ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ ΧΟΝΤΟΡΚΟΒΣΚΙ

Φως στο «μυστήριο» της αποφυλάκισης Χοντορκόβσκι

Πολλοί θεωρούν ότι η απονομή «χάριτος» στον Χοντορκόβσκι ήταν αποτέλεσμα πιέσεων προς τη Ρωσία.

Λάθος. Ήταν προϊόν «παζαριού» της Μόσχας με τη Δύση. Και γύρω από αυτή την υπόθεση, που ενεπλάκη άμεσα η Γερμανία, υπάρχει ένα πυκνό, κατασκοπευτικό-πολιτικό θρίλερ.

Στην υπόθεση της αποφυλάκισης του Μιχαήλ Χοντορκόβσκι υπάρχουν τόσα μυστήρια και τόσες σχεδόν «μυστικιστικού» χαρακτήρα συμπτώσεις, ώστε αισθάνεται κανείς λύπη που ο συγγραφέας μυθιστορημάτων κατασκοπείας, Τομ Κλάνσι, έχει πεθάνει. Θα έφτιαχνε ένα θαυμάσιο θρίλερ. Σε αυτό θα έβρισκε σίγουρα θέση η περιγραφή -όχι μόνο πονηρών κατασκοπευτικών διεργασιών- αλλά και μια μεγάλη δόση «ρομαντισμού».

Στη ζωή όμως, τα πάντα είναι πιο απλά. Δυστυχώς, η απελευθέρωση του Χοντορκόβσκι, αντίθετα με τους ενθουσιώδεις ισχυρισμούς των αισιόδοξων, δεν στάθηκε μια «νίκη του ρωσικού κινήματος προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Παρόλο που πολλοί εκφραστές του κινήματος αυτού είχαν ζητήσει επανειλημμένα την αποφυλάκιση του Χοντορκόβσκι, αυτό το δώρο δεν προήλθε από τους ίδιους. Η αποφυλάκιση, ήταν μια συνδιαλλαγή με τη Δύση.

Γιορτή κατασκόπων

Οι αιτίες μπορεί να είναι αρκετές, με περισσότερο προφανή, την προσπάθεια να βελτιωθεί η εικόνα της χώρας ενόψει της Ολυμπιάδας στο Σότσι. Η απελευθέρωση του Χοντορκόβσκι, η οποία θύμισε σε πολλούς την απέλαση (μόνον αυτή τη φορά, όχι μέσω Βερολίνου, αλλά μέσω Φρανκφούρτης) του Σολζενίτσιν το 1974, ομοιάζει εκ πρώτης όψεως και με ειδική επιχείρηση ανταλλαγής κατασκόπων. Ενδιαφέρον είναι επίσης, ότι συνέβη την ημέρα της επαγγελματικής εορτής του προσωπικού των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών. Δεν αποκλείεται και να αποδειχθεί ότι είναι όντως έτσι. Από τη συγκεκριμένη εκδοχή ίσως να προέρχεται και το λεγόμενο «γερμανικό ίχνος» στην υπόθεση της απελευθέρωσης του Χοντορκόβσκι, η οποία εξέπληξε τους πάντες.

Λίγοι ίσως θυμούνται ότι το καλοκαίρι του 2013 το δικαστήριο της Στουτγάρδης καταδίκασε για κατασκοπία δύο Γερμανούς (μπορεί και να μην ήταν Γερμανοί), οι οποίοι επί 20 χρόνια παρέδιδαν στη Ρωσία απόρρητες πληροφορίες. Δικάστηκαν με τα ονόματα Αντρέας και Χάιντρουν Ανσλάγκ. 

Φαίνεται πως έκαναν εξαιρετική δουλειά, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν να λάβει η Μόσχα απόρρητα στοιχεία για τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, την ανάπτυξη της «αντιπυραυλικής άμυνας» στην Ανατολική Ευρώπη, τις σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ, κ.α. 

Τους «παρέδωσε» το FBI τον Οκτώβριο του 2011, το οποίο με τη σειρά του έλαβε πληροφορίες σχετικά με δίκτυο Ρώσσων παράνομων (χωρίς διπλωματική ή άλλου είδους κάλυψη) κατασκόπων, από τον προδότη-αποστάτη, Αλεξάντρ Ποτέγεφ.

Ο δικηγόρος των προαναφερόμενων, Χορστ-Ντίτερ Πέτσκε, παραδέχθηκε τότε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για ανταλλαγή, και ότι «αυτή μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή». Σύμφωνα με πληροφορίες, το ζήτημα τέθηκε και στην προσωπική συνάντηση της Άνγκελα Μέρκελ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν το καλοκαίρι, αν και οι εκπρόσωποι των δύο πλευρών το διαψεύδουν. Θα δούμε λοιπόν, που θα εμφανιστεί στο εγγύς μέλλον το ζεύγος Ανσλάγκ. Αν φυσικά το μάθουμε ποτέ.

Βροχή «συμπτώσεων»

Μια άλλη «ανταλλαγή» αντικατοπτρίζεται σε –μόλις προ ημερών- απόφαση της κυβέρνησης Ομπάμα. Αναμενόταν μια εβδομάδα νωρίτερα, αλλά για κάποιο λόγο καθυστέρησε. Πρόκειται για τη «Λίστα Μαγκνίτσκι» (απαγόρευση εισόδου και οικονομικών συναλλαγών στις ΗΠΑ, σε Ρώσσους, με το αιτιολογικό της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Σύμφωνα με πληροφορίες, αναμενόταν ότι η συγκεκριμένη λίστα θα διευρυνθεί φτάνοντας τα 20 ονόματα και σε αυτή θα περιλαμβάνονταν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των ρωσικών αρχών ασφαλείας. 

Ανέλπιστα (για τα μέλη του Κογκρέσου), αυτό δεν συνέβη.

Φυσικά, ο Χοντορκόβσκι δεν θα μπορούσε να αποτελεί την αιτία γι’ αυτό, ή τουλάχιστον τη μοναδική αιτία. Σήμερα μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον διεξάγεται ένας θετικός διάλογος για μια σειρά από θέματα, περιλαμβανομένων εκείνων της Συρίας και του Ιράν. Δεν υπάρχει λοιπόν λόγος να δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση που μπορεί να έχουν τα γεγονότα αυτά με τον Χοντορκόβσκι. Είναι απλώς μια σύμπτωση.

Μια ακόμη σύμπτωση, είναι η επίσκεψη του Χένρυ Κίσινγκερ στη Μόσχα στα τέλη Οκτωβρίου. Αυτός συναντήθηκε με τον Β. Πούτιν και τον επικεφαλής του προεδρικού γραφείου, Σεργκέι Ιβανόφ. Κανείς δεν έμαθε το περιεχόμενο των συνομιλιών τους. Ο Κίσινγκερ δεν είναι ο εκκεντρικός μπασκετμπολίστας Ντένις Ρόντμαν που επισκέπτεται συχνά τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας. 

Αντίθετα, εκτελεί πολύ λεπτού χαρακτήρα παρακλήσεις της αμερικανικής ηγεσίας. Και επίσης, εκπροσωπεί την ισχυρότατη Kissinger Associates (η οποία έχει στενή σχέση με τους ομίλους JP Morgan, Goldman Sachs κ.α.), έναν οργανισμό που αποτελεί ένα ιδιότυπο τμήμα της «παγκόσμιας διακυβέρνησης». Την αποκαλούν ακόμη και «μασονική στοά» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η οποία ενδιαφέρεται μεταξύ άλλων και για προγράμματα σχετικά με το πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Λέγεται πως, χωρίς τη δική της ανεπίσημη συγκατάθεση, δεν ολοκληρώνεται μεγάλος αριθμός από συναλλαγές παγκοσμίου βεληνεκούς. Στις 12 Νοεμβρίου ο Χοντορκόβσκι πείστηκε να γράψει αίτημα για απονομή χάριτος από τον Πρόεδρο της χώρας. Λίγο αργότερα η πετρελαϊκή εταιρία Rosneft υπέγραφε με την ExxonMobil μια νέα ενότητα από σημαντικές συμφωνίες στον τομέα της εξόρυξης πετρελαίου, με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών που διαθέτουν οι Αμερικάνοι. Και πάλι λοιπόν, πρόκειται για απλή … σύμπτωση.

Όλες αυτές οι συμπτώσεις -κατ’ ελάχιστον- μαρτυρούν ότι ανάμεσα στη Μόσχα και τη Δύση εξακολουθούν να υφίστανται υψηλού επιπέδου δίαυλοι εμπιστευτικής συνεργασίας, οι οποίοι δεν επιτρέπουν να εξελιχθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών σε μια ασυγκράτητη εχθρική υστερία. Δόξα τω Θεώ γι’ αυτό.

Αποσύρεται στην οικογενειακή ζωή του;

Τι θα κάνει στο εξής ο ίδιος ο Χοντορκόβσκι; Πιθανόν να είναι δεσμευμένος με ορισμένες υποχρεώσεις. Η συνέντευξη Τύπου που έδωσε στο Βερολίνο ενίσχυσε αυτή την εντύπωση. Αν υπάρχουν, τότε αυτός θα τις τηρήσει. Ο Πούτιν, αποφυλακίζοντάς τον, θα πρέπει να ήταν βέβαιος γι’ αυτό. Στον Χοντορκόβσκι τώρα, είναι απαγορευμένο να ασκήσει πολιτική δραστηριότητα «σε στυλ Ναβάλνι»; Ναι, αλλά ο Χοντορκόβσκι πλέον δεν θα μπορούσε ούτως ή άλλως να ενταχθεί εύκολα στη σημερινή ρωσική πολιτική.

Υπάρχουν κάποιες υποχρεώσεις που ανέλαβε ο αποφυλακισθείς, δηλαδή να μην προχωρήσει σε δικαστικές κινήσεις κατά της Rosneft που κληρονόμησε τη YUKOS, να μην επιδιώξει τη δέσμευση των λογαριασμών της, κ.λ.π.; Είναι πολύ πιθανό (και μάλλον το έχει γράψει αυτό ο Χοντορκόβσκι στην επιστολή του προς τον Πούτιν, που συνόδευσε το αίτημα απονομής χάριτος). Αυτό σημαίνει δηλαδή, ότι ο Χοντορκόβσκι δεν αντιπροσωπεύει κάποιο κίνδυνο, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε νομικό επίπεδο.

Η απόκτηση της ελευθερίας του μετά από 10 χρόνια στη φυλακή, είναι κάποιο σοκ, από το οποίο ο Χοντορκόβσκι καλείται να συνέλθει το επόμενο διάστημα. Ήταν φυλακισμένος τόσον καιρό, όσον προηγουμένως ήταν πλούσιος. Πιθανόν, το τρίτο μέρος της ιστορίας της ζωής του να είναι απλώς η οικογενειακή ζωή για χάρη του εαυτού του και των συγγενικών του προσώπων. Και αυτή θα ήταν η πιο λογική συνέχειά της.

Γκεόργκι Μποβτ, πολιτικός επιστήμων

http://dia-kosmos.blogspot.gr/