Ο Μαγεμένος Αυλός

Ας ξεκινήσουμε βλέποντας τι λέει ο Σωκράτης στην Πλατωνική Πολιτεία για το πλήθος:

"...Τον αγανακτισμένο εύκολα τον μιμείται ο όχλος, ενώ τον Φρόνιμο που τον χαρακτηρίζει η σταθερότητα, δεν είναι εύκολο να τον μιμηθεί κανείς, μα κι αν κάποιος τον μιμηθεί δεν θα γίνει ευρύτερα αντιληπτό σε συγκεντρωμένο πλήθος γιατί η μίμηση ψυχικής διάθεσης είναι ξένη προς αυτούς. Ο Μιμητικός Ποιητής δεν απευθύνεται στο Λογιστικό διότι η μαστοριά του δεν είναι κατάλληλη - συμβατή γι αυτό, αν θέλει να πιάσει τους πολλούς, αντιθέτως στοχεύει στο αγανακτισμένο του πλήθους γιατί τους είναι οικείο να μιμηθούν.

Τον Μιμητικό ορθώς δεν πρέπει να του επιτρέψουμε την είσοδο στην Πολιτεία γιατί θρέφει το στοιχείο που δεν πρέπει και δυναμώνοντας το αφανίζει το Λογιστικό, όπως όταν κάποιος δίνει δύναμη σε μοχθηρούς και τους παραδίδει την Πολιτεία ενώ φθείρει τους άξιους. Εγκαθιδρύει στην ψυχή του καθενός κακό Πολίτευμα βασιζόμενο στο Αλόγιστο - Επιθυμητικό το οποίο δεν μπορεί να ξεχωρίζει μεγέθη και να μετράει

Η ποίηση είναι ικανή να διαφθείρει ακόμη και τους καλύτερους, αφού όταν ένα ποίημα έχει έναν ήρωα να οδύρεται και να λυπάται, η ψυχή μας κυριεύεται από το ανάλογο συναίσθημα και συμπάσχουμε και ταυτιζόμαστε, και θρέφοντας τα συναισθήματα οίκτου με τις ξένες δυστυχίες και δυναμώνοντας το, δεν είναι πια εύκολο να χαλιναγωγήσει τις δικές του.

Το ίδιο και με τα αφροδίσια και τον θυμό του επιθυμητικού, τις λύπες και τις ευχάριστες καταστάσεις η ποιητική μίμηση έχει την ίδια επιρροή, γιατί ποτίζοντας τα όλα αυτά αναπτύσσονται ενώ θα έπρεπε να ξεραθούν και να μην εγκαθιστώνται εξουσιαστές μέσα μας αφού το ορθόν είναι εμείς να τα εξουσιάζουμε για να γινόμαστε καλύτεροι και ευδαιμονέστεροι αντί χειρότεροι και δυστυχής από παλιά η Ποίηση και η Φιλοσοφία βρίσκονται σε διένεξη" Σωκράτης - Πλάτωνος Πολιτεία [605a - 607b 5]

Ανάλυση:

Ο Σωκράτης ξεκινάει κάνοντας λόγο για τον "αγανακτισμένο"

Τον αγανακτισμένο τον διέπει ο έντονος θυμός άρα έντονο συναίσθημα (θυμοειδές)

Το έντονο συναίσθημα ακυρώνει την Λογική, άρα δεν υπάρχει μέτρο

Αφού το έντονο συναίσθημα δεν έχει μέτρο, δεν συμπαθεί αλλά λατρεύει, δεν αντιπαθεί αλλά μισεί

Το συναίσθημα είναι ασταθές επειδή δεν έχει μέτρο, άρα δημιουργεί αστάθεια σε σκέψεις άρα και σε πράξεις

Το συναίσθημα είναι ασταθές, άρα μπορεί να μεταβληθεί εύκολα, άρα δίνει ευπιστία

Το συναίσθημα φέρνει οικειότητα

Η οικειότητα φέρνει ταύτιση

Η ταύτιση φέρνει Μίμηση

Η Μίμηση τυφλή υπακοή

Επεξήγηση:

Η ψυχή του ανθρώπου χωρίζεται σε 3 μέρη, το Λογιστικό, το Θυμοειδές (ορμή) και το Αλόγιστο - Επιθυμητικό (υλιστικό). 

Το Λογιστικό μέρος της ψυχής πρέπει να άρχει και στο Θυμοειδές (όπου εδράζει το συναίσθημα) και στο Αλόγιστο - Επιθυμητικό.

Αν το θυμοειδές ξεφύγει από την εκ φύσεως ορθή - θεϊκή αρχή (Λογιστικό) έχουμε δύο περιπτώσεις:

1. Το θυμοειδές να γίνει όργανο του Αλόγιστου - Επιθυμητικού με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να γίνει έρμαιο των Υλιστικών παθών - ηδονών του

2. Το θυμοειδές να γίνει όργανο του ίδιου του θυμοειδούς, δηλαδή η ορμή να ελεγχθεί από το συναίσθημα, κατά προτεραιότητα, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να γίνει έρμαιο των Τιμητικών παθών - ηδονών του. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει άμεσο υλιστικό κέρδος, αλλά το πάθος - ηδονή βρίσκεται στις Τιμές δια της φήμης ή υστεροφημίας, γι αυτό έχουμε και τις γνωστές περιπτώσεις αυτοθυσίας για Θρησκευτικούς ή Πολιτικούς σκοπούς.

Αποτέλεσμα και των δύο αυτών περιπτώσεων είναι η δημιουργία παθών - ηδονών που οδηγούν στην δουλοπρέπεια η οποία οδηγεί στο σφάλμα, καθόσον η εκ φύσεως (δηλαδή η πραγματική) Ελευθερία απαιτεί το Λογιστικό να άρχει των υπολοίπων. Ο Δημιουργός δεν δημιούργησε με συναίσθημα αλλά με απόλυτη Λογική (Ιερά Τετρακτύς).

Με δυο λόγια όταν το Λογιστικό άρχει => Ελευθερία, όταν το Λογιστικό δεν άρχει => Δουλεία.

Τα πάθη - ηδονές είναι ο χειρότερος εξουσιαστής του ανθρώπου, έτσι αν κάποιος τρίτος βρει τον τρόπο να εκμεταλλευτεί την νοητική - Λογιστική αδυναμία του πλήθους και κατευθύνει τα δύο αυτά είδη παθών (Τιμητικό και Υλιστικό) εκεί που αυτός θέλει, θα κυριαρχήσει επάνω τους και θα τους εξουσιάσει απόλυτα. 

Η ψευτοδημοκρατία είναι το απόλυτο όργανο κάλυψης διότι δίνει την ψευδαίσθηση στο πλήθος ότι αυτενεργεί (ελευθερία), αυτή η ψευδαίσθηση πείθει (δημιουργεί αυταπάτη), οπότε μετατρέπει το πλήθος σε ένα πρώτης τάξεως πειθήνιο όργανο. Την εσωτερική αυτή πίστη του πλήθους την ενεργοποιεί ο συνδυασμός δύο δυνάμενων, του εγωισμού και της ελλείψεως ισχυρού Λογισμού.

"δεν υπάρχει πιο ελεεινά δούλος από αυτόν που νομίζει ότι είναι ελεύθερος"

σημείωση: Πρέπει να δώσουμε την κατάλληλη προσοχή σε κάτι για να μην σταθεί εμπόδιο στην κατανόηση των προηγούμενων, όταν δεν άρχει το Λογιστικό δεν σημαίνει ότι μηδενίζεται αλλά ότι λειτουργεί υπό την εξουσία των άλλων μερών της ψυχής. Δηλαδή π.χ. ο πονηρός σαφώς και χρησιμοποιεί το Λογιστικό, μόνο που το θέτει υπό των ανάλογων παθών - ηδονών.

Δεν θα ασχοληθούμε αυτήν την στιγμή με το πως και το ποιοι είναι αυτοί που εκμεταλλεύονται τα είδη των παθών, αλλά θα ασχοληθούμε με το πλήθος, γιατί το πλήθος με την άγνοια του δίνει δύναμη σε αυτούς τους εκμεταλλευτές.

Όταν μια εταίρα είδε τον Σωκράτη να μιλάει σε μια παρέα είπε στον Σωκράτη ότι μπορεί να πάρει όλους τους συνομιλητές του και να φύγει, τότε ο Σωκράτης απάντησε ότι είναι λογικό να συμβεί αυτό καθόσον αυτή τους οδηγεί στην κατηφόρα ενώ ο ίδιος στην ανηφόρα. Το Πλήθος έχει έμφυτη ροπή προς την ύλη, λιγότεροι προς τις Τιμές και ελάχιστοι προς την Αρετή (Φύλακες).

Η ψευτοδημοκρατία αρκείται σε αυτούς που έχουν την έμφυτη τάση προς την ύλη αφού είναι πλειοψηφία, χωρίς φυσικά να αφήνει απέξω και αυτούς που αρέσκονται στις τιμές. Αυτούς που σίγουρα αφήνει έξω (αναγκαστικά) είναι αυτούς που λειτουργούν με το Λογιστικό ως αρχή.

Ο Μαγεμένος Αυλός είναι το όργανο το οποίο ενεργοποιεί και διευθύνει τα δυο είδη παθών.

Το συναίσθημα είναι εύκολο να γίνει αντικείμενο μίμησης από το πλήθος ενώ η πολύπλοκη ορθή σκέψη όχι. Ο Πονηρός (Πολιτικός) είναι πιο κοντά στον όχλο από ότι ο Έξυπνος (Φιλόσοφος) γι αυτό και μπορεί να επηρεάζει τις μάζες. 

Το συναίσθημα (ορμή) γίνεται εν τέλει οδηγός των μαζών σε ένα δρόμο που φαίνεται καλός αλλά δεν είναι (δρόμος της Κακίας). Η διαφορά του Πονηρού με τον Όχλο είναι ότι ο Πονηρός έχει (ως ένα σημείο) συνείδηση των πράξεων του ενώ ο όχλος όχι.

"...Ότι μπορεί και προβλέπει με την διάνοια είναι εκ φύσεως κυρίαρχο, ενώ ότι μπορεί μόνο να εκτελεί με το σώμα είναι εκ φύσεως υπόδουλο"

Αριστοτέλους Πολιτικά [1252a - 30]