχείο –μια επένδυση όπως τα ακίνητα, οι μετοχές, τα ομόλογα, και τα πολύτιμα μέταλλα. Οι κορυφαίοι οίκοι δημοπρασιών και γκαλερί τέχνης του κόσμου έχουν εμπορευματοποιηθεί την αγορά έργων τέχνης. Ιδρύματα που παραδοσιακά δεν είχαν καμία σχέση με την τέχνη, όπως τράπεζες και πολυεθνικές εταιρείες έχουν δημιουργήσει funds τέχνης, καθαρά για επενδυτικούς σκοπούς.

Ο κόσμος της τέχνης έχει προσελκύσει μια σειρά από επιχειρηματικούς οπορτουνιστές, που βλέπουν την τέχνη μόνο ως μέσο κερδοσκοπίας. Έτσι, η αγορά της τέχνης υιοθετεί τα χαρακτηριστικά της αγοράς εμπορευμάτων, με ένα παγκόσμιο τζίρο που φτάνει τα 66 δισ. δολάρια και αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους και ενώ οι αγορές μετοχών έχαναν σταδιακά την αξία τους, οι τιμές της τέχνης αυξάνονταν με ταχείς ρυθμούς.

Σήμερα, η σύγχρονη τέχνη θεωρείται από πολλούς ως ένα από τα καλύτερα μέσα για τη διατήρηση του πλούτου. Εξαιρετικά πλούσιοι συλλέκτες ασκούν πίεση στις γκαλερί για να παράγουν περισσότερα έργα τέχνης συγκεκριμένων καλλιτεχνών, οι οποίοι λειτουργούν ως εμπορικές μάρκες σε αυτή την αγορά. Οι συλλέκτες βρίσκονται σε έναν παροξυσμό, οδηγώντας την αγορά ακόμη υψηλότερα. Μερικοί λένε ότι αυτό είναι ακόμα μια φούσκα, ενώ οι υπερ-πλούσιοι, που είναι προστατευμένοι από τα σκαμπανεβάσματα των εθνικών αγορών και οικονομιών, απορρίπτουν τις αιτιάσεις.

Οι καλύτεροι σύγχρονοι καλλιτέχνες όπως ο Damien Hirst και ο Jeff Koons, που τα έργα τους είναι από τα ακριβότερα, είναι ιδιοκτήτες και διευθυντές «εργοστασίων τέχνης». 

Μια τυπική δημιουργία ενός καλλιτέχνη μέσα σε αυτά τα εργοστάσια, γίνεται συνήθως χωρίς ο καλλιτέχνης να έρθει ποτέ σε επαφή με το έργο τέχνης. Ο καλλιτέχνης αναπτύσσει την ιδέα του σε μια τεχνική ομάδα, η οποία αναλαμβάνει με τη βοήθεια υπολογιστικών μοντέλων τη δημιουργία. Πολλές φορές δεν υπάρχουν καν προσχέδια των καλλιτεχνών, αλλά απλά ένα αντικείμενο, όπως κάνει για παράδειγμα ο Jeff Koons, ο οποίος βρίσκει αντικείμενα και σουβενίρ από καταστήματα δώρων και παιχνιδιών και τα μετατρέπει σε εξωφρενικά έργα τέχνης, χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Έτσι, το μικρό παιχνίδι γίνεται ένα λαμπερό αντικείμενο 2.5 μέτρων από ανοξείδωτο χάλυβα που μπορεί να πωληθεί για δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.

Υπάρχει μια ακόμα νεώτερη τάση που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα έργα των πολύ νέων καλλιτεχνών, ενδεχομένως ακόμη και πριν από την πρώτη ατομική τους έκθεση. Αυτοί οι καλλιτέχνες καθοδηγούμενοι από τις γκαλερί, που συμμετέχουν πολύ ενεργά στην ανάπτυξη θεματολογίας, την οργάνωση παραγωγής, δημιουργώντας ένα κύκλο κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι συλλέκτες αγοράζουν μαζικά αυτά τα έργα: εκατό, διακόσια ή ακόμη και τριακόσια κομμάτια σε έναν χρόνο, με την ελπίδα των τεράστιων κερδών στο μέλλον. Σε αυτό το κλίμα της παραγωγής τέχνης, η τέχνη δημιουργείται ως εμπόρευμα, όπου η παραγωγή οδηγείται με μοναδικό σκοπό τη δημιουργία κέρδους. Ο ορισμός της καλής τέχνης είναι η εμπορεύσιμη και ο ορισμός ενός καλού καλλιτέχνη είναι ο πλέον εμπορικός.

Αυτό βέβαια διαστρεβλώνει πλήρως την εκτίμηση της τέχνης και αφαιρεί ολόκληρο το σκοπό της δημιουργίας της τέχνης, αντικαθιστώντας τον με οικονομικές προσδοκίες.

Ωστόσο, οι νέοι αγοραστές της σύγχρονης τέχνης, που προέρχονται από τον επιχειρηματικό κόσμο που βασίζεται σε εντελώς διαφορετικά πρότυπα, έφερε μαζί του εντελώς νέες τεχνικές διαχείρισης που χρησιμοποιούνται σε άλλους τομείς, όπως η ακίνητη περιουσία, οι εμπορικές συναλλαγές, κλπ. Μπορούν να εκληφθούν ως ασυμβίβαστες με τις πολιτιστικές δραστηριότητες. Νέες μέθοδοι χρησιμοποιούνται, όπως ο εκφοβισμός ή ο εξαναγκασμός των καλλιτεχνών σε μονόπλευρες συμβάσεις, χρησιμοποιώντας νομικές και άλλες υπηρεσίες που ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός τέτοιων υποθέσεων έρχεται στο φως και δείχνει τη σκοτεινή πλευρά του εμπορευματοποιημένου κόσμου της τέχνης.

Για να το θέσω απλά, η εμπορευματοποίηση του τελευταίου τμήματος της κοινωνίας που είχε τη δυνατότητα να παράγει δημιουργικούς στοχαστές, οι οποίοι δεν κατευθύνονται από κερδοσκοπικές οικονομικές προθέσεις, εξαλείφεται μπροστά στα μάτια μας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί μόνο οι αφιλοκερδώς σκεπτόμενοι άνθρωποι μπορεί να είναι η «πυξίδα» της κοινωνίας. Οι καλλιτέχνες μέσα στους αιώνες είχαν ενεργό ρόλο στις νέες ιδέες, τις προσδοκίες, και τα γεγονότα που συνέβαιναν γύρω τους. Αυτό το τελευταίο προπύργιο της πνευματικής ελευθερίας χάνεται, όταν οι εξαιρετικά πλούσιοι αναλαμβάνουν τον έλεγχο. Οι δημιουργικοί άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα της ελεύθερης σκέψης, σήμερα ελέγχονται και κατευθύνονται από οικονομικά συμφέροντα, από την πρώτη στιγμή της όποιας επαγγελματικής τους επιτυχίας.

Που θα μας οδηγήσει αυτό;

Είμαστε όλοι επιβάτες σε ένα πλοίο με τέλειες τεχνολογίες, τέλεια πληρώματα, και τέλεια διαχείριση. Ωστόσο, σε αυτό τον τέλειο κόσμο δεν θα υπάρχει κανείς που θα μπορεί να αμφισβητήσει τη γέφυρα και την κατεύθυνση που ταξιδεύει το πλοίο.

PROF. MURRAY HUNTER

http://dia-kosmos.blogspot.gr/