ΚΥΠΡΟΣ: Η ουτοπία της ανεξαρτησίας

Harold Macmillan

Δυσπιστώ σ’ αυτούς που θέλουν να σώσουν τον κόσμο.

Η εξωτερική πολιτική είναι μίγμα του παλιού και του νέου. Μπορεί να μυήσει και να κληρονομήσει. Μπορεί να ψηφίζουμε στην ψηφοδόχο για αλλαγές στην πολιτική και τις προσωπικότητες, αλλά οι κυβερνήσεις κληρονομούν μια διεθνή κατάσταση, στην οποία τα ίχνη από τις πατημασιές του παρελθόντος διαγράφονται έντονα.

Δεν μπορούμε να νομοθετούμε για τις πράξεις άλλων εθνών, αν μπορούμε να σκεπάσουμε την πλάκα ώστε να είναι τελείως καθαρή. Γινόμαστε αμέσως υποκινητές και λήπτες, ηθοποιοί και σκηνοθέτες.

Με την Κύπρο, το παρελθόν περιόριζε και καθόριζε τις δυνατότητες του παρόντος.

Το 1878. μετά από τρείς αιώνες Οθωμανικής κατοχής, η Βρετανία κατέλαβε την Κύπρο και μαζί κληρονόμησε την ανάγκη των Ελλήνων για την Ένωση. Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, που έγινε μια αγωνιστική Κραυγή, σ’ όλη τη διάρκεια του αιώνα που ακολούθησε τον Πόλεμο της ανεξαρτησίας το 1821.

Αλλά η ανάγκη για την Ένωση, έγειρε την ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ της Τουρκικής μειονότητας του 20% που ζούσε στο νησί, καθώς και της Τουρκίας και αποτελούσε μια συνεχή πηγή έντασης για την ΕΛΛΑΔΑ.

Παντού, το ξέσπασμα των αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου, επέφερε ένα αίτημα για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και η Κύπρος δεν αποτέλεσε εξαίρεση.

Η χορήγηση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, θα σήμαινε όχι μόνο ανεξαρτησία αλλά επίσης το ΔΙΚΑΙΩΜΑ της ψήφου για ΕΝΩΣΗ με την ΕΛΛΑΔΑ.

Ένας από τους ισχυρότερους συνηγόρους, ήταν ο Μιχαήλ Χριστόδουλος Μοναχός, ένας ιερέας από μια φτωχή οικογένεια βοσκών, ο οποίος με την ικανότητά του είχε κερδίσει υποτροφίες σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

Όταν τελείωσε τις σπουδές του, επέστρεψε στην πατρίδα του σαν ιερέας, με πολιτικές φιλοδοξίες και μια ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ πάνω από την συνηθισμένη. Αργότερα έγινε επίσκοπος και την πρόοδό του καθώς και την δημοτικότητά του, την όφειλε στο γεγονός ότι συνηγόρησε υπέρ της Ένωσης, και όταν πέθανε ο Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου, -Μιχαήλ Μοναχό-, ενθρονίστηκε στη θέση του σαν Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, σε ηλικία 37 ετών.

Ο νεώτερος αρχιεπίσκοπος όλων των εποχών. Άρχισε να ταξιδεύει στον κόσμο και επωφελήθηκε από το ρεύμα κατά της αποικιοκρατίας για να επιτύχει το ΑΙΤΗΜΑ για την ΕΝΩΣΗ. Η βρετανική κυβέρνηση καθυστέρησε να τονίσει τις δυσκολίες που θα προκαλούσε η Ένωση και χειροτέρεψε τα πράγματα με την άρνησή της να έχει οποιεσδήποτε δοσοληψίες μαζί του, μολονότι είχε γίνει ο αναμφισβήτητος αρχηγός των Ελλήνων της Κύπρου.

Μόνο όταν άρχισε η βία μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοκυπρίων στην Κύπρο, ο Βρετανός κυβερνήτης του νησιού κάλεσε τον Μακάριο για να συζητήσει, για πρώτη φορά.

Στις 28 Ιουλίου 1954 η Βρετανία ανήγγειλε ότι προτίθεται να αποσύρει τα στρατεύματα από την Αίγυπτο, επειδή η θέσης της είχε γίνει εξαιρετικά δυσχερής. Η Κύπρος, από δω και πέρα, έμελλε να είναι η βάση της Βρετανίας στην Μέση Ανατολή, σαν υποκατάστατο της Διώρυγας του Σουέζ.

Στη Βουλή των Συντηρητικών, στη Βρετανία, πολλοί βουλευτές κατηγορούσαν με λέξεις όπως «αδύναμες», «καταστροφικές», και «πανικόβλητες» τις πράξεις της κυβέρνησης τους. Εύλογα ρωτούσαν, πως με μια τέτοια μικρόψυχη τακτική θα υπήρχε εμπιστοσύνη για την κυριαρχία στο νησί, αν μάλιστα εδημιουργείτο ισχυρή αντιπολίτευση εκεί.

Ο Υπουργός για τις Αποικίες είπε ότι, «επιθυμεί να αποσαφηνίσει ότι, δεν μπορεί να διανοηθεί μια αλλαγή κυριαρχίας στην Κύπρο».

Ήταν μια δήλωση, που αντανακλούσε όλη την μεταπολεμική αποικιοκρατική πολιτική, από την ανεξαρτησία των Ινδιών και μετά. Ο Jim Griffiths υπεύθυνος των εργατικών για τις αποικιακές υποθέσεις, προκάλεσε τον Υπουργό. Αυτή η δήλωση σήμαινε ότι η ΚΥΠΡΟΣ δεν θα είχε σε ΚΑΜΜΙΑ φάση το ΔΙΚΑΙΩΜΑ να ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ για το ΜΕΛΛΟΝ της;

Ο Υπουργός απάντησε ακόμα πιο δογματικά: «Υπάρχουν ορισμένα εδάφη τα οποία……., ΠΟΤΕ δεν αναμένεται να είναι τελείως ανεξάρτητα».

Ο Υπουργός των αποικιών όχι μόνο έκλεινε την πόρτα της αυτοδιάθεσης, αλλά προφανώς ήθελε να την ΑΜΠΑΡΩΣΕΙ για πάντα. Ένας αριθμός βουλευτών, προσπάθησε να εξασφαλίσει μια άμεση συζήτηση αλλά ο Πρόεδρος της Βουλής (Βλέπε τους προδότες προέδρους της «Ελληνικής;» βουλής) ΑΡΝΗΘΗΚΕ, μολονότι αργότερα την ίδια μέρα, o Tom Driberg πέτυχε να θέσει το θέμα προς συζήτηση.

Ο θόρυβος ήταν τόσος, ώστε ο Oliver Lyttellton, ο γραμματέας για τις αποικίες εμφανίστηκε στο Υπουργικό συμβούλιο σε μια προσπάθεια να επανορθώσει την κατάσταση και προσπάθησε να οπισθοχωρήσει λίγο. «Ποτέ δεν χρησιμοποίησα τον όρο –Ποτέ-, ούτε ο Δεξιός αξιότιμος φίλος μου».

Αλλά την επόμενη μέρα, η έκθεση Hansard ΕΔΕΙΞΕ ότι, η μοιραία λέξη είχε προφερθεί και αυτός ο σπινθήρας άναψε φωτιά στην Κύπρο.

Μια ελληνική οργάνωση με αρχηγό το Γρίβα, έναν πρώην αξιωματικό στον Ελληνικό Στρατό, με την ονομασία ΕΟΚΑ, η οποία δρούσε μέχρι τότε στα κρυφά, φανερώθηκε και τα επόμενα πέντε χρόνια εξαπέλυσε επιθέσεις σαμποτάζ και εκτελέσεων εναντίων των Βρετανικών στρατευμάτων ΚΑΤΟΧΗΣ.

Ο Μακάριος ούτε ήλεγχε το Γρίβα, αλλά ούτε ήθελε να τον αναγνωρίσει, και οι επιτυχίες των άτακτων στρατευμάτων μεγάλωναν, μέχρις ότου το 1958 ο Harold Macmillan σωστά άλλαξε πορεία και απεφάσισε ότι η Βρετανία δεν χρειαζόταν να κατέχει όλο το νησί για βάση. «Οι σκοποί μας θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν εάν μας εξασφάλιζαν μια ασφαλή βάση πάνω στο νησί».

Συνεχίζεται….

Αθανάσιος Στριγάς

Οι Τυμπανιστές του Πενταγώνου.

Η διαταραγμένη αφοσίωση των ΗΠΑ στον διαμελισμό του Ελληνισμού.