Μια αξιολόγηση της Ανατολικής Ασίας

Απόδοση κειμένου- επιμέλεια: Σαραντάρη Κατερίνα

Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

Του: George Friedman

Όταν ξεκίνησα αυτή τη σειρά πριν από ένα μήνα, επεσήμανα ότι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του παγκόσμιου συστήματος σήμερα είναι η συνεχιζόμενη αποσταθεροποίηση της Ευρασίας, από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ειρηνικό και από την Αρκτική μέχρι την Αραβική Θάλασσα.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να παρατηρήσουμε ένα σημαντικό στοιχείο, πως αυτή η αποσταθεροποίηση δεν είναι μια μεμονωμένη συστημική κρίση αλλά μια σειρά από σχετικά αυτοτελείς ταραχές.

Έτσι, ενώ τα συστήματα της Ευρώπης, της Ρωσίας και της Μέσης Ανατολής έχουν διαφορετική δυναμική και ενώ αγγίζουν το ένα το άλλο, δεν έχουν φτάσει ακόμα στο σημείο που να συγχωνευθούν σε μια ενιαία κρίση.

Σε αυτό το σημείο στρέφομαι στο ζήτημα της Ανατολικής Ασίας. Η Ασία είναι τόσο μεγάλη, διαφορετική και γεωγραφικά κατακερματισμένη που είναι αδύνατον να μιλάμε για την Ασία ως σύνολο. Η Ανατολική Ασία είναι εκείνο το τμήμα της Ασίας ανατολικά από τις κεντρικές ασιατικές ερήμους που εκτείνονται βαθιά μέσα στην Κίνα, και βόρεια από τα Ιμαλάια και τις λοφώδεις ζούγκλες ανατολικά των Ιμαλαΐων.

Αποτελείται από δύο κύρια μέρη: το ένα είναι η ηπειρωτική χώρα, η περιοχή δηλαδή μεταξύ των νότιων συνόρων και της Σιβηρίας, η οποία είναι η Κίνα των Χαν και των δευτερευόντων κρατών, του Θιβέτ, της Xinjiang, της εσωτερικής Μογγολίας και της Ματζουρίας.

Το άλλο είναι το αρχιπέλαγος της Ανατολικής Ασίας, μια σειρά από νησιά και χερσονήσους που εκτείνονται από τις νήσους Aleutian μέχρι το σημείο που συνδέεται η χερσόνησος Malay με τη νήσο Java. 

Ιδιαίτερη σημασία για την εκτίμηση της Ανατολικής Ασίας έχουν οι: Ταϊβάν, Φιλιππίνες και Ιαπωνία. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο άλλο ένα χαρακτηριστικό: η χερσόνησος της Κορέας, που βρίσκεται ανάμεσα στην Κίνα και το αρχιπέλαγος. Με απλά λόγια, αυτή τη στιγμή το κρίσιμο ερώτημα είναι η δυναμική που υπάρχει στα βορειοανατολικά με την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Βόρειο και Νότιο Κορέα και φυσικά την παγκόσμια δύναμη, τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ανατολική Ασία μοιράζεται ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό με την υπόλοιπη Ευρασία. Ήταν μέρος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος και μεταμόρφωσε και οριοθέτησε την περιοχή. 

Στην Ανατολική Ασία ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αφορούσε δύο θέματα: το πρώτο ήταν η ικανότητα της Ιαπωνίας να έχει πρόσβαση σε πρώτες ύλες και εργατικό δυναμικό από την ασιατική ηπειρωτική χώρα και το υπόλοιπο του αρχιπελάγους. Το δεύτερο ήταν η στρατιωτική ισορροπία μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων του Ειρηνικού, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Τα δύο αυτά θέματα ενεπλάκησαν μεταξύ τους.

Η οικονομική ανάπτυξη στην Ιαπωνία και την Κορέα

Η Ιαπωνία είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα εντελώς στερημένο από πρώτες ύλες. Όταν ο ευρωπαϊκός και αμερικανικός ιμπεριαλισμός την παρακίνησε ώστε να γίνει μια βιομηχανική δύναμη, η Ιαπωνία απέκτησε αμέσως εξάρτηση από τις πηγές πρώτων υλών (και ανθρώπινου δυναμικού ώστε να μπορέσει να στηρίξει την βιομηχανική ανάπτυξη χωρίς μετανάστευση). Η τεράστια επιτυχία της Ιαπωνίας στην βιομηχανοποίηση στις αρχές του 20ου αιώνα, έκανε το Τόκιο να ανησυχεί για την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους και κατ’ επέκταση επιθετικό στην προσπάθεια του να εξασφαλίσει τους πόρους. Οι ΗΠΑ, οι οποίες πάντα ανησυχούσαν για τη ναυτική άμυνα των ακτών τους, είδαν την αυξανόμενη δύναμη και ανασφάλεια της Ιαπωνίας ως απειλή για την αμερικανική κηδεμονία του Ειρηνικού, τον οποίο η Ουάσιγκτον θεωρεί απαραίτητο για την προστασία της Δυτικής Ακτής.

Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να περιορίσουν τον έλεγχο της Ιαπωνίας, ακόμη και να αποκτήσουν πρόσβαση σε ορισμένους πόρους προκειμένου να ελέγχουν την συμπεριφορά της. Οι Ιάπωνες είδαν αυτήν την κίνηση ως ένα αμερικανικό σχέδιο που στόχευε στην μόνιμη υπαγωγή της Ιαπωνίας στις ΗΠΑ. Όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες η κατάσταση της Ινδοκίνας και της σημερινής Ινδονησίας έγινε σκοτεινή και η ικανότητα της Ιαπωνίας να εξασφαλίσει τους πόρους που ιστορικά προέρχονταν από εκείνες τις περιοχές, ήταν αβέβαιη. Η Ιαπωνία προσπάθησε να εξασφαλίσει αυτές τις περιοχές, αλλά αυτό απαιτούσε την ασφάλεια των Φιλιππινών από τη νότια θάλασσα. Οι Φιλιππίνες ήταν ένα αμερικανικό προτεκτοράτο, τόσο προστατευμένο από τις ΗΠΑ που μια τέτοια κίνηση σήμαινε πόλεμο εναντίον τους. Η δυναμική αυτή οδήγησε στο Περλ Χάρμπορ, το οποίο οδήγησε τελικά στην καταστροφική ήττα της Ιαπωνίας.

Είναι ενδιαφέρουσες οι δύο διαστάσεις αυτής της ήττας: η πρώτη ήταν το ναυάγιο της ιαπωνικής βιομηχανικής παραγωγής και κατ’ επέκταση της ιαπωνικής οικονομίας. Η δεύτερη ήταν η συνοχή της ιαπωνικής κοινωνίας, παρά την ήττα και την καταστροφή. Επιπλέον, οι Αμερικανοί χρειάζονταν την ανάπτυξη της ιαπωνικής βιομηχανίας, την κοινωνική συνοχή της και το ανθρώπινο δυναμικό της ώστε να μπορεί να παράγει τους εξοπλισμούς που χρειάζονταν οι ΗΠΑ για τον πόλεμο της Κορέας. Από το 1945, η καταστροφή της βιομηχανικής βάσης της Ιαπωνίας, η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και η αμερικανική ανάγκη για ιαπωνική παραγωγή, δημιούργησαν μια δυναμική που ήταν καθοριστική για την διαμόρφωση της Ανατολικής Ασίας.

Ιστορικά, ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει στηριχθεί σε ορισμένες περιοχές που προσφέρουν φθηνή παραγωγή. 

Έτσι δημιουργήθηκαν τα κράτη χαμηλών μισθών και υψηλής ανάπτυξης όπως οι ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος επανεκκίνησε την ιαπωνική και γερμανική οικονομία ώστε, λόγω της ιδιαίτερης κοινωνικής πειθαρχίας που χαρακτηρίζει τις παραπάνω χώρες, να γίνουν «μηχανές» χαμηλών μισθών και υψηλής ανάπτυξης.

Η μεταπολεμική ανάκαμψη της Ιαπωνίας εξαρτήθηκε από αυτό τον ρόλο που έπαιξε η χώρα, ο οποίος διήρκησε για τέσσερις δεκαετίες. Τέτοιες οικονομίες μπορούν και να δημιουργήσουν μια οικονομική υποδομή και να προωθήσουν την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Ωστόσο, η έμφαση στα ποσοστά απόδοσης κεφαλαίου και όχι στην ανάπτυξη υπονομεύει αναπόφευκτα την κερδοφορία.

Τελικά, η ανάπτυξη μπορεί να διατηρηθεί μόνο με τη μείωση των μισθών ή, όταν αυτό δεν είναι πλέον βιώσιμο, την μείωση των περιθωρίων κέρδους, προκειμένου να ανταγωνιστούν άλλες χώρες που προσφέρουν χαμηλούς μισθούς. Σταδιακά, η χώρα φτάνει στο αποκορύφωμα που οδηγεί σε μια οικονομική κρίση, που χτίστηκε γύρω από το γεγονός ότι το κέρδος θυσιάστηκε για την ανάπτυξη. Στην Ιαπωνία αυτό το αποκορύφωμα συνέβη μεταξύ του 1989 και 1991, μεταξύ του τελευταίου κύματος ιαπωνικών εξαγωγών, μιας κρίσης δηλαδή με τις ΗΠΑ γύρω από την πολιτική εξαγωγών καθώς και μια τραπεζική κρίση.

Στον απόηχο αυτής της χρηματοπιστωτικής κρίσης η Ιαπωνία έγινε μια χώρα πολύ χαμηλότερης οικονομικής ανάπτυξης, λιγότερο εξαρτημένη από τις εξαγωγές και περισσότερο από την εγχώρια κατανάλωση. Επιπλέον, για να διατηρήσει την κοινωνική σταθερότητα, η Ιαπωνία επικεντρώθηκε στην διατήρηση της πλήρους απασχόλησης που είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να θυσιάσει τα κέρδη της αλλά και να αυξήσει το χρέος της. Ένας άλλος τρόπος να τεθεί αυτό το ζήτημα είναι ότι η Ιαπωνία κατάφερε να πετύχει τη μετάβαση της από μια οικονομία χαμηλών μισθών και υψηλής ανάπτυξης σε μια πιο σταθερή οικονομία, χωρίς κοινωνικές αναταραχές. Δεδομένης της επιτακτικής ανάγκης, οι Ιάπωνες τα πήγαν καλά.

Και η Νότια Κορέα πέρασε από αυτή τη διαδικασία, φτάνοντας στο αποκορύφωμα της το 1997 με την οικονομική κρίση της Ανατολικής Ασίας. Σε αντίθεση με την Ιαπωνία βίωσε κοινωνικές αναταραχές και δεν κατόρθωσε να μειώσει την εξάρτηση της από τις εξαγωγές. Έχει ξεπεράσει τις αντιφάσεις αλλά έχει καταφέρει να διατηρήσει μια σχετικά συνεκτική κοινωνικο-οικονομική πολιτική που εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να είναι προσανατολισμένη στις εξαγωγές και λιγότερο στους χαμηλούς μισθούς.

Η Κίνα διέρχεται στην επόμενη οικονομική φάση

Η Κίνα είναι το τρίτο κύμα αυτής της διαδικασίας στην Ανατολική Ασία. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Κίνα ήταν ένα θύμα αλλά και ένα πεδίο μάχης. Αυτό συνέβη σε μεγάλο βαθμό λόγω του κατακερματισμού της Κίνας πριν τον πόλεμο. Αυτός ο κατακερματισμός προκλήθηκε από την αναγκαστική ενσωμάτωση της Κίνας στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Η συντριπτική πλειοψηφία του κινεζικού πληθυσμού ζει στο εσωτερικό όπου η μετακίνηση είναι δύσκολη. Η αλληλεπίδραση της Δύσης με την κινεζική οικονομία έτεινε να εστιάζει στις σχέσεις με τις παράκτιες κινεζικές πόλεις. Αυτό δημιούργησε ένα θεμελιώδες σχίσμα. Οι παράκτιες πόλεις ήταν προσανατολισμένες στις δυτικές δυνάμεις.

Τα οικονομικά τους συμφέροντα συνέκλιναν περισσότερο με εκείνα των Ευρωπαίων και των Αμερικανών, απ’ ότι με εκείνα τις κινεζικής κεντρικής κυβέρνησης. Έτσι, όταν οι κομμουνιστές προσπάθησαν να πυροδοτήσουν μια εξέγερση στη Σαγκάη το 1920, ο Μάο Ζε Ντονγκ απέτυχε και ξεκίνησε τη «Μακρά Πορεία» του στο εσωτερικό, όπου και δημιούργησε έναν στρατό αγροτών. Η διάσπαση μεταξύ των πόλεων των ακτών και του εσωτερικού θεσμοθετήθηκε και προέκυψαν περαιτέρω διασπάσεις στα συμφέροντα των παράκτιων περιοχών. Το αποτέλεσμα ήταν μια άκρως κατακερματισμένη κοινωνία την οποία αρχικά εκμεταλλεύτηκε η Ιαπωνία για τα συμφέροντα της και στη συνέχεια βρέθηκε ανάμεσα στην Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μετά τον πόλεμο ο Μάο νίκησε τις φιλοδυτικές φατρίες, απομόνωσε την Κίνα από το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου και προσπάθησε να δημιουργήσει μια εθνική ενότητα, αποκλείοντας τις ξένες επιρροές. Το αποτέλεσμα ήταν η εσωτερική καταστολή. Η Κίνα δεν μπόρεσε να εκπληρώσει αυτή την προοπτική. Όταν πέθανε ο Μάο οι Κινέζοι έπρεπε να επιλέξουν μεταξύ της υφιστάμενης κατάστασης και της επιστροφής τους στην παγκόσμια οικονομία. Επέλεξαν το δεύτερο και ανέλαβαν το ρόλο μιας χώρας που προσφέρει χαμηλούς μισθούς και υψηλή ανάπτυξη. Όπως συνέβη και στην Ιαπωνία, όταν οι πελάτες της Κίνας σταμάτησαν να αγοράζουν μετά το 2008, το Πεκίνο προσπάθησε να διατηρήσει την κοινωνική σταθερότητα μέσω της απασχόλησης σε βάρος του κέρδους, κάτι που οδήγησε σε πληθωρισμό. Αυτός ο πληθωρισμός δεν ήταν τεράστιος, αλλά καθώς ο ανταγωνισμός στα προϊόντα που παράγει η Κίνα είναι αυξημένος και καθώς έρχονται στο προσκήνιο νέοι παίκτες με ακόμη χαμηλότερους μισθούς, ακόμα και τα περιορισμένα επίπεδα πληθωρισμού των μισθών προκάλεσαν απώλεια στο μερίδιο αγοράς για την Κίνα. Στην πραγματικότητα, ακόμη και οι κινεζικές εταιρίες ξεκίνησαν να ζητούν εργατικό δυναμικό σε χώρες με χαμηλότερους μισθούς. Η Κίνα αφενός έχασε την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα που βασίζεται στους χαμηλούς μισθούς και αφετέρου υπέστη ένα πολύπλοκο οικονομικό πρόβλημα, που ήταν πιο ενδημικό από μια κρίση. Η Κίνα κινείται πλέον προς μια πιο βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, με χαμηλούς μισθούς.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το αποκορύφωμα στην Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα χαρακτηρίστηκε από μαζική φυγή κεφαλαίων, τα οποία είδε η Δύση περισσότερο ως απόδειξη της οικονομικής δύναμης των χωρών της Ασίας, παρά ως ψήφο δυσπιστίας στις δικές της οικονομίες. Θυμηθείτε την αγορά αμερικανικών ακινήτων από Ιάπωνες τη δεκαετία του 1980 ή την εξαγορά επιχειρήσεων από Κορεάτες τη δεκαετία του 1990. Δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς και ούτε ήταν γραφτό να γίνουν. Είχαν σχεδιαστεί ώστε να μην εκτεθούν οι Ιάπωνες και οι Κορεάτες στο εσωτερικό. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για την τρέχουσα τάση της Κίνας σχετικά με τις ξένες επενδύσεις. Οδηγούνται, τουλάχιστον εν μέρει, από μια έλλειψη εμπιστοσύνης εκείνων που βρίσκονται στην Κίνα και κατανοούν την κατάσταση της χώρας. Πολλές από αυτές είναι κρατικά κεφάλαια που ρέουν προς τα έξω. Μερικές είναι κρατικά κεφάλαια που ρέουν προς τα έξω για να γίνουν ιδιωτικά κεφάλαια. Άλλες αποτελούν ιδιωτικά κεφάλαια. Οι τύποι ποικίλλουν, αλλά η ροή συνεχίζεται.

Διαχείριση των οικονομικών μεταβολών

Μια μεγάλη διαφορά μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας αποτελεί η κοινωνική συνοχή. Στην Ιαπωνία διαχειρίστηκαν την οικονομική δυσλειτουργία με κοινωνικά μέτρα. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία του κινεζικού κοινού συμμετείχε οριακά στη διαδικασία, η αδυναμία να διατηρηθεί αυτό το μοντέλο προκάλεσε σημαντικό κατακερματισμό όπως και στο παρελθόν. Προτεραιότητα για τους Κινέζους αποτελεί η διατήρηση της εξουσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος και της κεντρικής κυβέρνησης του Πεκίνου. Έτσι, οι Κινέζοι δεσμεύονται στην πολιτική καταστολή και τις εκκαθαρίσεις προκειμένου να διατηρηθεί το πολιτικό σύστημα, τη στιγμή που η χώρα μεταβαίνει σε ένα νέο οικονομικό σύστημα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ο ενθουσιασμός που έδειξαν οι Δυτικοί στην οικονομική ανάπτυξη της Ιαπωνίας και της Κίνας. Και οι δύο θεωρήθηκαν ως μια μόνιμη διαδικασία η οποία θα μπορούσε να βοηθήσει κάθε χώρα να υπερβεί τις υπόλοιπες- και όχι απλά σαν μια φάση της ιστορίας των ασιατικών κρατών.

Οι Δυτικοί δεν αναγνώριζαν ότι αυτή η διαδικασία είχε εγγενή όρια που θα επιβεβαιώνονταν σε βάθος χρόνου. Ως εκ τούτου, η παρατεταμένη αντίληψη της Δύσης για την Ανατολική Ασία- ή στην τρέχουσα φάση, για την Κίνα- συνοψίζεται στο ότι είναι πιθανό να γίνει μεμονωμένα ένας ισχυρός διεθνής παίκτης.
Οι Κινέζοι έχουν αυστηρά όρια στην ικανότητα τους να συμμετάσχουν στην «διεθνή περιπέτεια».

Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός είναι αποκλεισμένος από μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις εδάφους. Το κινεζικό ναυτικό είναι ομοίως περιορισμένο, αποκλεισμένο από το αρχιπέλαγος της Ανατολικής Ασίας, καθώς βρίσκεται στη Νότια Κινεζική Θάλασσα και την Ανατολική Κινεζική Θάλασσα. Μπορεί να ασκήσει πίεση σε αυτές τις περιορισμένες περιοχές, μέχρι και εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμβουν. Ακόμη και με τους πυραύλους εναντίον των πλοίων, οι οποίοι μπορούν να καταστραφούν από αεροπορικές επιδρομές, η Κίνα δεν μπορεί ακόμη να ρισκάρει να έρθει αντιμέτωπη με το ναυτικό των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, το γεγονός αυτό δείχνει τα όρια δράσης της Κίνας στην περιοχή.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για την Βόρειο Κορέα, μια συναρπαστική υπόθεση μιας χώρας της οποίας η σημασία, στην πραγματικότητα, είναι πολύ μικρότερη από εκείνη που έχει προσπαθήσει να δημιουργήσει. Ο απώτερος στόχος της είναι η διατήρηση του καθεστώτος. Η θέση που προβάλει σύμφωνα με την οποία δεν είναι αρκετά έτοιμη να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, βοηθά σε αυτό. Το να δηλώσει ότι είναι έτοιμη ή να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά όπλα, μειώνει τον πρωταρχικό στόχο της Βορείου Κορέας. Τίποτα δεν θα εξασφάλιζε περισσότερο την καταστροφή του καθεστώτος από την υπερβολική επιθετικότητα. Οι δράσεις της πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά, όπως γίνεται περισσότερο από μια δεκαετία.

Αυτό που φαίνεται από τα παραπάνω είναι ότι η Ανατολική Ασία- ή η κάθε χώρα που την αποτελεί- βρίσκεται σε μια μετάβαση από μια περίοδο στη διάρκεια της οποίας διαδραμάτισε έναν κρίσιμο ρόλο στο διεθνές σύστημα. Η καθεμία από αυτές τις χώρες έχει φτάσει τώρα στο αποκορύφωμα και τόσο η Ιαπωνία όσο και η Κίνα έχουν πλέον έναν πιο φυσιολογικό ρόλο μέσα στο σύστημα. Αυτό είναι αποτέλεσμα της επιτυχίας τους και όχι της αποτυχίας, αλλά είναι επίσης και το αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ενώ τα προηγούμενα οικονομικά μοντέλα τους μπορεί να διήρκησαν για δεκαετίες, μετά από κάποιο σημείο χρειάστηκαν μια αλλαγή.

Καθώς αλλάζουν, βιώνουν διαφορετικά εσωτερικά πρότυπα. Οι Ιάπωνες αποδέχθηκαν την χαμηλή ανάπτυξη για χάρη της κοινωνικής συνοχής. Οι Νοτιοκορεάτες πέρασαν από σπασμωδικές αναταραχές, οι οποίες δεν προκάλεσαν αλλαγή στην εξάρτηση από τις εξαγωγές αλλά μια μεταβολή στα είδη των προϊόντων που εξάγουν και στη θέση τους στην αλυσίδα αξίας. Οι Κινέζοι είναι επικεντρωμένοι στη διατήρηση των φυγόκεντρων δυνάμεων.

Μπορεί να υποστηριχθεί ότι στο σύνολό της αυτή η περιοχή είναι εγγενώς σταθερή. Αυτό ισχύει για την Ιαπωνία, την Νότιο Κορέα και εξαρτάται για την Βόρειο Κορέα.

Αλλά η Κίνα δεν έχει αποδείξει ακόμη ότι μπορεί να πραγματοποιήσει μια τέτοια μετάβαση χωρίς εσωτερικό κατακερματισμό ή έντονη καταστολή.

Η ιστορία φαίνεται να υποστηρίζει ότι είναι πιο πιθανό να γίνει κάτι τέτοιο από το να επιστρέψει στις προηγούμενες δεκαετίες. Ο Μάο ήταν λίγο επιθετικός μετά την εμπειρία του Πολέμου της Κορέας, όπου οι κινεζικές απώλειες ήταν μεγάλες και μια στρατηγική διατήρησης καθεστώτος θα προσπαθούσε να απομονώσει την Κίνα από το εξωτερικό. Αν η Κίνα διαιρεθεί και οι παράκτιες περιοχές στραφούν προς τις ξένες δυνάμεις για την προστασία των κοινών συμφερόντων τους, όπως συνέβη τον 19ο αιώνα, αυτό θα ήταν μια άλλη ιστορία. Αλλά δεν είμαστε στον 19ο αιώνα σήμερα και μια τέτοια ενέργεια από μια παράκτια περιοχή δεν είναι τόσο πιθανή.

Ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών

Παρά την ρητορική των ΗΠΑ για έναν άξονα με την Ασία, η Ανατολική Ασία δεν αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα τους στην Ασία. Οι κύριες ανησυχίες της Ουάσιγκτον είναι η Μέση Ανατολή και η περιοχή ανάμεσα στη Ρωσία και την Ευρωπαϊκή χερσόνησο. Εκτός και αν η Ανατολική Ασία υποβληθεί σε έναν θεμελιώδη επαναπροσδιορισμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κάποια ενδιαφέροντα που περιλαμβάνουν στρατιωτική επέμβαση.

Η Νότιος Κορέα ανησυχεί για την κατάρρευση του καθεστώτος της Βορείου Κορέας, καθώς δεν μπορεί να πληρώσει το τίμημα της ενσωμάτωσης, όπως έκανε η Δυτική Γερμανία με την πτώση της Ανατολικής Γερμανίας. Και η Κίνα είναι κάτι παραπάνω από ευχαριστημένη που δεν θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ στη θάλασσα.

Η χώρα που εμφανίζεται πιο ικανοποιημένη είναι η Ιαπωνία, αφού είναι ο μπαλαντέρ. Η ισχύς της Νοτίου Κορέας είναι περιορισμένη σε ευρύτερη κλίμακα. Η Κίνα είναι επαρκής, μέχρι ενός σημείου τουλάχιστον, ακόμη και αν απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, αλλά και η πιο ευάλωτη βιομηχανική δύναμη. Έχει ελάχιστους βιομηχανικούς πόρους και αν χάσει την πρόσβαση σε αυτούς- έστω και μόνο λόγω του χάους μεταξύ των πόρων- η βιομηχανική της ικανότητα μπορεί να φθίνει με εντυπωσιακή ταχύτητα. Το γεγονός ότι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές πρώτων υλών και είναι ανίκανη να εξασφαλίσει τα απαραίτητα υλικά από μόνη της, ενέχει μια υποβόσκουσα ένταση για την περιοχή και το διεθνές σύστημα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εγγυώνται στην Ιαπωνία την πρόσβαση σε πρώτες ύλες. Αλλά το Τόκιο βλέπει την αμερικανική ανησυχία για τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή ως εν δυνάμει επικίνδυνη για την ικανότητα της Ιαπωνίας να έχει πρόσβαση σε ό,τι χρειάζεται. Ένας πόλεμος που μπορεί να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ θα αποκλείσει την Ιαπωνία από την πρόσβαση στο πετρέλαιο. Από την οπτική της Ιαπωνίας, η Ουάσιγκτον είναι διατεθειμένη να αναλάβει κάποιο ρίσκο, το οποίο μπορεί να είναι ήσσονος σημασίας για τις ΗΠΑ αλλά δυνητικά καταστροφικό για την Ιαπωνία. Ο φόβος του Τόκιο είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα κινηθούν ενάντια στην Ιαπωνία αλλά ενάντια σε κάποια χώρα που εξυπηρετεί τις ανάγκες της Ιαπωνίας, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που μπορεί να έχει σε αυτήν.

Οι Ιάπωνες έχουν επίγνωση του προβλήματος και γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να περιοριστεί αυτός ο κίνδυνος, εκτός από το να βρίσκονται κοντά στις ΗΠΑ. Το Τόκιο γνωρίζει επίσης ότι όσο περισσότερα προβλήματα έχουν οι ΗΠΑ με την Κίνα, τόσο πιο προσεκτική θα είναι η Ουάσιγκτον με την Ιαπωνία. Αλλά οι ΗΠΑ έχουν μια σειρά από προβλήματα και η Κίνα, αφήνοντας τη ρητορική στην άκρη, δεν είναι ένα από αυτά.

Σε περίπτωση που γίνει όμως κάτι τέτοιο, τότε δεν θα έχει να κάνει με το τι σκοπεύει το Πεκίνο, αλλά περισσότερο με την απώλεια εξουσίας του Πεκίνου σε ορισμένες περιοχές της Κίνας.

Αυτό θα εφιστούσε την προσοχή των ΗΠΑ και θα έδινε στην Ιαπωνία το πλεονέκτημα που χρειάζεται.

Αλλά όπως έχω υποστηρίξει, αυτό είναι ένα ενδεχόμενο για το μέλλον. Η εσωτερική εξέλιξη της Κίνας είναι, στην πραγματικότητα, το κλειδί για την περιοχή. Η Κίνα έχει μετακινηθεί από την περιορισμένη ελευθερία σε έναν αυξανόμενο έντονο αυταρχισμό. Η εξέλιξη αυτής της κυβέρνησης βρίσκεται στο επίκεντρο της δυναμικής της Ανατολικής Ασίας. Τα πυρηνικά της Βορείου Κορέας, η κινεζική επιθετικότητα στη θάλασσα και οι αμερικανικές απειλές είναι όλα δευτερεύοντα.

Πηγή: https://www.stratfor.com/weekly/net-assessment-east-asia?utm_source=free...

http://dia-kosmos.blogspot.gr/