Operation Ivy Bells-Επιχείρηση Ivy Bells

Είναι δύσκολο εγχείρημα η υποκλοπή ενός κρυπτογραφημένου δικτύου ασύρματων επικοινωνιών, όπως αυτό της κινητής τηλεφωνίας. Απαιτεί ανάπτυξη ειδικού λογισμικού, πρόσβαση στο δίκτυο, προσεταιρισμό των υπευθύνων και όλα αυτά που ακούγονται για την «επιχείρηση Vodafone». Σκεφτείτε, επομένως, πόσο πιο δύσκολη είναι η υποκλοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών που μεταφέρει ένα θωρακισμένο υποβρύχιο καλώδιο, ειδικά όταν βρίσκεται μέσα σε σοβιετικό ναύσταθμο και φυλάσσεται ως «κόρη οφθαλμού». Και όμως, έγινε!

Για περισσότερο από 15 χρόνια οι Αμερικανοί υπέκλεπταν όλες τις τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ του σοβιετικού αρχηγείου στόλου και της Μόσχας, από το υποθαλάσσιο καλώδιο τηλεφωνικής ζεύξης, μεταξύ της χερσονήσου της Καμτσάτκα (Kamchatka) και της ανατολικής ακτής της Ρωσίας, βορείως της Ιαπωνίας, στην Οκχοτσική (Okhotsk) θάλασσα. Το καλώδιο βρισκόταν έξω από το μεγαλύτερο ναύσταθμο πυρηνικών υποβρυχίων της πρώην ΕΣΣΔ, στο Πετροπαβλόσκ, σε βάθος 200 μέτρων.

Το υποθαλάσσιο καλώδιο τηλεφωνικής ζεύξης είχε ποντισθεί μεταξύ της χερσονήσου της Καμτσάτκα (Kamchatka) και της ανατολικής ακτής της Ρωσίας στην Οκχοτσική (Okhotsk) θάλασσα. Μετέφερε όλες τις επικοινωνίες προς τη Μόσχα, του μεγαλύτερου ναύσταθμου πυρηνικών υποβρυχίων της πρώην ΕΣΣΔ, στο Πετροπαβλόσκ, που αφορούσαν στα αποτελέσματα των δοκιμών των σοβιετικών διηπειρωτικών πυραύλων. Το σύστημα υποκλοπής –που αγκιστρώθηκε στο καλώδιο και συνδέθηκε επαγωγικά με αυτό- σχεδιάστηκε από την εταιρεία BellLaboratories, είχε μέγεθος πάνω από 10 μέτρα, βάρος 6 τόνους και για τροφοδοσία χρησιμοποιούσε πυρηνική ενέργεια. Λόγω της μεγάλης επιτυχίας της επιχείρησης, παρόμοιες συσκευές υποκλοπής τοποθετήθηκαν και στα υπόλοιπα υποβρύχια καλώδια τηλεφωνικών διοδεύσεων, κυρίως στην παγωμένη θάλασσα του Μπάρενς, στον Αρκτικό Ωκεανό.

Οι επικοινωνίες μέσω αυτού του δικτύου αφορούσαν στα αποτελέσματα των δοκιμών των σοβιετικών διηπειρωτικών πυραύλων, αλλά και στις τακτικές κινήσεις των πλοίων του στόλου. Εκτός από το γεγονός ότι οι Αμερικανοί έπρεπε να μπουν στον καλύτερα φυλασσόμενο (;) ναύσταθμο του κόσμου, και να φέρουν σε πέρας την επιχείρηση κυριολεκτικά «κάτω από τη μύτη» των Ρώσων, έπρεπε να κάνουν την υποκλοπή εξ αποστάσεως, χωρίς να κόψουν το καλώδιο.

Όλη η επιχείρηση ξεκίνησε το 1970, από μια ιδέα του J.Bradley, ενός πλοιάρχου του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, ο οποίος υπέθεσε ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα τέτοιο καλώδιο επικοινωνιών, λόγω της απουσίας κάθε δραστηριότητας ασύρματων επικοινωνιών σ’ εκείνη την περιοχή. Η ιδέα της υποκλοπής των ενσύρματων τηλεφωνικών διοδεύσεων, που θεωρούνται ως η ασφαλέστερη μορφή επικοινωνίας, δεν είναι πρωτότυπη. Όμως κρύβει ανυπέρβλητες τεχνικές δυσκολίες, ειδικά αν επιχειρηθεί μέσα σε εχθρική ναυτική βάση.

Ο σχεδιασμός και οι προετοιμασίες κράτησαν πάνω από δύο χρόνια, ενώ την τελική έγκριση έδωσε ο ίδιος ο Henry Kissinger.

Για να το βρουν, έψαχναν επί ένα χρόνο ολόκληρο τον Κόλπο του Οκχότσκ, που έχει το μισό μέγεθος της Ευρώπης! Εν τέλει το βρήκαν από τις πινακίδες που προειδοποιούσαν τα πλοία να μην αγκυροβολούν εκεί κοντά, επειδή μπορεί να καταστρέψουν τα υποβρύχια καλώδια!

Την αποστολή ανέλαβε το πυρηνοκίνητο αμερικανικό υποβρύχιο USS Halibut, το πλέον διάσημο υποβρύχιο της ψυχροπολεμικής εποχής. Είχε αναλάβει εργολαβικά όλες τις επικίνδυνες αποστολές εκείνης της εποχής. Είχε παράξενη εμφάνιση, με ένα τεράστιο «εξόγκωμα» στο κατάστρωμα, που το έλεγαν «φωλιά νυχτερίδων», το οποίο έκρυβε όλων των ειδών τα συστήματα, από ειδικές τηλεχειριζόμενες υποβρύχιες κάμερες, μέχρι θαλάμους αποσυμπίεσης των δυτών που εργάζονταν σε βάθος 300 μέτρων. Στο υποβρύχιο είχε εγκατασταθεί και ένας Univax, ο ισχυρότερος υπολογιστής εκείνης της εποχής.

Το φθινόπωρο του 1971, δύτες που μετέφερε το υποβρύχιο, με εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά, παγίδεψε το καλώδιο με ένα ειδικά σχεδιασμένο σύστημα επαγωγικής λήψης και καταγραφής. Το σύστημα υποκλοπής λειτούργησε επί έξι μήνες και στη συνέχεια το ίδιο υποβρύχιο επανήλθε, μάζεψε τις μαγνητοταινίες με τις υποκλαπείσες πληροφορίες και εγκατέστησε καινούριες.

Οι ταινίες μεταφέρθηκαν στο οχυρό Meade, στο Μέριλαντ, στο αρχηγείο της Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA). Εκεί, κορυφαίοι κρυπτογράφοι ανέλυσαν τους κώδικες και 1.200(!) μεταφραστές και αναλυτές εξέτασαν εξονυχιστικά όλες τις καταγραφές. Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Οι πληροφορίες ήταν ανεκτίμητες. Οι Αμερικανοί έμαθαν περισσότερα για τις ατέλειες και τις ικανότητες των βαλλιστικών πυραύλων, απ’ όσα γνώριζαν οι ίδιοι οι Σοβιετικοί. Ολόκληρο το σύστημα αντιπυραυλικής προστασίας των ΗΠΑ ξανασχεδιάστηκε με βάση αυτές τις πληροφορίες.

Το θρυλικό υποβρύχιο USS Halibut, το οποίο ανέλαβε όλη τη «βρώμικη δουλειά» της τοποθέτησης της συσκευής υποκλοπής πάνω στο υποβρύχιο καλώδιο και την αλλαγή των μαγνητοταινιών. Σε τακτά χρονικά διαστήματα «έμπαινε» μέσα στο ναύσταθμο των σοβιετικών υποβρυχίων- και κυριολεκτικώς κάτω από τη μύτη των Ρώσων συντηρούσε το σύστημα και έπαιρνε τις ταινίες με τις καταγραφές των τηλεφωνικών συνομιλιών! Είχε παράξενη εμφάνιση, με ένα «εξόγκωμα» στο κατάστρωμα, που το έλεγαν «φωλιά νυχτερίδων», το οποίο έκρυβε όλων των ειδών τα συστήματα, από ειδικές τηλεχειριζόμενες υποβρύχιες κάμερες, μέχρι θαλάμους αποσυμπίεσης των δυτών, που εργάζονταν σε βάθος 300 μέτρων.

Στο υποβρύχιο είχε εγκατασταθεί και ένας Univax, ο ισχυρότερος υπολογιστής εκείνης της εποχής.

Η επιχείρηση σταθεροποιήθηκε σε ετήσιο κύκλο. Ταυτόχρονα, ανατέθηκε στην εταιρεία Bell Laboratories η σχεδίαση ενός ακόμη καλύτερου συστήματος αγκίστρωσης και επαγωγικής λήψης των σημάτων των ομοαξονικών πολυδιαυλικών γραμμών, που είχε μέγεθος πάνω από 10 μέτρα, βάρος 6 τόνους και για τροφοδοσία χρησιμοποιούσε πυρηνική ενέργεια.

Λόγω της μεγάλης επιτυχίας της επιχείρησης, παρόμοιες συσκευές υποκλοπής τοποθετήθηκαν και στα υπόλοιπα υποβρύχια καλώδια τηλεφωνικών διοδεύσεων, κυρίως στην παγωμένη θάλασσα του Μπάρενς. Παράλληλα, κατασκευάστηκαν δύο νέα υποβρύχια, ειδικά σχεδιασμένα για τέτοιες επιχειρήσεις, το USS Parche και το USS Seawolf.

Η επιχείρηση συνεχίστηκε με απίστευτη επιτυχία μέχρι το 1980, όταν οι δορυφόροι που παρακολουθούσαν τις κινήσεις του σοβιετικού ναυτικού παρατήρησαν σημαντική δραστηριότητα πάνω από το σημείο που είχαν εγκατασταθεί οι υποβρύχιες συσκευές υποκλοπής. Προφανώς, η επιχείρηση είχε «διαρρεύσει» στους Σοβιετικούς, οι οποίοι βρήκαν τις συσκευές και ματαίωσαν την περαιτέρω δραστηριότητα. Μάλιστα, μία από αυτές εκτίθεται στο μουσείο της KGB στη Μόσχα.

Όλες οι λεπτομέρειες της απίστευτης επιχείρησης Ivy Bells περιγράφονται στο εξαιρετικό βιβλίο «Blind Man’s Bluff: The untold story of cold war submarine espionage, (Τυφλόμυγα: Μια άγνωστη ιστορία υποβρύχιας κατασκοπίας), έκδοση Arrow, Αύγουστος 2000.

Η τελευταία πληροφορία που κατέγραψε η επιχείρηση Ivy Bells στη θάλασσα του Οκχότσκ (γιατί στα υπόλοιπα σημεία δεν έγινε αντιληπτή και συνεχίστηκε με την ίδια επιτυχία), ήταν η αλλαγή στρατηγικής του σοβιετικού στόλου υποβρυχίων. Εγκατέλειψαν τις περιπολίες στην ανοιχτή θάλασσα και άρχισαν να πλέουν κάτω από τους πάγους της Αρκτικής, πολύ κοντά στις ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα παρέμεναν αθέατα από τους δορυφόρους, έτοιμα για ανάδυση και εκτόξευση των πυρηνικών πυραύλων, αν χρειαζόταν. Ήταν μια ιδιοφυής κίνηση, που αν δεν είχε διαρρεύσει θα έδινε σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα στους Σοβιετικούς.

Η επιχείρηση Ivy Bells προδόθηκε από δύο Αμερικανούς που εργάζονταν στο πρόγραμμα. Τον ειδικό στις επικοινωνίες J.Walker και τον αναλυτή της NSA, R. Pelton. Σύμφωνα με τον πρώην αρχηγό της KGB, που έδωσε πρόσφατα σχετική συνέντευξη, ήταν η πλέον σημαντική επιτυχία των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών της ψυχροπολεμικής εποχής. Και οι δύο συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε ισόβια, το 1985.

Μάλιστα, ο Pelton αποκάλυψε όλη αυτή την επιχείρηση που κόστισε περισσότερα από 20 δις δολάρια, μόλις για 35.000 δολάρια! Η επιχείρηση στη θάλασσα του Μπάρενς συνεχίστηκε μέχρι το 1990 και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Πάντως, αυτού του είδους οι ενέργειες μάλλον συνεχίζονται, αφού το 2003 ανακοινώθηκε ότι το νέο απόκτημα του αμερικανικού ναυτικού, το υποβρύχιο USS Carter, έχει σχεδιαστεί εκτός των άλλων και για επιχειρήσεις εναντίον υποβρύχιων καλωδίων οπτικών ινών.