Γιατί το Ισραήλ δεν θα αναγνωρίσει ποτέ τη γενοκτονία των Αρμενίων

Ισραηλινοί ακτιβιστές καλούν την κυβέρνηση να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων μπροστά στο τουρκικό προξενείο στην Ιερουσαλήμ(courtesy Combat Genocide Association)

Γιατί το Ισραήλ δεν θα αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων, όπως έκανε ο Μπάιντεν

Παρόλο που η Τουρκία είναι αδύναμη οικονομικά και διπλωματικά χωρίς να έχει περιθώρια αντίδρασης, το Ισραήλ θέτει ως προτεραιότητα τα στρατηγικά του συμφέροντα και όχι «δηλώσεις ήθους».

By LAZAR BERMAN

Η επίσημη αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Πρόεδρο Μπάιντεν το περασμένο Σάββατο προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο την οργισμένη αντίδραση της Τουρκίας. Η Τουρκία ωστόσο δεν είναι σε θέσει να αντιδράσει ουσιαστικά. Βρισκόμενη υπό πίεση τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, η Άγκυρα δεν πρόκειται να αποσυρθεί από το ΝΑΤΟ, ούτε να κλείσει τις βάσεις των ΗΠΑ που βρίσκονται εντός της επικράτειάς της.

Ωστόσο, παρά την ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται το τουρκικό κράτος, το Ισραήλ δε θα ακολουθήσει το παράδειγμα του Μπάιντεν, δίνοντας προτεραιότητα στα στρατηγικά συμφέροντά του, έναντι των ηθικών δηλώσεων.

Οι Αρμένιοι ζητούν εδώ και πολλά χρόνια διεθνή αναγνώριση των δολοφονιών του 1915-1917 από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που άφησαν πίσω τους περίπου 1,5 εκατομμύρια Αρμένιους νεκρούς, ως γενοκτονία. Η Τουρκία – το διάδοχο κράτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – απορρίπτει έντονα τον ισχυρισμό πως οι σφαγές, η φυλάκιση και η αναγκαστική απέλαση των Αρμενίων από το 1915 ισοδυναμούν με γενοκτονία.

Με την απόφαση των ΗΠΑ, 30 χώρες – κυρίως στην Ευρώπη και τη Νότια Αμερική – αναγνωρίζουν πλέον τη γενοκτονία των Αρμενίων, σύμφωνα με το Αρμένικο Εθνικό Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον.

President Joe Biden speaks during an event on the American Jobs Plan in the South Court Auditorium on the White House campus, Wednesday, April 7, 2021, in Washington. (AP Photo/Evan Vucci)

Για πολλούς αναλυτές, το γεγονός ότι ο Μπάιντεν έκανε αυτό το βήμα, δεν αποτελεί έκπληξη.

Σύμφωνα με τη Σαμάνθα Πάουερ, η οποία υπηρέτησε ως πρεσβευτής του ΟΗΕ υπό τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, ανέμενε από το αφεντικό της πως θα αναγνωρίσει τη γενοκτονία στην 100ή επέτειό του το 2015. Αν και ο Πάπας Φραγκίσκος είχε μόλις κάνει ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, αναφερόμενος στη σφαγή Αρμενίων ως «Η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα», ο Ομπάμα δεν ήθελε να διακινδυνεύσει να χάσει την πρόσβαση σε βάσεις στην Τουρκία, καθώς ο πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατική ομάδα του Ισλαμικού Κράτους συνεχιζόταν.

Κατά τη διάρκεια της 100ης επετείου της ημέρας μνήμης στον Εθνικό Καθεδρικό Ναό της Ουάσιγκτον, η Πάουερ έγραψε στο “Tweeter” το Σάββατο, πως ο τότε αντιπρόεδρος Μπάιντεν είπε στην Πάουερ ότι θα αναγνώριζε τη γενοκτονία αν ήταν ποτέ σε θέση να το κάνει.

Ο Khatchig Mouradian, μελετητής γενοκτονίας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και εκδότης της «The Armenian Review», δήλωσε ότι οι ΗΠΑ προχωρούσαν προς αναγνώριση τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μεταβαίνοντας από την αμφισβήτηση της αλήθειας του εγκλήματος στην αναγνώριση ότι ήταν πράγματι γενοκτονία.

«Όταν οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία μπήκαν σε κρίση το 2019, το Σώμα και η Γερουσία ψήφισαν συντριπτικά ψηφίσματα για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων», επεσήμανε ο Μουραντιάν. «Ήταν μόνο θέμα χρόνου πριν το εκτελεστικό τμήμα ακολουθήσει το παράδειγμά τους. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν τήρησε την υπόσχεση της προεκλογικής εκστρατείας του για την επίσημη αναγνώριση της γενοκτονίας.

Πολλοί πιστεύουν ότι η συχνά εχθρική σχέση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ υπό τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, άφησε την Άγκυρα χωρίς την υποστήριξη των φίλο-Ισραηλινών ομάδων στην Ουάσιγκτον.

«Αυτή είναι η αρνητική επίδραση των επιδεινούμενων σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ στην τουρκική εξωτερική πολιτική», δήλωσε ο Hay Eytan Cohen Yanarocak, μελετητής τουρκικών ζητημάτων στο Ινστιτούτο Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ και στο Κέντρο Moshe Dayan στο Τελ Αβίβ.

Η τουρκική απάντηση

Η Τουρκία αντιδρούσε ανέκαθεν μέσω της επίσημης ρητορικής της στις κατηγορίες για γενοκτονία. Αναγνωρίζει ότι εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι πέθαναν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά υποστηρίζει ότι υπήρχαν πολύ λιγότερα θύματα από ό,τι ισχυρίζονται οι περισσότεροι μελετητές, και αρνείται οποιαδήποτε πρόθεση των Οθωμανικών αρχών να πραγματοποιήσουν μια εκστρατεία με χαρακτήρα γενοκτονίας εναντίον των Αρμενίων.

Η τουρκική θέση βασίζεται στην ιστορική υπερηφάνεια, δήλωσε ο Κοέν.

«Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν είναι πολύ περήφανη για το οθωμανικό της παρελθόν. Εάν η γενοκτονία των Αρμενίων αναγνωριστεί διεθνώς όπως το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα, τότε θα αποτελέσει τεράστιο πλήγμα για την αντίληψη περί τουρκικής ιστορίας».

Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, (στο κέντρο), περπατά με τους συμπροέδρους του Συμβουλίου Συντονισμού των Αρμενικών οργανώσεων της Γαλλίας (CCAF) Mourad Franck Papazian, (αριστερά) και Ara Toranian κατά τη διάρκεια του ετήσιου δείπνου του Συμβουλίου Συντονισμού των Αρμενικών οργανώσεων Γαλλίας (CCAF) στις 5 Φεβρουαρίου 2019, στο Παρίσι. (Ludovic Marin, pool via AP)

Πολλές χώρες απέφυγαν να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία λόγω του φόβου της τουρκικής αντίδρασης, η οποία συχνά περιλαμβάνει την ανάκληση του πρέσβη της για μια χρονική περίοδο. Αυτή ήταν η αντίδραση της Άγκυρας το 2011 όταν η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ψήφισε νομοσχέδιο που καθιστά παράνομη την άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Απέσυρε επίσης τον πρέσβη της από στο Βατικανό, όταν ο Πάπας Φραγκίσκος χρησιμοποίησε τη λέξη «γενοκτονία» σε μια μαζική συγκέντρωση το 2015 η οποία σηματοδότησε την 100ή επέτειο της σφαγή, καθώς επίσης και τον πρέσβη της στη Γερμανία, μετά το ψήφισμα του Κοινοβουλίου της τελευταίας, το οποίο χαρακτήριζε τη δολοφονία των Αρμενίων γενοκτονία, το 2016.

Ο Ερντογάν δύσκολα θα προβεί σε παρόμοια ενέργεια εναντίων των ΗΠΑ. Όπως εξηγεί ο Mouradian: «Η Άγκυρα προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία της αναγνώρισης γενοκτονίας του Μπάιντεν τις τελευταίες εβδομάδες, πιθανότατα σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί μια σημαντική διπλωματική αντιπαράθεση».

Η Τουρκία, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά από προκλήσεις, δεν χρειάζεται να προσθέσει μια δύσκολη διπλωματική μάχη με τις ΗΠΑ στον κατάλογο των προβλημάτων της.

Οι περιφερειακοί αντίπαλοι της Τουρκίας Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ συμμετείχαν στο EastMed Gas Forum και έχουν πραγματοποιήσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Η Άγκυρα αντιμετωπίζει επίσης επιδεινωμένους δεσμούς με την Ευρώπη. Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει προκαλέσει ισλαμιστικό συναίσθημα, εξοργίζει Γάλλους και αξιωματούχους της ΕΕ δηλώνοντας ότι ο Πρόεδρος Μακρόν χρειάζεται «ψυχική θεραπεία» για να καταδικάσει τον αποκεφαλισμό ενός Γάλλου δασκάλου που έδειξε μια εικόνα του Προφήτη Μωάμεθ.

Το προσφυγικό υπήρξε επίσης ένα συνεχιζόμενο κρίσιμο ζήτημα, με τον Ερντογάν να απειλεί να αφήσει πρόσφυγες πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας στην Ελλάδα, εάν η ΕΕ δεν τηρήσει τη συμφωνία περί προσφυγικού του 2016. Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν επίσης επικρίνει την Τουρκία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία αντιμετωπίζει τρομερές οικονομικές προκλήσεις. Η τουρκική λίρα είχε υποχωρήσει, ενώ ο πληθωρισμός αυξήθηκε ακόμη και πριν από την πανδημία COVID-19. Αυτά τα προβλήματα πήραν νέες διαστάσεις όταν χτύπησε η πανδημία: οι τιμές των τροφίμων ανέβηκαν στα ύψη καθώς η λίρα έχασε το 30% της αξίας της, έναντι του δολαρίου.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, (δεξία), ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, (στο βάθος), κατά τη διάρκεια μιας φωτογράφισης των ηγετών του ΝΑΤΟ στο Hertfordshire της Αγγλίας, στις 4 Δεκεμβρίου 2019.

Μέχρι στιγμής, η τουρκική αντίδραση περιορίστηκε σε σκληρά λόγια μέσω αναρτήσεων στο “Twitter”. «Απορρίπτουμε και καταγγέλλουμε με κάθε δυνατό τρόπο τη δήλωση των ΗΠΑ σχετικά με τα γεγονότα του 1915 που έγιναν υπό την πίεση ριζοσπαστικών αρμενικών κύκλων και αντι-Τουρκικών ομάδων στις 24 Απριλίου», ανέφερε στο tweet το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας.

Η απόφαση των ΗΠΑ «δεν θα γίνει ποτέ αποδεκτή στη συνείδηση του τουρκικού λαού και θα ανοίξει μια βαθιά πληγή που υπονομεύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και τη φιλία μας», ήταν η συνέχεια της δήλωσης.

«Δεν έχουμε τίποτα να μάθουμε από κανέναν σχετικά με το παρελθόν μας», ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ ΚΤσαβούσογλου. «Ο πολιτικός οπορτουνισμός είναι η μεγαλύτερη προδοσία για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Απορρίπτουμε πλήρως αυτή τη δήλωση που βασίζεται αποκλειστικά στον λαϊκισμό».

Η τουρκική απάντηση συνδέεται επίσης με την τουρκική εσωτερική πολιτική, δήλωσε ο Κοέν.

Το κυβερνών κόμμα AK του Ερντογάν υπέγραψε μια εκλογική συμμαχία το 2019 με το υπερεθνικιστικό Κόμμα Εθνικού Κινήματος (MHP στα Τουρκικά), το οποίο σφράγισε τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές. Η δημοτικότητα του AKP έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω σοβαρών οικονομικών προκλήσεων, ρήξης των δεσμών με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και την πανδημία COVID-19. Το MHP θέλει να απαγορεύσει τα κουρδικά κόμματα, αλλά ο Ερντογάν βασίζεται στην κουρδική υποστήριξη για να παραμείνει στην εξουσία. Δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να χάσει το MHP, και το κόμμα αναμένει μια ισχυρή ρητορική απάντηση τουλάχιστον στις κατηγορίες ότι το σύγχρονο τουρκικό κράτος έχει τις ρίζες του σε μια γενοκτονία.

Οι αεροπόροι της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ περπατούν προς μαχητικά αεροσκάφη αφού ο υπουργός Άμυνας Ash Carter επισκέφθηκε την αεροπορική βάση Incirlik κοντά στην Adana, Τουρκία, 15 Δεκεμβρίου 2015

Ο Ερντογάν δεν μπορεί να δεχτεί μια τέτοια δήλωση », τόνισε ο Cohen.

Ωστόσο, υποστήριξε ο Cohen, βραχυπρόθεσμα δεν θα υπήρχε περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας. Εκτός φυσικά, αν οι Αρμένιοι-Αμερικανοί οδηγήσουν την Τουρκία σε αμερικανικά δικαστήρια υπό το φως της αναγνώρισης της γενοκτονίας, απαιτώντας αποζημίωση για εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον των προγόνων τους.

«Η Τουρκία δεν θα ανταποδώσει αμέσως», είπε. «Αλλά σε περίπτωση που η αναγνώριση έχει συγκεκριμένες επιπτώσεις εναντίον της Τουρκίας, τότε η Άγκυρα θα πρέπει να κάνει κάτι για να δείξει στην επικράτειά της ότι δεν μένει με σταυρωμένα χέρια.»

«Η ομοσπονδιακή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ μπορεί… να έχει άμεσες επιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ καθώς και στα αμερικανικά δικαστήρια που στο παρελθόν έχουν απορρίψει αγωγές που ζητούν αποζημίωση για το έγκλημα που βασίζεται, εν μέρει, στην έλλειψη ομοσπονδιακής επιβεβαίωσης», σημείωσε ο Mouradian. «Αυτό το επιχείρημα θα είναι πλέον εκτός συζήτησης.»

Εάν η Τουρκία βρεθεί σε αυτήν την κατάσταση, θα μπορούσε να ακολουθήσει την ίδια τακτική, όπως το 1975, όταν έκλεισε τις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στη χώρα. Το δραστικό μέτρο ελήφθη ως αντίποινα για ένα αμερικανικό εμπάργκο όπλων που εφαρμόστηκε μετά την στρατιωτική παρέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο.
Ανησυχία σχετικά με την άρνηση της γενοκτονίας

Για τους Αρμένιους σε όλο τον κόσμο, η αναγνώριση των ΗΠΑ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη δικαιοσύνη, δήλωσε ο Mouradian. 

Ωστόσο, το Ισραήλ δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει τη γενοκτονία και δεν είναι πιθανό να το κάνει στο άμεσο μέλλον.

Το Υπουργείο Εξωτερικών είπε το Σάββατο ότι αναγνώρισε τα «φοβερά δεινά και τραγωδία του Αρμενικού λαού», αλλά σταμάτησε ένα βήμα πριν αναγνωρίσει τις σφαγές ως γενοκτονία.

Αρμένιοι οδεύουν προς το θάνατό τους συνοδευόμενοι από τουρκικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Σε αυτές τις μέρες ειδικότερα, εμείς και τα έθνη του κόσμου έχουμε την ευθύνη να διασφαλίσουμε ότι τέτοια γεγονότα δεν θα ξανασυμβούν», ανέφερε σε δήλωση. 

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εθνική ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα του Ισραήλ πρέπει να αναιρέσουν την ηθική επιταγή της αναγνώρισης της γενοκτονίας ενός άλλου έθνους, ακόμη και για το Ισραήλ με τους στενούς και αχώριστους δεσμούς του με την εμπειρία του Ολοκαυτώματος.

«Νομίζω ότι πρέπει να μείνουμε μακριά από αυτήν τη συζήτηση περί [γενοκτονίας]», υποστήριξε ο Cohen. «Από την πλευρά μου, η αναγνώριση δεν θα συμβάλει στο εθνικό συμφέρον του Ισραήλ. Αντιθέτως, θα δημιουργήσει προβλήματα με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία. “

Η άρνηση του Ισραήλ να αναγνωρίσει τη γενοκτονία προέρχεται από την επιθυμία του να προστατεύσει τους δεσμούς με την Τουρκία, η οποία ήταν στενός στρατηγικός σύμμαχος τη δεκαετία του 1990, αλλά έχει γίνει ένας πικρός περιφερειακός αντίπαλος υπό την ηγεσία Ερντογάν. Ωστόσο, το Ισραήλ αναμένει να αναζωπυρώσει τη συμμαχία κάποια στιγμή στο μέλλον.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας μεγάλος αγοραστής ισραηλινών όπλων. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (Sipri), τα τελευταία πέντε χρόνια, το Ισραήλ υπήρξε ο κορυφαίος προμηθευτής όπλων στο Αζερμπαϊτζάν, με πωλήσεις άνω των 740 εκατομμυρίων δολαρίων, τοποθετώντας το μπροστά από τη Ρωσία. Υιοθετείται επίσης ευρέως η άποψη ότι η τοποθεσία του Αζερμπαϊτζάν στα σύνορα του Ιράν δίνει στις Ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών ευκολότερη πρόσβαση στην Ισλαμική Δημοκρατία.

«Θα πρέπει να υπάρχουν καλύτεροι τρόποι για να καλλιεργήσουμε σημαντικές σχέσεις, παρά μέσω της εξαπάτησης για άρνηση της γενοκτονίας», υποστήριξε ο Mouradian.

Ένα άλλο εμπόδιο για την ισραηλινή αναγνώριση είναι η πεποίθηση μεταξύ των Εβραίων ότι το Ολοκαύτωμα, ή Shoah, ήταν ένα μοναδικό γεγονός στην ιστορία. «Είναι δύσκολο για αυτούς να αποδεχτούν τη χρήση του ίδιου όρου», ανέφερε ο Lindenstrauss. “Είναι πιο εύκολο να αποδεχτούμε έναν όρο σαν τραγωδία.”

“Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να αποτελεί διαγωνισμό μηδενικού αθροίσματος για τη θυματοποίηση και τη μνήμη”, δήλωσε ο Μouradian.

Μετάφραση: Παναγιώτης Μαυρίδης, διεθνολόγος

Πηγή: timesofisrael.com

https://infognomonpolitics.gr/