ΠΟΜΑΚΟΙ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΓΡΙΑΝΕΣ
Οι Πομάκοι
Ιρφαν Μεχμεταλή: Παρακολουθώ με λύπη τα παιχνίδια που παίζονται σε βάρος μας από κάποιους που θέλουν να πουν ότι όλοι οι μουσουλμάνοι στη Θράκη είναι Τούρκοι. Αυτό είναι μεγάλο ψέμμα. Εγώ και η οικογένειά μας είμαστε Πομάκοι και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Δεν ενοχλούμε κανέναν, ζούμε μια ήσυχη ζωή και δεν θέλουμε κανέναν να προσπαθεί να μας ισοπεδώσει. Μιλάμε την δική μας γλώσσα, έχουμε τη δικιά μας κουλτούρα και κάποιοι προσπαθούν να την εξαφανίσουν, λέγοντας ότι η λέξη «Πομάκος» είναι βρισιά, ενώ εμείς δεν ντρεπόμαστε που είμαστε Πομάκοι
Οι Πομάκοι, κατοικούν στη Θράκη στον ορεινό όγκο της Ροδόπης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η οροσειρά Ροδόπη βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσα στη Βουλγαρία και οι περισσότεροι Πομάκοι ζουν εκεί ενώ η πλειοψηφία τους στην Ελλάδα βρίσκεται στο νομό Ξάνθης. Ο πληθυσμός των Πομάκων υπολογίζεται γύρω στις 350.000 από αυτούς όμως μόνο οι 35.000 κατοικούν στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη Βουλγαρία.
Έχουν θρησκεία Μωαμεθανική και ασχολούνται κυρίως με την καπνοκαλλιέργεια, την κτηνοτροφία και την δασική εκμετάλλευση. Αγαπούν πολύ τον τόπο τους, την ελευθερία και τη μουσουλμανική θρησκεία τους. Διατηρούν φανατικά τα πατροπαράδοτα έθιμά τους. Ντύνονται με τις ωραιότατες τοπικές ενδυμασίες τους. Τραγουδούν τα δικά τους δημοτικά τραγούδια. Ζουν φτωχικά πάνω στα οροπέδια, στις βουνοπλαγιές και μέσα στις κοιλάδες της Ροδόπης, μακριά από τις πόλεις και τον σύγχρονο πολιτισμό, αλλά είναι υγιείς, εργατικοί, φιλότιμοι, φιλήσυχοι και πρόσχαροι άνθρωποι.
Για την προέλευσή τους οι γνώμες διαφέρουν. Το θέμα έχει διαστρεβλωθεί και από πολιτικές ή εθνικιστικές σκοπιμότητες, αφού οι Πομάκοι έχουν γίνει αντικείμενο διεκδίκησης από Ρουμάνους, Βούλγαρους και Τούρκους. Όχι όμως και από μας τους Έλληνες, που επιμένουμε μέχρι τώρα στην ορθόδοξη χριστιανική καθαρότητα ως βασικότατο εθνικό μας χαρακτηριστικό, κάτι που από κάθε άποψη είναι λάθος.
Ο τούρκος ιστορικός Ν. Αβτζίογλου, αναγνωρίζει τους Πομάκους ως ξένη προς τους Τούρκους εθνότητα, ενώ ο καθηγητής Γ. Ερτζάν, σε μελέτη του, τονίζει ότι οι Πομάκοι ήταν η τρίτη μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα της χερσονήσου του Αίμου, μετά τους Αλβανούς και τους Βόσνιους που προσχώρησε στο Ισλάμ. Προσθέτει ότι ενώ στην Ανατολία εξισλαμισμός σήμαινε εκτουρκισμό, αντίθετα στη χερσόνησο του Αίμου η αλλαξοπιστία δεν οδηγούσε πάντα στην αλλαγή της εθνικότητας.
Από την άλλη η επίσημη τουρκική θέση, χαρακτηρίζει τους Πομάκους, τουρκικής καταγωγής και τους αποκαλεί «ορεινούς ομογενείς του βαλκανικού βραχίονα». Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν μπορεί να καταστραφεί από την πομακική ταυτότητα χαρακτηρίζεται ως τουρκικό. Σφετερισμό της κληρονομιάς και της ιστορίας τους αποτελούν οι εκθέσεις λαϊκών ενδυμασιών και εργοχείρων, που κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν και προβάλλονταν ως έργο τουρκικού πολιτισμού, όπως και οι λαϊκές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, τα ήθη και έθιμα στα πομακοχώρια, που προσδιορίζονται ως εκδηλώσεις των Τούρκων.
Σύμφωνα με την ελληνική ιστοριογραφία οι Πομάκοι προέρχονται από την αρχαία θρακική φυλή των Αγριάνων.
Εθνολογική έρευνα υποστηρίζει βασίμως, ότι οι σλαβόφωνοι Πομάκοι είναι απόγονοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αυτόχθονος πληθυσμού. Η λέξη Πομάκος κατά μεν τους Βούλγαρους προέρχεται από τη βουλγαρική λέξη pomagam = βοηθώ, εξαιτίας της βοήθειας προς τους Τούρκους κατά των Βουλγάρων το 1876, κατά δε τους Έλληνες πιθανόν να προέρχεται από τη λέξη πομάξ = πότης και συμπορεύεται με την παλαιά συνήθεια των Θρακών να πίνουν.
Αιματολογική εξέταση σε 1030 κατοίκους στα χωριά Εχίνος, Σάτραι, Ωραίον, Μελίβοια και Κοτύλη, δηλαδή το 1/20 του συνολικού πληθυσμού των Πομάκων διαπιστώνει αιματολογική συγγένεια Πομάκων και Ελλήνων σε ποσοστό 50-70%.
Ξένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι εξισλαμισμένοι και εκσλαβισθέντες γλωσσικώς, απόγονοι ή τα τελευταία υπολείμματα των αρχαίων Θρακών και ότι έχουν φλέβα ελληνική.
Κατά τους Ρουμάνους, οι Πομάκοι είναι απομεινάρι αρχαίου θρακικού φύλου το οποίο διαδοχικά εκρωμαίστηκε, εκσλαβίστηκε και εξισλαμίστηκε. Οι Βούλγαροι βασίστηκαν στο γλωσσικό ιδίωμα των Πομάκων, το οποίο σε ποσοστό 50% έως 70% ανάλογα με τις διάφορες γλωσσικές εκτιμήσεις είναι σλαβογενές.
Οι Τούρκοι στηρίχτηκαν στη θρησκεία των Πομάκων. Πρόκειται για μια ακόμη επιβεβαίωση του γεγονότος ότι η επιδιωκόμενη μέχρι σήμερα συγκρότηση του νεοτουρκικού έθνους μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, βασίστηκε κυρίως στη θρησκεία..
Οι Έλληνες υποστηρίζουμε και αποδεικνύουμε φυσικά πως οι Πομάκοι είναι Έλληνες και κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή των Αγριάνων. Οι Αγριάνες ήσαν μία πασίγνωστη Θρακική φυλή που διέμενε στα άγονα και ορεινά του όρους Σκομίου και στη Βορειοδυτική Ροδόπη.
Αιματολογική εξέταση σε 1030 κατοίκους στα χωριά Εχίνος, Σάτραι, Ωραίον, Μελίβοια και Κοτύλη, δηλαδή το 1/20 του συνολικού πληθυσμού των Πομάκων διαπιστώνει αιματολογική συγγένεια Πομάκων και Ελλήνων σε ποσοστό 50-70%.
Ξένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι εξισλαμισμένοι και εκσλαβισθέντες γλωσσικώς, απόγονοι ή τα τελευταία υπολείμματα των αρχαίων Θρακών και ότι έχουν φλέβα ελληνική.
Κατά τους Ρουμάνους, οι Πομάκοι είναι απομεινάρι αρχαίου θρακικού φύλου το οποίο διαδοχικά εκρωμαίστηκε, εκσλαβίστηκε και εξισλαμίστηκε. Οι Βούλγαροι βασίστηκαν στο γλωσσικό ιδίωμα των Πομάκων, το οποίο σε ποσοστό 50% έως 70% ανάλογα με τις διάφορες γλωσσικές εκτιμήσεις είναι σλαβογενές.
Οι Τούρκοι στηρίχτηκαν στη θρησκεία των Πομάκων. Πρόκειται για μια ακόμη επιβεβαίωση του γεγονότος ότι η επιδιωκόμενη μέχρι σήμερα συγκρότηση του νεοτουρκικού έθνους μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, βασίστηκε κυρίως στη θρησκεία..
Οι Έλληνες υποστηρίζουμε και αποδεικνύουμε φυσικά πως οι Πομάκοι είναι Έλληνες και κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή των Αγριάνων. Οι Αγριάνες ήσαν μία πασίγνωστη Θρακική φυλή που διέμενε στα άγονα και ορεινά του όρους Σκομίου και στη Βορειοδυτική Ροδόπη.
Αυτή την άποψη, ότι δηλαδή οι Πομάκοι κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή, παρουσίασαν και το 1946 στον ΟΗΕ και στους Αμερικανούς οι ίδιοι οι Πομάκοι (Ελλάδας και Βουλγαρίας και ζήτησαν σαν Έλληνες να ενταχθούν με τους Έλληνες στην Ελλάδα.
Συγγενείς με τους άλλους Έλληνες. Αρεία ή ινδοευρωπαϊκή φυλή, με λευκό κοκκινωπό δέρμα και γαλανά συνήθως μάτια εξελληνίστηκαν εντελώς με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στις Θρακικές παραλίες. Τότε που η ελληνική γλώσσα, η ελληνική θρησκεία, και ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκαν, επικράτησαν και αφομοιώθηκαν από τους Θρακιώτες.
Το σημερινό όνομα Πομάκοι πρέπει να προέρχεται από τους Τούρκους, γιατί η κατάληξη -ακ (Πομάκ) είναι μάλλον Τουρκική και το όνομα επιβλήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Οι Ροδοπαίοι (Αγριάνες, Αχριάνες, Πομάκοι) ήταν Χριστιανοί. Η περιοχή της Ροδόπης κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στην περίοδο 1365-1368. Ως τότε οι Πομάκοι ήταν Χριστιανοί κι έμειναν τέτοιοι μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. Βέβαια ορισμένοι απ‘ αυτούς κι αμέσως μετά την οθωμανική κατάκτηση ασπάστηκαν τον Μουσουλμανισμό. Επρόκειτο όμως για μεμονωμένες αλλαξοπιστίες.
Πάντως αυτούς και τους απογόνους τους, το οθωμανικό κράτος τους περιποιήθηκε πλουσιοπάροχα. Οι αλλαξοπιστήσαντες εξομοιώθηκαν με τους κατακτητές κι έγιναν αυθέντες των ομοφύλων τους, Αγάδες. Η ζωή τους κυλούσε στην ευημερία χάρη στην κρατική περιποίηση και υποστήριξη, απολάμβαναν όλα τα δικαιώματα των Οθωμανών, δεν πλήρωναν φόρους κι ήταν ελεύθεροι και ισότιμοι με τους άλλους Μουσουλμάνους. Αντίθετα οι χριστιανοί Πομάκοι, όπως όλοι οι Χριστιανοί, υπέφεραν τα πάνδεινα: Φόροι, περιφρόνηση, ταπείνωση, κατατρεγμός, δυστυχία και κακομεταχείριση, έκαναν την ζωή τους ελεεινή, δυστυχισμένη και ανυπόφορη (ραγιάδες). Να γιατί „ζήλεψαν“ την ζωή των ομοφύλων τους και προς το τέλος του 17ου αιώνα συμφώνησαν όλοι μαζί ν‘ ασπαστούν τον Ισλαμισμό.
Ο εξισλαμισμός των Πομάκων άρχισε όταν σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο Σελίμ Α‘ (1512-1526) και ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Μωάμεθ Δ‘ και μεγάλου Βεζίρη Μεχμέτ Κιοπρουλού (1656-1672). Οι πρώτοι Πομάκοι που έγιναν Μουσουλμάνοι ήταν φύλαρχοι, πρόκριτοι και κοινοτάρχες. Αυτοί μαζί και με τους παπάδες τους, σαν αντιπρόσωποι όλων των Πομάκων, κατέβηκαν από τη Ροδόπη στη Φιλιππούπολη και παρουσιάστηκαν στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές των Οθωμανών στο δικαστήριο (κονάχ) και δήλωσαν την αμετάτρεπτη απόφαση τους να προσχωρήσουν στον Μουσουλμανισμό. Ο διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στον τότε μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636-1672). Αλλά μάταια ο μητροπολίτης προσπάθησε κατηχώντας τους να τους μεταπείσει. Η περιτομή όλων των αντιπροσώπων έγινε πανηγυρικά στο παλιό τζαμί και κατόπιν, αφού γύρισαν στις πατρίδες τους, εξισλαμίστηκαν και οι άλλοι ομόφυλοι τους. Τότε κατεδαφίστηκαν πάνω στην Ροδόπη 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια.
Αυτό είναι το χρονικό της αλλαξοπιστίας των Πομάκων. Αν όμως αλλαξοπίστησαν οι Πομάκοι, δεν άλλαξαν αυτόματα και τις χριστιανικές τους συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα τους, τις θρησκευτικές γιορτές τους. Μέχρι και σήμερα ακόμη στις Θέρμες γιορτάζεται η γιορτή του Αγίου Γεωργίου Γίνεται μάλιστα και λαμπρό πανηγύρι: σφάζονται κουρμπάνια (πρόβατα, γίδια). ψήνονται σουβλιστά και οι σημερινοί Μουσουλμάνοι τρώγουν, πίνουν, χορεύουν και διασκεδάζουν.
Συγγενείς με τους άλλους Έλληνες. Αρεία ή ινδοευρωπαϊκή φυλή, με λευκό κοκκινωπό δέρμα και γαλανά συνήθως μάτια εξελληνίστηκαν εντελώς με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στις Θρακικές παραλίες. Τότε που η ελληνική γλώσσα, η ελληνική θρησκεία, και ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκαν, επικράτησαν και αφομοιώθηκαν από τους Θρακιώτες.
Το σημερινό όνομα Πομάκοι πρέπει να προέρχεται από τους Τούρκους, γιατί η κατάληξη -ακ (Πομάκ) είναι μάλλον Τουρκική και το όνομα επιβλήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Οι Ροδοπαίοι (Αγριάνες, Αχριάνες, Πομάκοι) ήταν Χριστιανοί. Η περιοχή της Ροδόπης κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στην περίοδο 1365-1368. Ως τότε οι Πομάκοι ήταν Χριστιανοί κι έμειναν τέτοιοι μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. Βέβαια ορισμένοι απ‘ αυτούς κι αμέσως μετά την οθωμανική κατάκτηση ασπάστηκαν τον Μουσουλμανισμό. Επρόκειτο όμως για μεμονωμένες αλλαξοπιστίες.
Πάντως αυτούς και τους απογόνους τους, το οθωμανικό κράτος τους περιποιήθηκε πλουσιοπάροχα. Οι αλλαξοπιστήσαντες εξομοιώθηκαν με τους κατακτητές κι έγιναν αυθέντες των ομοφύλων τους, Αγάδες. Η ζωή τους κυλούσε στην ευημερία χάρη στην κρατική περιποίηση και υποστήριξη, απολάμβαναν όλα τα δικαιώματα των Οθωμανών, δεν πλήρωναν φόρους κι ήταν ελεύθεροι και ισότιμοι με τους άλλους Μουσουλμάνους. Αντίθετα οι χριστιανοί Πομάκοι, όπως όλοι οι Χριστιανοί, υπέφεραν τα πάνδεινα: Φόροι, περιφρόνηση, ταπείνωση, κατατρεγμός, δυστυχία και κακομεταχείριση, έκαναν την ζωή τους ελεεινή, δυστυχισμένη και ανυπόφορη (ραγιάδες). Να γιατί „ζήλεψαν“ την ζωή των ομοφύλων τους και προς το τέλος του 17ου αιώνα συμφώνησαν όλοι μαζί ν‘ ασπαστούν τον Ισλαμισμό.
Ο εξισλαμισμός των Πομάκων άρχισε όταν σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο Σελίμ Α‘ (1512-1526) και ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Μωάμεθ Δ‘ και μεγάλου Βεζίρη Μεχμέτ Κιοπρουλού (1656-1672). Οι πρώτοι Πομάκοι που έγιναν Μουσουλμάνοι ήταν φύλαρχοι, πρόκριτοι και κοινοτάρχες. Αυτοί μαζί και με τους παπάδες τους, σαν αντιπρόσωποι όλων των Πομάκων, κατέβηκαν από τη Ροδόπη στη Φιλιππούπολη και παρουσιάστηκαν στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές των Οθωμανών στο δικαστήριο (κονάχ) και δήλωσαν την αμετάτρεπτη απόφαση τους να προσχωρήσουν στον Μουσουλμανισμό. Ο διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στον τότε μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636-1672). Αλλά μάταια ο μητροπολίτης προσπάθησε κατηχώντας τους να τους μεταπείσει. Η περιτομή όλων των αντιπροσώπων έγινε πανηγυρικά στο παλιό τζαμί και κατόπιν, αφού γύρισαν στις πατρίδες τους, εξισλαμίστηκαν και οι άλλοι ομόφυλοι τους. Τότε κατεδαφίστηκαν πάνω στην Ροδόπη 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια.
Αυτό είναι το χρονικό της αλλαξοπιστίας των Πομάκων. Αν όμως αλλαξοπίστησαν οι Πομάκοι, δεν άλλαξαν αυτόματα και τις χριστιανικές τους συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα τους, τις θρησκευτικές γιορτές τους. Μέχρι και σήμερα ακόμη στις Θέρμες γιορτάζεται η γιορτή του Αγίου Γεωργίου Γίνεται μάλιστα και λαμπρό πανηγύρι: σφάζονται κουρμπάνια (πρόβατα, γίδια). ψήνονται σουβλιστά και οι σημερινοί Μουσουλμάνοι τρώγουν, πίνουν, χορεύουν και διασκεδάζουν.
Η ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΟΜΑΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ…
Γεννήθηκα σε Πομακοχώρι του νομού Ροδόπης ή σε «χωριό του ορεινού όγκου», όπως το αποκαλούν οι «Τούρκοι» και οι ελληνόγλωσσοι πολιτικοί. Οι συνθήκες ζωής στο χωριό ήταν δύσκολες. Δεν είχαμε δρόμους. Το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν η ανεργία. Έτσι, ο πατέρας μου αποφάσισε ότι δύο δρόμοι υπάρχουν: ή να μπω στην ΕΠΑΘ για να γίνω δάσκαλος ή να πάω στην Τουρκία και να γίνω ιμάμης. Στο χωριό μου εκείνη την εποχή είχε γίνει μόδα να γίνεσαι δάσκαλος στην ΕΠΑΘ ή ιμάμης. Ήταν ένας τρόπος να έχεις μια καλή δουλειά και να ανέβεις κοινωνικά. Εγώ, δεν ήθελα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Στην Τουρκία δεν ήθελα να πάω. Από το σχολείο είχα κακή εμπειρία μια και ο μουσουλμάνος δάσκαλος που είχαμε μας χτυπούσε κάθε φορά που μιλούσαμε πομακικά μέσα στην τάξη. Έτσι, μίσησα τον δάσκαλο.
Τελικά, προτίμησα τη σχολή, αφού σκέφθηκα ότι εγώ είμαι διαφορετικός. Έγινα δάσκαλος και διορίστηκα αμέσως. Όχι όμως σε κάποιο Πομακοχώρι, όπως θα ήθελα, αλλά σε πεδινό χωριό του κάμπου, του νομού Ροδόπης. Οι κάτοικοι του χωριού με δέχθηκαν εχθρικά. «Τι θέλει ο κω..πομάκος στο χωριό μας;», έλεγαν. Στον κάμπο είναι βρισιά η λέξη Πομάκος. «Pomak salak», δηλαδή «Πομάκος βλάκας», έτσι το έχουν οι τουρκοφανείς του κάμπου. Άραγε, ποιος θυμάται ότι τα πρώτα χρόνια που έγινε η ΕΠΑΘ, οι Πομάκοι δάσκαλοι όταν πήγαιναν να διδάξουν στα χωριά διώχνονταν με πέτρες (!) από τους φανατισμένους χωρικούς και από τους πράκτορες του προξενείου;
Στο πεδινό χωριό, λοιπόν, έπρεπε να αποδείξω στους χωρικούς ότι είμαι καλός Τούρκος. Έπρεπε να απαρνηθώ την πομακική καταγωγή μου. Βέβαια, οι μακαρίτες οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου μιλούσαν πομακικά. Και αν «σηκωθούν από τον τάφο», πάλι πομακικά θα μιλάνε. Εγώ, όμως, έπρεπε να τα απαρνηθώ όλα και να γίνω καλός Τούρκος, για να με αποδεχθούν οι φανατισμένοι χωρικοί.
Έκανα ό,τι μπορούσα για να «πετύχω». Έπρεπε να αποδείξω διπλά τον «τουρκισμό» μου. Καταρχήν, έπιασα να κάνω τα θρησκευτικά φροντιστήρια (Κουράν κουρσού) με μεγάλο πάθος. Δίδασκα τα θρησκευτικά με πάθος και πήγαινα στο τζαμί κάθε Παρασκευή για να με βλέπει το χωριό. Έπειτα, προσπαθούσα να βελτιώσω τα τουρκικά μου, που δεν τα ήξερα καλά. Μιλούσα σε όλους μόνο τουρκικά. Έγινα και εγώ γενίτσαρος. Ούτε μια λέξη ελληνικά δεν είπα σε έναν μουσουλμάνο του χωριού. Ούτε μια λέξη πομάκικη δεν είπα στα Πομακόπουλα, που είχαν κατέβει από τα χωριά τους στον κάμπο και είχαν εγκατασταθεί στο χωριό μας. Αντίθετα, τα αγρίεψα από την πρώτη ημέρα: μην τολμήσετε να μιλήσετε πομακικά, αλλιώς θα φάτε ξύλο. Έτσι, με είχε συμβουλέψει να κάνω παλιός συνάδελφος, πομακικής καταγωγής και αυτός, που όπως έμαθα, έπαιρνε διπλό μισθό: έναν από την Ελλάδα και έναν από την Τουρκία για να εκτουρκίζει τους Πομάκους.
Είμαι φυσικά και στο σύλλογο Επαθιτών. Εκεί υπάρχει άλλη τραγική κατάσταση: από τη μία η Τουρκία θέλει να κλείσει η ΕΠΑΘ και να έρθουν Τούρκοι δάσκαλοι στην ελληνική Θράκη. Αυτό σημαίνει ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας. Αντί όμως να αντιταχθούμε όλοι στο προξενείο ως Επαθίτες, έχουμε γίνει υπηρέτες του. Κάποιοι συνάδελφοί μου παίρνουν «μισθό» από την Τουρκία για να εκτουρκίσουν τη φυλή τους, τους Πομάκους, για αυτό και δεν μιλάνε. Μερικοί μάλιστα στο facebook γίνονται «φίλοι» με όλους τους εχθρούς της φυλής μας: με ψευτομουφτήδες, με βουλευτές κ.α. για να δείξουν στον κόσμο πόσο καλοί «Τούρκοι» είναι.
Τέλος, κατάφερα σε κάποια στιγμή να διδάξω σε πομακικό χωριό. Εκεί εκτούρκιζα του Πομάκους διδάσκοντάς τους τα τουρκικά. Είχα και ένα μικρό παιδάκι που για πρώτη φορά στη ζωή του άκουσε τουρκικά και έβαλε τα κλάματα. Ένιωσα ντροπή για όλους μας. Και για εμένα που διδάσκω τουρκικά με το ζόρι στα Πομακόπουλα και για τους ανθρώπους της φυλής μου που τους ανάγκασαν Τουρκία και Ελλάδα με το ζόρι να γίνονται Τούρκοι.
Αναρωτιέμαι: αυτούς τους αγράμματους χωρικούς που ζούνε με το φόβο του να μην δηλώσουν Πομάκοι τελικά ποιος θα τους σώσει;
Πομάκος δάσκαλος ΕΠΑΘίτης
(τεύχος 59, Φεβρουάριος – Μάρτιος 2012)
Από τη ΖΑΓΑΛΙΣΑ
Πολλές άλλες χριστιανικές συνήθειες διατηρούνται μέχρι σήμερα, που σιγά-σιγά όμως όλο και ξεχνιούνται και αλλάζουν και χάνονται: Π.χ. σε πολλά χωριά της Ροδόπης οι Πομάκοι „σταυρώνουν“ το ψωμί, μόλις το πλάσουν, „σταυρώνουν“ τα μωρά οι γυναίκες όταν αλλάζουν τα σπάργανα τους, ανάβουν καντήλια,… „για να φέγγουν την νύχτα“, ορισμένες γυναίκες χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως „η Παναγιά μαζί σου“ κ.λ.π. κ.λ.π.
Οι χριστιανικές συνήθειες διατηρούνταν άφθονες ως το 1912, που η Ροδόπη κατελήφθη από τους Βουλγάρους. Ως τότε δεν ενοχλούσαν πολύ και αποτελούσαν, οι χριστιανικές τους συνήθειες, κάτι από την ζωή, από την ύπαρξη των Πομάκων. Οι Βούλγαροι αψυχολόγητοι κι αντιχριστιανικά προσπάθησαν με τη βία ν‘ αλλάξουν την πίστη των Πομάκων, να τους επαναφέρουν στον Χριστιανισμό. Τις χριστιανικές συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, τις χριστιανικές παραδόσεις των Πομάκων, αποδείξεις της παλιάς χριστιανικής πίστεως τους, οι Βούλγαροι τα χρησιμοποίησαν ως επιχειρήματα στην ανόητη προσπάθεια τους να επαναχριστιανίσουν τους Πομάκους. Να γιατί, μετά την απελευθέρωση τους από τους Βουλγάρους, οι Πομάκοι κατάργησαν κάθε τι το χριστιανικό, ώστε σήμερα ελάχιστα μόνο δείγματα της παλιάς θρησκείας τους να σώζονται. Άλλαξαν λοιπόν την θρησκεία τους οι Πομάκοι για να επιβιώσουν, μα διατήρησαν όσα κι όσο μπορούσαν και την πίστη των προγόνων τους.
Η ΓΛΩΣΣΑ
Η γλώσσα των Πομάκων είναι ένα τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, δημιούργημα της συγχώνευσης γλωσσικών στοιχείων της σλαβικής, της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας.
Γραπτά μνημεία της γλώσσας των Πομάκων, όπως και της γλώσσας όλων των αρχαίων θρακικών φυλών δεν υπάρχουν. Είναι δηλαδή η γλώσσα ομιλούμενη, αλλά μη γραφόμενη. Τα Πομακικά, ένα ενδιαφέρον, κατά βάσιν σλαβογενές ιδίωμα, που μέχρι πρόσφατα ομιλείτο προφορικώς, άρχισε τελευταία να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μελετητών και ήδη εκδόθηκαν πρώτες περιγραφές της δομής και του λεξιλογίου των Πομακικών στην Ελλάδα. Παρατηρείται ότι η πομακική γλώσσα στην ανατολική περιοχή της Θράκης έχει επηρεασθεί από την τουρκική γλώσσα, ενώ αντίθετα στο δυτικό τμήμα της από τη βουλγαρική, ενώ πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις – και μάλιστα οι αρχαιοπρεπείς, γεγονός που ενισχύει την άποψη για την αρχαία καταγωγή των Πομάκων και τη συγγένειά τους με τους Έλληνες. (10)
Οι λέξεις της τουρκικής γλώσσας είναι νέα στοιχεία στην πομακική γλώσσα. Ενσωματώθηκαν στη διάρκεια της μακραίωνης τουρκικής κατοχής και αποτελούν κατά μεγάλο μέρος: Θρησκευτικούς όρους και ονόματα, βαφτιστικά ονόματα, γλώσσα της ηθικής και θρησκευτικής διδασκαλίας, γλώσσα της διοίκησης, γλώσσα των δικαστηρίων, γλώσσα του στρατού και οι αριθμοί από το πέντε και πάνω.
Οι ελληνικές λέξεις βρίσκονται στη βάση, στα θεμέλια της πομακικής γλώσσας έχοντας προσαρμοστεί στη γραμματική της πομακικής γλώσσας. Είναι απομεινάρια της αρχαίας και της βυζαντινής ελληνικής πριν δεχτούν τις γλωσσικές επιδράσεις των σλαβοβουλγάρων.
Οι Πομάκοι έχουν μητρική την πομακική γλώσσα. Μιλούν τη γλώσσα τους τα πομακικά, επικοινωνούν, συνεννοούνται, τραγουδούν κι εκφράζουν τα συναισθήματα τους μ‘ αυτή, όμως έως πρόσφατα δεν τη έγραφαν διότι δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη γραπτός λόγος της πομακικής γλώσσας και φυσικά δεν υπήρχαν σ‘ αυτή και γι‘ αυτή βιβλία γραμματικής, συντακτικού, λεξικά, λογοτεχνία. Όπως όμως κάθε γλώσσα έτσι και η πομακική σχηματίζεται από τη συνένωση διαφόρων ήχων, των φθόγγων, τους οποίους και μπορούμε να παραστήσουμε με σύμβολα, τα γράμματα. Για διευκόλυνση και καλύτερη απόδοση των φθόγγων της πομακικής γλώσσας χρησιμοποιήθηκαν γράμματα τόσο του ελληνικού όσο και του λατινικού αλφαβήτου.
Η πομακική είναι γλώσσα, που τελεί υπό ποικιλόμορφο διωγμό και οι φορείς της θύματα πολιτισμικής γενοκτονίας. Η περιορισμένη γεωγραφική της έκταση ή η δημογραφική βαρύτητα του πληθυσμού που τη μιλά, δεν της στερεί το δικαίωμα στην ύπαρξη, όπως αντίστοιχα και της πλουσιότατης ινδοευρωπαϊκής γλώσσας των Ρωμά.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τα ψηφίσματά του για την ανάγκη προστασίας της ευρωπαϊκής λαϊκής κληρονομιάς, και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με τη διακήρυξή του για τις τοπικές γλώσσες, εκφράζουν την ευαισθησία των λαών, για τη διατήρηση του ευρωπαϊκού πολιτιστικού και γλωσσικού πλούτου, του οποίου ένα ζωντανό κύτταρο αποτελούν και οι Πομάκοι. Μέσα, λοιπόν, στο διεθνές κλίμα και την ευαισθησία που διακρίνει τους ευρωπαϊκούς λαούς, προστίθεται η ελληνική γλωσσική παραφωνία, κατοχυρωμένη μάλιστα με δύο διμερή ελληνοτουρκικά μορφωτικά πρωτόκολλα.
Το 1996 εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αίγειρος» της Θεσσαλονίκης, με τη χορηγία και ηθική συμπαράσταση του Πρ. Εμφιετζόγλου, το τρίτομο έργο για την πομακική γλώσσα που εκπονήθηκε υπό την εποπτεία και την ενεργό συμμετοχή του δασκάλου Πέτρου Θεοχαρίδη. Το έργο περιλαμβάνει ελληνο-πομακικό και πομακο-ελληνικό λεξικό και γραμματική της πομακικής γλώσσας.
ΤΑ ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ
Ο ταξιδιώτης πηγαίνοντας από Ξάνθη προς Πομακοχώρια έχει την εντύπωση ότι κάνει ταξίδι μέσα στο χρόνο κάπου μεταξύ 1920 και 1950 με αρκετή όμως γεύση σύγχρονης εποχής. Τότε που τα στενάκια των χωριών ήταν όλοι χωματόδρομοι, τον τόπο να βουίζει από τα πιτσιρίκια και τις γυναίκες να φοράνε καθημερινά τις τοπικές τους ενδυμασίες.. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που παρατηρεί ο επισκέπτης είναι η συμβίωση του μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου, η συνύπαρξη παραδοσιακών μεταφορικών μέσων (άλογα κυρίως) με τα σύγχρονα (αγροτικά αυτοκίνητα), οι δορυφορικοί δίσκοι τηλεθέασης σχεδόν σε κάθε σπίτι και η απαράμιλλη φιλοξενία των κατοίκων. Όσο για το τελευταίο το βίωσα αυτοπροσώπως κατά την παραμονή μου στην Ξάνθη. Φτάνοντας με το πρώτο αεροπλάνο της Ολυμπιακής στο αεροδρόμιο της Καβάλας πριν καλά καλά φέξει με περίμενε στην έξοδο με ένα ταμπελάκι της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ο Πομάκος Ισμέτ Ζουμπρέ Μπιλγκέν. Είχε ξεκινήσει από το χωριό του στις 4 η ώρα το πρωί προκειμένου να είναι συνεπής στην αποστολή που του είχε αναθέσει ο συνεργάτης του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου στην Ξάνθη δημοδιδάσκαλος στο μειονοτικό σχολείο Μύκης Δημοσθένης Άξιος. Και η αποστολή του φυσικά δεν ήταν άλλη παρά η ξενάγησή μου στα Πομακοχώρια. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά γιατί έτσι και αλλιώς η φιλοξενία των Πομάκων σου θυμίζει κάτι από τα παλιά τα δικά μας.
Ο Ισμέτ λοιπόν (26 ετών), δεν βρισκότανε δίπλα στη γυναίκα του που την είχε πάει στο νοσοκομείο Ξάνθης για να γεννήσει, αλλά μαζί μου αρνούμενος να μας εγκαταλείψει από τη στιγμή που ανέλαβε να μας ξεναγήσει. Κάπου μεταξύ Καβάλας και Ξάνθης, ενώ είχε αρχίσει να ξημερώνει ειδοποιήθηκε από τον πατέρα του ότι η γυναίκα του γέννησε καλά και απέκτησε την τρίτη του κόρη. Δάκρυσε, χάρηκε και υποσχέθηκε το βράδυ που θα με άφηνε να πάει να δει και τις δύο. Δεν νομίζω να το έκανε άλλος άνθρωπος αυτό. Και εμείς με το 4Χ4 αυτοκίνητό του αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα βουνά της Ροδόπης έχοντας μπροστά μας μία μεγάλη ωραία ημέρα.. Και απολαύσαμε την ομορφιά των Πομακοχωρίων αντάμα με τη φιλοξενία των Πομάκων. Ποτέ μα ποτέ δεν θα ξεχάσω τις απλοϊκές φιλόξενες «κινήσεις» της αδελφής, του γαμπρού, των ξαδελφιών και των άλλων του Ισμέτ τους οποίους ευχαριστώ.
ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Εκτός από τις γυναίκες Πομάκισσες, η ενδυμασία των ανδρών έχει δυτικοποιηθεί και δεν διαφέρει σχεδόν σε τίποτα με αυτή των δικών μας. Μερικοί μόνο, οι χοτζάδες και ιμάμηδες, φοράνε το σαρίκι ή τσαλμά, φέσι δηλαδή τυλιγμένο με άσπρο βαμβακερό ντιμπέλ (μαντήλι) ενώ οι χαντζήδες (αυτοί δηλαδή που έχουν πάει στη Μέκκα) έχουν τυλιγμένα τα σαρίκια τους με κίτρινα μεταξωτά ντιμπέλ.
Η φορεσιά της Πομάκισσας ήταν κάποτε ομοιόμορφη σε όλα τα χωριά. Αν εξαιρέσουμε την περιοχή της Μύκης, η παραδοσιακή φορεσιά αντικαθίσταται από την πενιχρή μουσουλμανική, το μαύρο ράσο και τα πολύ φτηνά άκομψα και μονότονα φουστάνια, μακριά μέχρι τον αστράγαλο. Το κεφάλι καλύπτεται από το τεστεμέλ, το άσπρο μαντήλι που πέφτει μέχρι τη μέση, ενώ στα πόδια φορά χοντρές μακριές κάλτσες αγοραστές και παπούτσια (κουντούρια) χοντρά και άκομψα, με χαμηλό χοντρό τακούνι. Μόνο η ποδιά (πρέστενλικ) από υφαντό μάλλινο ύφασμα, είδος της παλιάς ενδυμασίας της Πομάκισσας, φοριέται ακόμα από τις Πομάκισσες όλων των χωριών, σαν να θυμίζει την παλιότερη βαριά, όμως ωραία, βαρύτιμη, κομψή, μεγαλοπρεπέστατη και εντυπωσιακή φορεσιά κάθε Πομάκισσας.
Μόνο στους οικισμούς της Κοινότητας Μύκης διατηρείται και φοριέται σαν με φανατισμό η παλιά λαμπρή φορεσιά σε πείσμα της αδυσώπητης προπαγάνδας που χρησιμοποιεί όλα τα μέσα θεμιτά και αθέμιτα για να καταργήσει κάθε τι που συνδέει τους Πομάκους με το παρελθόν τους. Τα ήθη και έθιμα, την ενδυμασία, την δημοτική ποίηση, την γλώσσα.
Η Πομάκισσα σαν Μουσουλμανίδα είναι υποχρεωμένη από την θρησκεία της να καλύπτει το κεφάλι της με τεστεμέλ, μαντίλα άσπρη. Κάτω από το τεστεμέλ φοράει τη σερφέτα, άλλη μαντίλα για να μαζεύει τα μαλλιά της. Στα χωριά της Μύκης η Πομάκισσα φοράει επιπλέον και τα παρακάτω. Πάνω από τη σερφέτα φοράει το ολοκόκκινο μαντίλι τουρά, που γύρω-γύρω του στις άκρες έχει αγιέ, πούλια, που λάμπουν και αστράφτουν στον ήλιο. Δένει η Πομάκισσα της Μύκης το τουρά κάτω από το λαιμό, ενώ το άσπρο τεστεμέλ το ρίχνει προς τα πίσω. Τα μικρά κορίτσια μέχρι δώδεκα χρονών δεν φορούν τσεστεμέλ, αλλά μόνον το κόκκινο τουρά (Μύκη) ή το χρωματιστό σερφέτα.
Κιζηλμπάσηδες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι, επειδή η αίρεση τους εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά τόσο προς την χριστιανική πίστη όσο και προς τις αρχαίες μυστηριακές τελετές. Ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή Μεγάλου Δερείου – Ρούσσας, όπου υπάρχει αποδεδειγμένη συνέχεια της ανθρώπινης παρουσίας τουλάχιστον από το 1100 π.χ. Αυτό αποδεικνύεται από την βραχογραφία με τα εγχάρακτα σχέδια αλλά και από τους μεγαλιθικούς τάφους τύπου Dolmen , που βρίσκονται στη Ρούσσα.
Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι Πομάκοι που λέγονται και Αχριάν είναι απόγονοι του αρχαίου Θρακικού φύλου των Αγριάνων. Άλλοι λένε πως οι Κιζηλμπάσηδες έχουν σχέση με τους Ερεθρίνους. Όπως και να έχουν τα πράγματα, οι Κιζηλμπάσηδες χιλιάδες χρόνια κρατούν κλειστά τα στόματά τους σχετικά με τη μυστηριακή λατρεία τους. Σταυρώνουν το ψωμί όταν το κόβουν, κεντάνε σταυρούς στο κάτω μέρος στις κάλτσες τους, πίνουν νερό από τα αγιάσματα και επισκέπτονται χριστιανικά ξωκλήσια, τρώνε χοιρινό και πίνουν οινοπνευματώδη σε αντίθεση με τους ομόθρησκους τους. Η γλώσσα τους είναι σλαβική με πολλές αρχαιοελληνικές λέξεις.
Στην περιοχή του νομού Έβρου, κατοικούν Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι.Ονομάζονται έτσι γατί είναι αιρετικοί μουσουλμάνοι που υποχρεώθηκαν μετά το βίαιο εξισλαμισμό τους να φορούν κόκκινο σκούφο. Η αίρεση αυτή είναι μπεκτασική και η περιοχή που κατοικούν περιλαμβάνει τα παρακάτω χωριά και οικισμούς : Κόρυμβος, Σιδηρώ, Μικρό και Μεγάλο Δέρειο, Ρούσσα, Άνω και Κάτω Μικράκιο, Κισσός, μεσημέρι και Ουράνια.
Το εορτολόγιο τους σύμφωνα με τον καθηγητή Ευστράτιο Ζεγκίνη, έχει πολλές ομοιότητες με το χριστιανικό και πολλές γιορτές τους συμπίπτουν με το παλιό ημερολόγιο. Την περίοδο των Χριστουγέννων γιορτάζουν το Τζέμ, που περιλαμβάνει εξομολόγηση, οινοποσία και χορό, ενώ κατηγορούνται ότι προβαίνουν σε όργια μετά αυτού
Εξισλαμισμός
Από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ‘ άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γ3εγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξοπλισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α‘ (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ‘ (1641 – 1661).
Τότε οι πρόκριτοι των Πομάκων παρουσιάσθηκαν στις αρχές της Φιλιππουπόλεως και γνωστοποίησαν την απόφασή τους να προσχωρήσουν στο ισλάμ. Ο Τούρκος διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στο Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636 – 1672). Ο τελευταίος προσπάθησε να τους αποτρέψει, αλλά προσέκρουσε στην απόφασή τους να απαλλαγούν από την τουρκική καταπίεση και να εκδικηθούν για την παλαιά βουλγαρική καταδυνάστευσή τους. Κατά την παράδοση των Ελλήνων της Φιλιππουπόλεως, η περιτομή έγινε πανηγυρικά στο παλαιό τζαμί κοντά στο Διοικητήριο. Με την επιστροφή τους στη Ροδόπη εξισλαμίσθηκαν και οι ομόφυλοί τους.
Ο Μέγας Βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού κατεδάφισε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια, των οποίων ερείπια ανευρίσκονται σήμερα στα πομακοχώρια. Μόνη η ύπαρξη των ερειπίων αυτών αποδεικνύει ότι οι Πομάκοι ήταν χριστιανοί. Κατά την βουλγαρική παράδοση, οι Τούρκοι, επί Μεχμέτ Κιοπουρλού, απείλησαν τους Πομάκους λέγοντας: „ή γίνεσαι μουσουλμάνος ή σου παίρνω το κεφάλι“. Το 1656 οι δυνάμεις του Μεχμέτ πασά εισέβαλαν στην περιοχή του Τσέπνι. Ο πασάς διέταξε να του φέρουν όλους τους προκρίτους. Τους κατηγόρησε ότι αντιστέκονταν και επαναστατούσαν. Γι αυτό „είναι ανάγκη να σας σκοτώσω ή να δεχθείτε το ισλάμ “ τους είπε. Οι γενίτσαροι περίμεναν έτοιμοι με τα γυμνά τους γιαταγάνια να τους αποκεφαλίσουν. Έτσι, κατά την βουλγαρική παράδοση, εξισλαμίσθηκαν. Παρά τον εξισλαμισμό τους οι Πομάκοι διατήρησαν χριστιανικά έθιμα, μέχρι σήμερα, όπως το σταύρωμα του βρέφους στην κούνια του προτού κοιμηθεί, και της ζύμης αμέσως μετά το ζύμωμα. Το κύριο όνομα Ηλίας είναι διαδεδομένο μεταξύ των Πομάκων του Εχίνου και της Κοτύλης. Κατά τον Τσέχο ιστορικό και γλωσσολόγο του περασμένου αιώνα Λεοπόλδο Γκάιτλερ, ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πιό αγαπητός από μηχανής θεός για όλες τις δύσκολες στιγμές. Επαινείται το χρυσό βιβλίο (Ευαγγέλιο), οι σταυροί, η στροφή προς τον χριστιανισμό και η ανέγερση εκκλησιών και μοναστηριών. Όλα αυτά τα εξυμνούν οι μωαμεθανοί Πομάκοι. Επίσης, μέχρι την απελευθέρωσή τους από τα ελληνικά στρατεύματα, πολλοί ήσαν οι κρυπτοχριστιανοί Πομάκοι.
Γεννήθηκα σε Πομακοχώρι του νομού Ροδόπης ή σε «χωριό του ορεινού όγκου», όπως το αποκαλούν οι «Τούρκοι» και οι ελληνόγλωσσοι πολιτικοί. Οι συνθήκες ζωής στο χωριό ήταν δύσκολες. Δεν είχαμε δρόμους. Το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν η ανεργία. Έτσι, ο πατέρας μου αποφάσισε ότι δύο δρόμοι υπάρχουν: ή να μπω στην ΕΠΑΘ για να γίνω δάσκαλος ή να πάω στην Τουρκία και να γίνω ιμάμης. Στο χωριό μου εκείνη την εποχή είχε γίνει μόδα να γίνεσαι δάσκαλος στην ΕΠΑΘ ή ιμάμης. Ήταν ένας τρόπος να έχεις μια καλή δουλειά και να ανέβεις κοινωνικά. Εγώ, δεν ήθελα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Στην Τουρκία δεν ήθελα να πάω. Από το σχολείο είχα κακή εμπειρία μια και ο μουσουλμάνος δάσκαλος που είχαμε μας χτυπούσε κάθε φορά που μιλούσαμε πομακικά μέσα στην τάξη. Έτσι, μίσησα τον δάσκαλο.
Τελικά, προτίμησα τη σχολή, αφού σκέφθηκα ότι εγώ είμαι διαφορετικός. Έγινα δάσκαλος και διορίστηκα αμέσως. Όχι όμως σε κάποιο Πομακοχώρι, όπως θα ήθελα, αλλά σε πεδινό χωριό του κάμπου, του νομού Ροδόπης. Οι κάτοικοι του χωριού με δέχθηκαν εχθρικά. «Τι θέλει ο κω..πομάκος στο χωριό μας;», έλεγαν. Στον κάμπο είναι βρισιά η λέξη Πομάκος. «Pomak salak», δηλαδή «Πομάκος βλάκας», έτσι το έχουν οι τουρκοφανείς του κάμπου. Άραγε, ποιος θυμάται ότι τα πρώτα χρόνια που έγινε η ΕΠΑΘ, οι Πομάκοι δάσκαλοι όταν πήγαιναν να διδάξουν στα χωριά διώχνονταν με πέτρες (!) από τους φανατισμένους χωρικούς και από τους πράκτορες του προξενείου;
Στο πεδινό χωριό, λοιπόν, έπρεπε να αποδείξω στους χωρικούς ότι είμαι καλός Τούρκος. Έπρεπε να απαρνηθώ την πομακική καταγωγή μου. Βέβαια, οι μακαρίτες οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου μιλούσαν πομακικά. Και αν «σηκωθούν από τον τάφο», πάλι πομακικά θα μιλάνε. Εγώ, όμως, έπρεπε να τα απαρνηθώ όλα και να γίνω καλός Τούρκος, για να με αποδεχθούν οι φανατισμένοι χωρικοί.
Έκανα ό,τι μπορούσα για να «πετύχω». Έπρεπε να αποδείξω διπλά τον «τουρκισμό» μου. Καταρχήν, έπιασα να κάνω τα θρησκευτικά φροντιστήρια (Κουράν κουρσού) με μεγάλο πάθος. Δίδασκα τα θρησκευτικά με πάθος και πήγαινα στο τζαμί κάθε Παρασκευή για να με βλέπει το χωριό. Έπειτα, προσπαθούσα να βελτιώσω τα τουρκικά μου, που δεν τα ήξερα καλά. Μιλούσα σε όλους μόνο τουρκικά. Έγινα και εγώ γενίτσαρος. Ούτε μια λέξη ελληνικά δεν είπα σε έναν μουσουλμάνο του χωριού. Ούτε μια λέξη πομάκικη δεν είπα στα Πομακόπουλα, που είχαν κατέβει από τα χωριά τους στον κάμπο και είχαν εγκατασταθεί στο χωριό μας. Αντίθετα, τα αγρίεψα από την πρώτη ημέρα: μην τολμήσετε να μιλήσετε πομακικά, αλλιώς θα φάτε ξύλο. Έτσι, με είχε συμβουλέψει να κάνω παλιός συνάδελφος, πομακικής καταγωγής και αυτός, που όπως έμαθα, έπαιρνε διπλό μισθό: έναν από την Ελλάδα και έναν από την Τουρκία για να εκτουρκίζει τους Πομάκους.
Είμαι φυσικά και στο σύλλογο Επαθιτών. Εκεί υπάρχει άλλη τραγική κατάσταση: από τη μία η Τουρκία θέλει να κλείσει η ΕΠΑΘ και να έρθουν Τούρκοι δάσκαλοι στην ελληνική Θράκη. Αυτό σημαίνει ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας. Αντί όμως να αντιταχθούμε όλοι στο προξενείο ως Επαθίτες, έχουμε γίνει υπηρέτες του. Κάποιοι συνάδελφοί μου παίρνουν «μισθό» από την Τουρκία για να εκτουρκίσουν τη φυλή τους, τους Πομάκους, για αυτό και δεν μιλάνε. Μερικοί μάλιστα στο facebook γίνονται «φίλοι» με όλους τους εχθρούς της φυλής μας: με ψευτομουφτήδες, με βουλευτές κ.α. για να δείξουν στον κόσμο πόσο καλοί «Τούρκοι» είναι.
Τέλος, κατάφερα σε κάποια στιγμή να διδάξω σε πομακικό χωριό. Εκεί εκτούρκιζα του Πομάκους διδάσκοντάς τους τα τουρκικά. Είχα και ένα μικρό παιδάκι που για πρώτη φορά στη ζωή του άκουσε τουρκικά και έβαλε τα κλάματα. Ένιωσα ντροπή για όλους μας. Και για εμένα που διδάσκω τουρκικά με το ζόρι στα Πομακόπουλα και για τους ανθρώπους της φυλής μου που τους ανάγκασαν Τουρκία και Ελλάδα με το ζόρι να γίνονται Τούρκοι.
Αναρωτιέμαι: αυτούς τους αγράμματους χωρικούς που ζούνε με το φόβο του να μην δηλώσουν Πομάκοι τελικά ποιος θα τους σώσει;
Πομάκος δάσκαλος ΕΠΑΘίτης
(τεύχος 59, Φεβρουάριος – Μάρτιος 2012)
Από τη ΖΑΓΑΛΙΣΑ
Πολλές άλλες χριστιανικές συνήθειες διατηρούνται μέχρι σήμερα, που σιγά-σιγά όμως όλο και ξεχνιούνται και αλλάζουν και χάνονται: Π.χ. σε πολλά χωριά της Ροδόπης οι Πομάκοι „σταυρώνουν“ το ψωμί, μόλις το πλάσουν, „σταυρώνουν“ τα μωρά οι γυναίκες όταν αλλάζουν τα σπάργανα τους, ανάβουν καντήλια,… „για να φέγγουν την νύχτα“, ορισμένες γυναίκες χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως „η Παναγιά μαζί σου“ κ.λ.π. κ.λ.π.
Οι χριστιανικές συνήθειες διατηρούνταν άφθονες ως το 1912, που η Ροδόπη κατελήφθη από τους Βουλγάρους. Ως τότε δεν ενοχλούσαν πολύ και αποτελούσαν, οι χριστιανικές τους συνήθειες, κάτι από την ζωή, από την ύπαρξη των Πομάκων. Οι Βούλγαροι αψυχολόγητοι κι αντιχριστιανικά προσπάθησαν με τη βία ν‘ αλλάξουν την πίστη των Πομάκων, να τους επαναφέρουν στον Χριστιανισμό. Τις χριστιανικές συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, τις χριστιανικές παραδόσεις των Πομάκων, αποδείξεις της παλιάς χριστιανικής πίστεως τους, οι Βούλγαροι τα χρησιμοποίησαν ως επιχειρήματα στην ανόητη προσπάθεια τους να επαναχριστιανίσουν τους Πομάκους. Να γιατί, μετά την απελευθέρωση τους από τους Βουλγάρους, οι Πομάκοι κατάργησαν κάθε τι το χριστιανικό, ώστε σήμερα ελάχιστα μόνο δείγματα της παλιάς θρησκείας τους να σώζονται. Άλλαξαν λοιπόν την θρησκεία τους οι Πομάκοι για να επιβιώσουν, μα διατήρησαν όσα κι όσο μπορούσαν και την πίστη των προγόνων τους.
Η ΓΛΩΣΣΑ
Η γλώσσα των Πομάκων είναι ένα τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, δημιούργημα της συγχώνευσης γλωσσικών στοιχείων της σλαβικής, της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας.
Γραπτά μνημεία της γλώσσας των Πομάκων, όπως και της γλώσσας όλων των αρχαίων θρακικών φυλών δεν υπάρχουν. Είναι δηλαδή η γλώσσα ομιλούμενη, αλλά μη γραφόμενη. Τα Πομακικά, ένα ενδιαφέρον, κατά βάσιν σλαβογενές ιδίωμα, που μέχρι πρόσφατα ομιλείτο προφορικώς, άρχισε τελευταία να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μελετητών και ήδη εκδόθηκαν πρώτες περιγραφές της δομής και του λεξιλογίου των Πομακικών στην Ελλάδα. Παρατηρείται ότι η πομακική γλώσσα στην ανατολική περιοχή της Θράκης έχει επηρεασθεί από την τουρκική γλώσσα, ενώ αντίθετα στο δυτικό τμήμα της από τη βουλγαρική, ενώ πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις – και μάλιστα οι αρχαιοπρεπείς, γεγονός που ενισχύει την άποψη για την αρχαία καταγωγή των Πομάκων και τη συγγένειά τους με τους Έλληνες. (10)
Οι λέξεις της τουρκικής γλώσσας είναι νέα στοιχεία στην πομακική γλώσσα. Ενσωματώθηκαν στη διάρκεια της μακραίωνης τουρκικής κατοχής και αποτελούν κατά μεγάλο μέρος: Θρησκευτικούς όρους και ονόματα, βαφτιστικά ονόματα, γλώσσα της ηθικής και θρησκευτικής διδασκαλίας, γλώσσα της διοίκησης, γλώσσα των δικαστηρίων, γλώσσα του στρατού και οι αριθμοί από το πέντε και πάνω.
Οι ελληνικές λέξεις βρίσκονται στη βάση, στα θεμέλια της πομακικής γλώσσας έχοντας προσαρμοστεί στη γραμματική της πομακικής γλώσσας. Είναι απομεινάρια της αρχαίας και της βυζαντινής ελληνικής πριν δεχτούν τις γλωσσικές επιδράσεις των σλαβοβουλγάρων.
Οι Πομάκοι έχουν μητρική την πομακική γλώσσα. Μιλούν τη γλώσσα τους τα πομακικά, επικοινωνούν, συνεννοούνται, τραγουδούν κι εκφράζουν τα συναισθήματα τους μ‘ αυτή, όμως έως πρόσφατα δεν τη έγραφαν διότι δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη γραπτός λόγος της πομακικής γλώσσας και φυσικά δεν υπήρχαν σ‘ αυτή και γι‘ αυτή βιβλία γραμματικής, συντακτικού, λεξικά, λογοτεχνία. Όπως όμως κάθε γλώσσα έτσι και η πομακική σχηματίζεται από τη συνένωση διαφόρων ήχων, των φθόγγων, τους οποίους και μπορούμε να παραστήσουμε με σύμβολα, τα γράμματα. Για διευκόλυνση και καλύτερη απόδοση των φθόγγων της πομακικής γλώσσας χρησιμοποιήθηκαν γράμματα τόσο του ελληνικού όσο και του λατινικού αλφαβήτου.
Η πομακική είναι γλώσσα, που τελεί υπό ποικιλόμορφο διωγμό και οι φορείς της θύματα πολιτισμικής γενοκτονίας. Η περιορισμένη γεωγραφική της έκταση ή η δημογραφική βαρύτητα του πληθυσμού που τη μιλά, δεν της στερεί το δικαίωμα στην ύπαρξη, όπως αντίστοιχα και της πλουσιότατης ινδοευρωπαϊκής γλώσσας των Ρωμά.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τα ψηφίσματά του για την ανάγκη προστασίας της ευρωπαϊκής λαϊκής κληρονομιάς, και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με τη διακήρυξή του για τις τοπικές γλώσσες, εκφράζουν την ευαισθησία των λαών, για τη διατήρηση του ευρωπαϊκού πολιτιστικού και γλωσσικού πλούτου, του οποίου ένα ζωντανό κύτταρο αποτελούν και οι Πομάκοι. Μέσα, λοιπόν, στο διεθνές κλίμα και την ευαισθησία που διακρίνει τους ευρωπαϊκούς λαούς, προστίθεται η ελληνική γλωσσική παραφωνία, κατοχυρωμένη μάλιστα με δύο διμερή ελληνοτουρκικά μορφωτικά πρωτόκολλα.
Το 1996 εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αίγειρος» της Θεσσαλονίκης, με τη χορηγία και ηθική συμπαράσταση του Πρ. Εμφιετζόγλου, το τρίτομο έργο για την πομακική γλώσσα που εκπονήθηκε υπό την εποπτεία και την ενεργό συμμετοχή του δασκάλου Πέτρου Θεοχαρίδη. Το έργο περιλαμβάνει ελληνο-πομακικό και πομακο-ελληνικό λεξικό και γραμματική της πομακικής γλώσσας.
ΤΑ ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ
Ο ταξιδιώτης πηγαίνοντας από Ξάνθη προς Πομακοχώρια έχει την εντύπωση ότι κάνει ταξίδι μέσα στο χρόνο κάπου μεταξύ 1920 και 1950 με αρκετή όμως γεύση σύγχρονης εποχής. Τότε που τα στενάκια των χωριών ήταν όλοι χωματόδρομοι, τον τόπο να βουίζει από τα πιτσιρίκια και τις γυναίκες να φοράνε καθημερινά τις τοπικές τους ενδυμασίες.. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που παρατηρεί ο επισκέπτης είναι η συμβίωση του μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου, η συνύπαρξη παραδοσιακών μεταφορικών μέσων (άλογα κυρίως) με τα σύγχρονα (αγροτικά αυτοκίνητα), οι δορυφορικοί δίσκοι τηλεθέασης σχεδόν σε κάθε σπίτι και η απαράμιλλη φιλοξενία των κατοίκων. Όσο για το τελευταίο το βίωσα αυτοπροσώπως κατά την παραμονή μου στην Ξάνθη. Φτάνοντας με το πρώτο αεροπλάνο της Ολυμπιακής στο αεροδρόμιο της Καβάλας πριν καλά καλά φέξει με περίμενε στην έξοδο με ένα ταμπελάκι της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ο Πομάκος Ισμέτ Ζουμπρέ Μπιλγκέν. Είχε ξεκινήσει από το χωριό του στις 4 η ώρα το πρωί προκειμένου να είναι συνεπής στην αποστολή που του είχε αναθέσει ο συνεργάτης του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου στην Ξάνθη δημοδιδάσκαλος στο μειονοτικό σχολείο Μύκης Δημοσθένης Άξιος. Και η αποστολή του φυσικά δεν ήταν άλλη παρά η ξενάγησή μου στα Πομακοχώρια. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά γιατί έτσι και αλλιώς η φιλοξενία των Πομάκων σου θυμίζει κάτι από τα παλιά τα δικά μας.
Ο Ισμέτ λοιπόν (26 ετών), δεν βρισκότανε δίπλα στη γυναίκα του που την είχε πάει στο νοσοκομείο Ξάνθης για να γεννήσει, αλλά μαζί μου αρνούμενος να μας εγκαταλείψει από τη στιγμή που ανέλαβε να μας ξεναγήσει. Κάπου μεταξύ Καβάλας και Ξάνθης, ενώ είχε αρχίσει να ξημερώνει ειδοποιήθηκε από τον πατέρα του ότι η γυναίκα του γέννησε καλά και απέκτησε την τρίτη του κόρη. Δάκρυσε, χάρηκε και υποσχέθηκε το βράδυ που θα με άφηνε να πάει να δει και τις δύο. Δεν νομίζω να το έκανε άλλος άνθρωπος αυτό. Και εμείς με το 4Χ4 αυτοκίνητό του αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα βουνά της Ροδόπης έχοντας μπροστά μας μία μεγάλη ωραία ημέρα.. Και απολαύσαμε την ομορφιά των Πομακοχωρίων αντάμα με τη φιλοξενία των Πομάκων. Ποτέ μα ποτέ δεν θα ξεχάσω τις απλοϊκές φιλόξενες «κινήσεις» της αδελφής, του γαμπρού, των ξαδελφιών και των άλλων του Ισμέτ τους οποίους ευχαριστώ.
ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Εκτός από τις γυναίκες Πομάκισσες, η ενδυμασία των ανδρών έχει δυτικοποιηθεί και δεν διαφέρει σχεδόν σε τίποτα με αυτή των δικών μας. Μερικοί μόνο, οι χοτζάδες και ιμάμηδες, φοράνε το σαρίκι ή τσαλμά, φέσι δηλαδή τυλιγμένο με άσπρο βαμβακερό ντιμπέλ (μαντήλι) ενώ οι χαντζήδες (αυτοί δηλαδή που έχουν πάει στη Μέκκα) έχουν τυλιγμένα τα σαρίκια τους με κίτρινα μεταξωτά ντιμπέλ.
Η φορεσιά της Πομάκισσας ήταν κάποτε ομοιόμορφη σε όλα τα χωριά. Αν εξαιρέσουμε την περιοχή της Μύκης, η παραδοσιακή φορεσιά αντικαθίσταται από την πενιχρή μουσουλμανική, το μαύρο ράσο και τα πολύ φτηνά άκομψα και μονότονα φουστάνια, μακριά μέχρι τον αστράγαλο. Το κεφάλι καλύπτεται από το τεστεμέλ, το άσπρο μαντήλι που πέφτει μέχρι τη μέση, ενώ στα πόδια φορά χοντρές μακριές κάλτσες αγοραστές και παπούτσια (κουντούρια) χοντρά και άκομψα, με χαμηλό χοντρό τακούνι. Μόνο η ποδιά (πρέστενλικ) από υφαντό μάλλινο ύφασμα, είδος της παλιάς ενδυμασίας της Πομάκισσας, φοριέται ακόμα από τις Πομάκισσες όλων των χωριών, σαν να θυμίζει την παλιότερη βαριά, όμως ωραία, βαρύτιμη, κομψή, μεγαλοπρεπέστατη και εντυπωσιακή φορεσιά κάθε Πομάκισσας.
Μόνο στους οικισμούς της Κοινότητας Μύκης διατηρείται και φοριέται σαν με φανατισμό η παλιά λαμπρή φορεσιά σε πείσμα της αδυσώπητης προπαγάνδας που χρησιμοποιεί όλα τα μέσα θεμιτά και αθέμιτα για να καταργήσει κάθε τι που συνδέει τους Πομάκους με το παρελθόν τους. Τα ήθη και έθιμα, την ενδυμασία, την δημοτική ποίηση, την γλώσσα.
Η Πομάκισσα σαν Μουσουλμανίδα είναι υποχρεωμένη από την θρησκεία της να καλύπτει το κεφάλι της με τεστεμέλ, μαντίλα άσπρη. Κάτω από το τεστεμέλ φοράει τη σερφέτα, άλλη μαντίλα για να μαζεύει τα μαλλιά της. Στα χωριά της Μύκης η Πομάκισσα φοράει επιπλέον και τα παρακάτω. Πάνω από τη σερφέτα φοράει το ολοκόκκινο μαντίλι τουρά, που γύρω-γύρω του στις άκρες έχει αγιέ, πούλια, που λάμπουν και αστράφτουν στον ήλιο. Δένει η Πομάκισσα της Μύκης το τουρά κάτω από το λαιμό, ενώ το άσπρο τεστεμέλ το ρίχνει προς τα πίσω. Τα μικρά κορίτσια μέχρι δώδεκα χρονών δεν φορούν τσεστεμέλ, αλλά μόνον το κόκκινο τουρά (Μύκη) ή το χρωματιστό σερφέτα.
Κιζηλμπάσηδες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι, επειδή η αίρεση τους εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά τόσο προς την χριστιανική πίστη όσο και προς τις αρχαίες μυστηριακές τελετές. Ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή Μεγάλου Δερείου – Ρούσσας, όπου υπάρχει αποδεδειγμένη συνέχεια της ανθρώπινης παρουσίας τουλάχιστον από το 1100 π.χ. Αυτό αποδεικνύεται από την βραχογραφία με τα εγχάρακτα σχέδια αλλά και από τους μεγαλιθικούς τάφους τύπου Dolmen , που βρίσκονται στη Ρούσσα.
Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι Πομάκοι που λέγονται και Αχριάν είναι απόγονοι του αρχαίου Θρακικού φύλου των Αγριάνων. Άλλοι λένε πως οι Κιζηλμπάσηδες έχουν σχέση με τους Ερεθρίνους. Όπως και να έχουν τα πράγματα, οι Κιζηλμπάσηδες χιλιάδες χρόνια κρατούν κλειστά τα στόματά τους σχετικά με τη μυστηριακή λατρεία τους. Σταυρώνουν το ψωμί όταν το κόβουν, κεντάνε σταυρούς στο κάτω μέρος στις κάλτσες τους, πίνουν νερό από τα αγιάσματα και επισκέπτονται χριστιανικά ξωκλήσια, τρώνε χοιρινό και πίνουν οινοπνευματώδη σε αντίθεση με τους ομόθρησκους τους. Η γλώσσα τους είναι σλαβική με πολλές αρχαιοελληνικές λέξεις.
Στην περιοχή του νομού Έβρου, κατοικούν Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι.Ονομάζονται έτσι γατί είναι αιρετικοί μουσουλμάνοι που υποχρεώθηκαν μετά το βίαιο εξισλαμισμό τους να φορούν κόκκινο σκούφο. Η αίρεση αυτή είναι μπεκτασική και η περιοχή που κατοικούν περιλαμβάνει τα παρακάτω χωριά και οικισμούς : Κόρυμβος, Σιδηρώ, Μικρό και Μεγάλο Δέρειο, Ρούσσα, Άνω και Κάτω Μικράκιο, Κισσός, μεσημέρι και Ουράνια.
Το εορτολόγιο τους σύμφωνα με τον καθηγητή Ευστράτιο Ζεγκίνη, έχει πολλές ομοιότητες με το χριστιανικό και πολλές γιορτές τους συμπίπτουν με το παλιό ημερολόγιο. Την περίοδο των Χριστουγέννων γιορτάζουν το Τζέμ, που περιλαμβάνει εξομολόγηση, οινοποσία και χορό, ενώ κατηγορούνται ότι προβαίνουν σε όργια μετά αυτού
Εξισλαμισμός
Από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ‘ άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γ3εγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξοπλισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α‘ (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ‘ (1641 – 1661).
Τότε οι πρόκριτοι των Πομάκων παρουσιάσθηκαν στις αρχές της Φιλιππουπόλεως και γνωστοποίησαν την απόφασή τους να προσχωρήσουν στο ισλάμ. Ο Τούρκος διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στο Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636 – 1672). Ο τελευταίος προσπάθησε να τους αποτρέψει, αλλά προσέκρουσε στην απόφασή τους να απαλλαγούν από την τουρκική καταπίεση και να εκδικηθούν για την παλαιά βουλγαρική καταδυνάστευσή τους. Κατά την παράδοση των Ελλήνων της Φιλιππουπόλεως, η περιτομή έγινε πανηγυρικά στο παλαιό τζαμί κοντά στο Διοικητήριο. Με την επιστροφή τους στη Ροδόπη εξισλαμίσθηκαν και οι ομόφυλοί τους.
Ο Μέγας Βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού κατεδάφισε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια, των οποίων ερείπια ανευρίσκονται σήμερα στα πομακοχώρια. Μόνη η ύπαρξη των ερειπίων αυτών αποδεικνύει ότι οι Πομάκοι ήταν χριστιανοί. Κατά την βουλγαρική παράδοση, οι Τούρκοι, επί Μεχμέτ Κιοπουρλού, απείλησαν τους Πομάκους λέγοντας: „ή γίνεσαι μουσουλμάνος ή σου παίρνω το κεφάλι“. Το 1656 οι δυνάμεις του Μεχμέτ πασά εισέβαλαν στην περιοχή του Τσέπνι. Ο πασάς διέταξε να του φέρουν όλους τους προκρίτους. Τους κατηγόρησε ότι αντιστέκονταν και επαναστατούσαν. Γι αυτό „είναι ανάγκη να σας σκοτώσω ή να δεχθείτε το ισλάμ “ τους είπε. Οι γενίτσαροι περίμεναν έτοιμοι με τα γυμνά τους γιαταγάνια να τους αποκεφαλίσουν. Έτσι, κατά την βουλγαρική παράδοση, εξισλαμίσθηκαν. Παρά τον εξισλαμισμό τους οι Πομάκοι διατήρησαν χριστιανικά έθιμα, μέχρι σήμερα, όπως το σταύρωμα του βρέφους στην κούνια του προτού κοιμηθεί, και της ζύμης αμέσως μετά το ζύμωμα. Το κύριο όνομα Ηλίας είναι διαδεδομένο μεταξύ των Πομάκων του Εχίνου και της Κοτύλης. Κατά τον Τσέχο ιστορικό και γλωσσολόγο του περασμένου αιώνα Λεοπόλδο Γκάιτλερ, ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πιό αγαπητός από μηχανής θεός για όλες τις δύσκολες στιγμές. Επαινείται το χρυσό βιβλίο (Ευαγγέλιο), οι σταυροί, η στροφή προς τον χριστιανισμό και η ανέγερση εκκλησιών και μοναστηριών. Όλα αυτά τα εξυμνούν οι μωαμεθανοί Πομάκοι. Επίσης, μέχρι την απελευθέρωσή τους από τα ελληνικά στρατεύματα, πολλοί ήσαν οι κρυπτοχριστιανοί Πομάκοι.
Ένα γράμμα…
Κύριε Διευθυντά,
Με την επιστολή μου που ακολουθεί θέλω να σάς γράψω με τον πιο αληθινό τρόπο τις απόψεις μου σχετικά με την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.
Ζώντας στον νομό Ξάνθης, παρακολουθώ με λύπη τις τελευταίες εξελίξεις και τα παιχνίδια που παίζονται σε βάρος μας από κάποιους που θέλουν να πουν ότι όλοι οι μουσουλμάνοι στη Θράκη είναι Τούρκοι. Αυτό είναι μεγάλο ψέμμα. Εγώ και η οικογένειά μας είμαστε Πομάκοι και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Δεν ενοχλούμε κανέναν, ζούμε μια ήσυχη ζωή και δεν θέλουμε κανέναν να προσπαθεί να μας ισοπεδώσει. Μιλάμε την δική μας γλώσσα, έχουμε τη δικιά μας κουλτούρα και κάποιοι προσπαθούν να την εξαφανίσουν, λέγοντας ότι η λέξη «Πομάκος» είναι βρισιά, ενω εμείς δεν ντρεπόμαστε που είμαστε Πομάκοι.
Αρχίζω με το ζήτημα του ψευτομουφτή. Όποιος ήταν στις δήθεν εκλογές στις 1 Ιανουαρίου, θα κατάλαβε τι είδους εκλογές και δημοκρατία θέλουν αυτοί που ξεσηκώνουν τον κόσμο για το τίποτε. Ό,τι ήθελε έκανε, ό,τι ήθελαν σημείωναν τα τσιράκια του κυκλώματος και κανέναν δεν ρωτούσαν. Μετά βγήκαν και είπαν αυτά που είχαν από τα πριν έτοιμα. Σκέτη κοροϊδία. Τα πολιτικά παιχνίδια του τουρκικού Προξενείου αλλά και οποιουδήποτε άλλου δεν τα θέλουμε στην πλάτη μας. Δεν καταλαβαίνω, τι σχέση έχει η προσευχή στο τέμενος με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Πού αλλού συμβαίνουν τέτοια πράγματα; Στην Τουρκία γίνονται; Στην Αραβία; Πουθενά δεν γίνονται, μόνο εδώ που βρήκαν και κάνουν…
Δύο λόγια για τη μητρική μας γλώσσα. Η γλώσσα των κατοίκων της ορεινής Ξάνθης είναι η πομάκικη. Φαίνεται να είναι σλάβικη γλώσσα, κοντινή με τη βουλγάρικη, με λέξεις μέσα της ελληνικές και τούρκικες. Μέχρι πριν λίγο ήταν άγραφη αλλά εδώ και 10 περίπου χρόνια πολλοί άνθρωποι που δεν ντρέπονται για την καταγωγή τους προσπαθούν να την καταγράψουν, με πρώτον και καλύτερο τον Ριτβάν Καραχότζα. Γράφτηκαν λεξικά, γραμματικές, παραμύθια, εφημερίδες, τραγούδια… Κάπου δεν πρέπει και το κράτος να βοηθήσει αυτήν την προσπάθεια; Γιατί να μην έχει το κρατικό ραδιόφωνο στο τοπικό του πρόγραμμα μερικά δικά μας τραγούδια, κάποιες ειδήσεις στη γλώσσα μας όπως έχει και στα τούρκικα;
Σχετικά με την εκπαίδευση, υπάρχουν πολλά προβλήματα. Νηπιαγωγεία ελάχιστα έγιναν, όλα τα τελευταία χρόνια. Τα δημοτικά σχολεία όλα είναι μειονοτικά, και τα μισά μαθήματα γίνονται στα τούρκικα, τα μισά στα ελληνικά. Ζητήσαμε να γίνονται μερικά ακόμη στα ελληνικά, γιατί μετά πάνε τα παιδιά μας στα ελληνικά γυμνάσια και δεν ξέρουν βασικά πράματα. Μάς το αρνήθηκαν χωρίς άλλη κουβέντα, είναι λέει οι συμφωνίες με την Τουρκία. Και μέχρι πότε θα μας μαθαίνουν τούρκικα στα σχολεία μας; Δεν υπέγραψε η Ελλάδα στη Συνθήκη της Λωζάνης ότι θα διδάσκει την μητρική γλώσσα των παιδιών των μουσουλμάνων; Εμείς λέμε ότι κι αν δεν μπορεί να το κάνει αυτό, ας διδάσκει ελληνικά, είναι τόσο φοβερό αυτό; Θέλουμε δημόσια σχολεία στα χωριά μας, μάλιστα με τους συγχωριανούς μου το ζητήσαμε με έγγραφο στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και οι υπάλληλοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. Ακόμα απάντηση δεν πήραμε. Σχολείο ελληνικό ζητάμε, όχι τίποτε παράνομο, τι θα γίνει, δεν είναι Ελλάδα εδώ; Όπως μπορεί ένας μουσουλμάνος της πόλης να στείλει το παιδί του σε μειονοτικό ή σε δημόσιο σχολείο, έτσι θέλουμε κι εμείς να μπορούμε να διαλέξουμε. Τίποτε παραπάνω.
Στην οικονομία τα πράγματα είναι δύσκολα. Μπορεί έτσι να είναι και σε όλη την Ελλάδα, ή σε όλα τα χωριά σαν τα δικά μας, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι ο κόπος μας δεν πληρώνεται, ότι οι έμποροι του καπνού κάνουν ό,τι θέλουν, κι ότι κανένας δεν ξέρει τι θα γίνει σε λίγα χρόνια. Ευτυχώς η οικοδομή ακόμη δίνει μεροκάματα αλλά ούτε σίγουρη είναι ούτε και κανένας από μας ονειρεύεται το παιδί του μεθαύριο στη δουλειά αυτή. Τόσος νέος κόσμος έφυγε από τα χωριά μας για Γερμανία, Ολλανδία, δεν έφυγε επειδή καλοπερνούσε, για μία δουλειά έφυγε.
Θέλω κλείνοντας να πω δυό λόγια και για το ζήτημα των Πομάκων και των Τσιγγάνων. Όποιος θέλει ας λέει ότι είναι Τούρκος, Πομάκος, Τσιγγάνος… Ποιό είναι το πρόβλημά τους; Εμείς δεν πήραμε ποτέ τούρκικα σαλβάρια να πούμε ότι είναι πομάκικα. Ούτε τραγούδια, ούτε συνταγές μαγειρικής, ούτε πανηγύρια… Αυτοί γιατί το κάνουν; Μήπως γιατί δεν έχουν τίποτε; Κι είναι λόγος αυτός να κλέβουν τα δικά μας; Πρέπει όλοι, και οι φανατικοί και οι πληρωμένοι ακόμα, να μάθουν να σέβονται τους άλλους.
Ιρφάν Μεχμεταλή,
Μάνταινα Ξάνθης
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΗ
************************************
Οι προσπάθειες των Πομάκων να ενωθούν με την Ελλάδα
Στις αρχές του 1878, εν όψει του διεξαγόμενου Ρωσοτουρκικού πολέμου, ο υπόδουλος ελληνισμός της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Ηπείρου και Κρήτης οργάνωσε επαναστατικά κινήματα. Οι Πομάκοι, στην ορεινή περιοχή της Ροδόπης, οργάνωσαν και αυτοί επαναστατικό κίνημα κατά της Τουρκίας προσβλέποντας να μεταπέσουν στην ελληνική κυριαρχία παρά στη βουλγαρική. ?λλωστε ουδέποτε έτρεφαν φιλοβουλγαρικά αισθήματα. Απόδειξη περί τούτου αποτελεί το εγγονός ότι οι Πομάκοι συνέπραξαν με τους Τούρκους στην κατάπνιξη της βουλγαρικής επαναστάσεως του 1875.
Όταν διαπίστωσαν ότι ήταν ανέφικτη η μετάπτωσή τους στην ελληνική κυριαρχία και ότι αντιθέτως η περιοχή τους περιλαμβανόταν στη Μεγάλη Βουλγαρία της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, απέκλεισαν ενόπλως όλες τις διόδους της Ροδόπης και ίδρυσαν την Αυτόνομη Πομακική Δημοκρατία, η οποία περιελάμβανε 21 χωριά. Στην ενέργεια τους αυτή, οι Πομάκοι υποκινήθηκαν από Ούγγρους και Άγγλους αξιωματικούς που έφθασαν στην περιοχή των Πομάκων μέσω Καβάλας. Και τούτο, διότι τα συμφέροντα της Αυστροουγγαρίας και της Αγγλίας συνέπιπταν στην αποτροπή της επεκτάσεως προς νότο της Ρωσίας. Ανάχωμα στη ρωσική κάθοδο αποτελούσε η Αυτόνομη Πομακική Δημοκρατία.
Οι Πομάκοι της Δράμας, στης 7 Μαρτίου 1878, αδελφοποιήθηκαν (αρχαίο ελληνικό έθιμο) και αποφάσισαν να δράσουν. Εκφράσθηκαν με συμπάθεια προς τα ελληνικά επαναστατικά κινήματα της Ηπείρου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας και δήλωσαν ότι „προτιμώσι να τεθώσιν υπό το σκήπτρον του Βασιλέως των Ελλήνων και μείνωσιν ευχαρίστως εις τας εστίας των“. Η Πομακική Δημοκρατία διατηρήθηκε μέχρι της προσαρτήσεως της Ανατολικής Ρουμελίας στη Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο 1885. Σε προηγούμενο δημοσίευμα (Ακτίνες Φεβρ. 1995, σελ. 51), έγινε μνεία του διαβήματος των μουσουλμάνων βουλευτών (Πομάκων και Τουρκογενών) της Δυτ. Θράκης στη Βουλγαρική Βουλή το 1919, δια του οποίου εξέφραζαν την επιθυμία του μουσουλμανικού πληθυσμού να απαλλαγεί από το βουλγαρικό ζυγό και γι‘ αυτό ζητούσαν τη Διασυμμαχική κατάληψη της Δυτ. Θράκης. Όπως μαρτυρείται, ο Πομάκος δικηγόρος – δημοσιογράφος Μεχμέτ Τεφρίκ αφηγήθηκε στον Γάλλο δημοσιογράφο της εποχής εκείνης Λεών Σαβατζιάν (Leon Sauadzian) τα δεινά των Πομάκων υπό τη βουλγαρική κατοχή, που καταχωρήθηκαν στο βιβλίο του „Εn Trace Occidentale“.
Οι Πομάκοι, μαζί με τους άλλους μουσουλμάνους οδηγήθηκαν στο ανωτέρω διάβημα διότι ήθελαν να ενταχθούν στον ελληνικό χώρο και όπως ισχυρίζονταν στο υπόμνημα, της Δυτ. Θράκης είχαν πάντοτε φιλελεύθερες διαθέσεις απέναντι τους και ήσαν μέλη ενός έθνους που συμφωνούσαν μαζί του. Το αίτημα τους αυτό δεν ικανοποιήθηκε τότε πλήρως. Το επανέλαβαν και πάλι μετά τον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αντιπροσώπους τους στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1946. Τότε η Ελλάδα ενδιαφερόταν για λόγους ασφαλείας να διαρρυθμιστούν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ο Τύπος και τα ραδιόφωνα της εποχής εκείνης στης ΗΠΑ προέβαλαν το γεγονός.
Ειδικότερα, ο διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού της Ουάσιγκτον Albert Verner, έλεγε σε μια εκπομπή: „Εν ακόμη πρόβλημα μειονότητας παρουσιάστηκε σήμερον εις Ουάσιγκτον εν τω προσώπω των Πομάκων, οι οποίοι είναι αρχαία ελληνική φυλή, ιστορούμενη από την προ του Μεγάλου Αλεξάνδρου εποχής…. Οι Πομάκοι ποιούνται νύν έκκλησιν προς το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΟΗΕ) και προς το Αμερικανικόν επί των Εξωτερικών Υπουργείον και ζητούν την διενέργεια δημοψηφίσματος, ίνα ελευθερωθούν εκ της Βουλγαρίας και απολαύσουν την ελευθερία την οποία απολαμβάνουν οι Πομάκοι της Ελλάδας….“. Ο τύπος επίσης έγραφε : „Το παρελθόν Σάββατον εις το ξενοδοχείο Πενσυλβάνια έλαβε χώρα συνέντευξις προς τους αντιπροσώπους του Αμερικανικού και Ελληνικού τύπου εκ μέρους των κ.κ. Χάμδη Χουσείν Βέη, πρώην βουλευτού Ροδόπης, Χακή Σουλειμάν Βέη, αποτελούντων από την αντιπροσωπεία των Πομάκων Θράκης. Οι Πομάκοι εξέθεσαν προς τον τύπο τας απόψεις των και τα δίκαια των, ζητούντες την ένωσιν των με την Ελλάδα. Η προσπάθεια των Πομάκων δεν τελεσφόρησε διότι είχε προηγηθεί η διανομή της Ευρώπης μεταξύ των τριών μεγάλων δυνάμεων στη Γιάλτα, τον Φεβρουάριο του 1944“.
Η «ΔΙΚΗ ΜΑΣ» ΕΥΘΥΝΗ
Δεν είμαστε μακριά από το 1996 όταν για πρώτη φορά καταργήθηκε η περιβόητη «μπάρα» (φυλάκιο για έλεγχο χαρτιών και άδειας από την Αστυνομική Διεύθυνση Ξάνθης) για να πας από την πόλη της Ξάνθης στα Πομακοχώρια, δηλαδή συνοριακός έλεγχος μέσα στην Ελλάδα.. Οι Πομάκοι έτειναν δυστυχώς μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες να διαμορφώνουν τουρκική συνείδηση. Επρόκειτο για ένα είδος γενοκτονίας, γιατί τα δικά μας λάθη στέλνουν το λαό των Πομάκων κατευθείαν στο στόμα του νεοτουρκικού εθνικισμού καθώς ευρίσκοντο στο στόχαστρο της Τουρκικής προπαγάνδας,.
Το 1954 η ελληνική Κυβέρνηση υποχρέωσε όλα τα μουσουλμανικά σχολεία να ονομάζονται τουρκικά για να πετύχει διάκριση από τα αντίστοιχα μουσουλμανικά της Βουλγαρίας. Το 1955 δόθηκε εντολή στον επιθεωρητή μουσουλμανικών σχολείων να οργανώσει συνέδρια Πομάκων δασκάλων για την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου, δηλαδή της τουρκικής γλώσσας αφού οι Νεότουρκοι έχουν υιοθετήσει το λατινικό αλφάβητο. Η εισαγωγή του λατινικού αλφάβητου και της τουρκικής γλώσσας στα σχολεία των Πομάκων ολοκληρώθηκε το 1973. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να χαρίζουμε ολόκληρη τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης με τη φυλετική, γλωσσική και τη θρησκευτική της ανομοιογένεια στους σουλτάνους του νεοτουρκικού επεκτατισμού.
Στη Θράκη οι πράκτορες της Τουρκίας έχουν εκμεταλλευτεί τις δικές μας παραλείψεις και έχουν επιβάλει ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Έχουμε φθάσει στο σημείο να χαρίζουμε στο νεοτουρκικό καθεστώς μία ανομοιογενή από κάθε άποψη μουσουλμανική κοινότητα, η οποία αποτελείται από τρεις ομάδες, τους «τουρκογενείς», τους Πομάκους και τους Αθίγγανους.
Τους Πομάκους, τους απογόνους των αρχαίων Αγριάνων, το ελλαδικό κράτος δεν τους εγκατέλειψε, αλλά τους έστειλε στην αγκαλιά της Τουρκίας, η οποία θεωρεί ότι είναι προστάτης των μουσουλμάνων. Το 1995, βάσει τουρκοελληνικής συμφωνίας διετάχθη από την ελληνική κυβέρνηση ο επιθεωρητής μουσουλμανικών σχολείων Δυτ. Θράκης και συγκάλεσε τοπικά συνέδρια Πομάκων δασκάλων με σκοπό να τους συστήσει όπως εγκαταλείψουν την αραβική (παλαιοτουρκική) γραφή και να χρησιμοποιούν τη λατινική. Επίσης, το Σεπτέμβριο 1973, επισκέφθηκε τη Δυτ. Θράκη ο τότε πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα, Γκιουρούν, με αποτέλεσμα την επιβολή της λατινικής γραφής στους μωαμεθανούς Πομάκους.
Από την εγκληματική μας αδιαφορία, η Τουρκία έχει δραστηριοποιηθεί δεόντως. Μουσουλμάνοι κατευθυνόμενοι από τον Επιτήδειο Ουδέτερο, προσπαθούν να επιβάλλουν στους Πομάκους να μην μιλούν την μητρική τους γλώσσα. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα σημειώνεται το γεγονός ότι την στις 15 Νοεμβρίου 1989, σε συγκέντρωση γονέων και κηδεμόνων του Σχολείου του Εχίνου και σε συνεργασία με την σχολική εφορία, συζητήθηκε η ανάγκη να ομιλούν οι μουσουλμανόπαιδες της περιοχής την τουρκική και όχι την πομακική στους δημόσιους χώρους. σκοπός της Τουρκίας είναι να εξαφανισθεί η πομακική και να κυριαρχήσει η τουρκική στους μουσουλμάνους. Για ευνόητους λόγους, πρέπει να λάβουμε τα εξής μέτρα, τα οποία έχουν υποδειχθεί ήδη από αρμοδιότερα πρόσωπα, τα οποία, αν και θεωρούνται αυτονόητα, όμως δεν συγκίνησαν μέχρι τώρα κανέναν.
Στην εκπαίδευση:
α. Χρησιμοποίηση του ελληνικού αλφαβήτου για την Πομακική γλώσσα και σύνταξη γραμματικής. Η έρευνα για την κατάταξη της πομακικής γλώσσας σε γλωσσική οικογένεια, δεν είναι απαραίτητο να ολοκληρωθεί προηγουμένως. Οι φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος και Μεθόδιος, δεν προέβησαν σε ανάλογη έρευνα, αλλά έφεραν στους Σλάβους το αλφάβητο για να αποδοθεί γραπτώς η λαλιά τους. Η Τουρκία στις γειτονικές της μουσουλμανικές περιοχές που αποσπάστηκαν από την τέως ΕΣΣΔ, χάρισε το δικό της αλφάβητο.
β. Η διδασκαλεία των Πομάκων σε ελληνόγλωσσα σχολεία με παράλληλη διδασκαλεία της Πομακικής γλώσσας.
γ. Διαφώτιση των Πομάκων για την Καταγωγή και την ιστορία τους και διακριτική ευνοϊκή μεταχείρισή τους.
δ. Χορήγηση υποτροφιών για την φοίτησή τους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
ε. Ενθάρρυνση ερευνών για τους Πομάκους και η προβολή τους διεθνώς.
Στον οικονομικό τομέα: Επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των Πομάκων που αφορούν την γεωργία, κτηνοτροφία, υλοτομία και βιοτεχνία.
Στην επαγγελματική τους αποκατάσταση: Πρόσληψη των Πομάκων σε Δημόσιες θέσεις (Ελληνική Αστυνομία, Πυροσβεστική, Δασοφυλακή, Ένοπλες Δυνάμεις).
Στον θρησκευτικό τομέα: Υπενθύμιση του βίαιου εξισλαμισμού τους και επανευαγελισμός τους. Όσοι επανέρχονται στην Ορθοδοξία να αποκτούν ονόματα χριστιανικά μεν, αλλά συνδεόμενα με την ιστορία των Πομάκων και της Ελληνικής Θράκης.
Έχει σημειωθεί, ότι η „εμμονή στη χονδροειδέστατη και προσβλητική, για την σημερινή πίστη, προβολή της χριστιανικής τους προέλευσης απομάκρυνε ψυχολογικά την θρησκόληπτη μάζα. Οι αναφορές στο χριστιανικό παρελθόν, στο βαθμό που ξεπερνούν τα πλαίσια μιας ισορροπημένης ιστορικής αναφοράς και εντάσσονται σε σκοπιμότητες, προκαλούν αρνητικούς συνειρμούς και επαναφέρουν επώδυνες αναμνήσεις από την ολοκληρωτικά βίαιη προσπάθεια των Βουλγάρων για τον εκχριστιανισμό των Πομάκων. Η απομόνωσή τους ανάμεσα σε δύο χριστιανικούς λαούς τους ώθησε προς την πλησιέστερη ισλαμική χώρα, την Τουρκία“
Για πρώτη φορά άκουσαν στον ΟΑΣΕ περί Πομάκων στην Ελλάδα
Ο Iμάμ Αχμέτ, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του Πανελλήνιου Συλλόγου Πομάκων περιγράφει την εμπειρία του από την συμμετοχή του στην Πομακική αντιπροσωπεία που συμμετείχε στην σύνοδο του ΟΑΣΕ στην Βαρσοβία της Πολωνίας (30-09-2009), όπου με πολύ σθένος, με την θέληση να σταματήσει αυτό το τροπάρι των πιέσεων από τους τουρκογενείς και να καταγραφεί μια άλλη μορφή εκφοβισμού στο εσωτερικό της μειονότητας που εκπορεύεται από το τουρκικό κράτος και την διπλωματική του αντιπροσωπεία στην Κομοτηνή.
Η αποκαλυπτική συνέντευξη μεταδόθηκε από την χθεσινή εκπομπή «Πολιτικό ταγκό» του ράδιο Χρόνος 87,5fm και αποτελεί ένα ντοκουμέντο του πως θα κινούνται σε διεθνή φόρα πλέον οι Πομάκοι της Ελλάδας, μέσω των οργανωμένων συλλόγων τους, προκειμένου όσοι ασχολούνται με τις μειονότητες της Ελλάδας να τους λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν ως ισότιμους συνομιλητές.
@-Έχουμε συνηθίσει χρόνια τώρα σε συνόδους που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και όλα αυτά να συμμετέχουν μόνο κάποιες αντιπροσωπίες που έχουν να κάνουν με την ομοσπονδία των ΔυτικοΘρακιωτών «Τούρκων» Ευρώπης, με κάποιες άλλες ομοσπονδίες, όπως αυτή την Κωνσταντινούπολης, για πρώτη φορά πήγατε εσείς;
@-Έχουμε συνηθίσει χρόνια τώρα σε συνόδους που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και όλα αυτά να συμμετέχουν μόνο κάποιες αντιπροσωπίες που έχουν να κάνουν με την ομοσπονδία των ΔυτικοΘρακιωτών «Τούρκων» Ευρώπης, με κάποιες άλλες ομοσπονδίες, όπως αυτή την Κωνσταντινούπολης, για πρώτη φορά πήγατε εσείς;
-Όπως είπατε μέχρι και πέρυσι ακουγόταν μόνο αυτές οι ομοσπονδίες και οι σύλλογοι. Πέρυσι και φέτος, ειδικά φέτος, εκπροσωπηθήκαμε στην ΟΑΣΕ σαν Πανελλήνιος Σύλλογος Πομάκων, είπαμε φυσικά τις απόψεις μας, είπαμε ότι η μειονότητα δεν είναι μόνο τουρκογενείς αθίγγανοι (Ρωμά), υπάρχουν και οι Πομάκοι, έχουν και αυτοί τα προβλήματα τους.
@-Που βέβαια καταπιέζονται με πολλούς τρόπους οι Πομάκοι, δεν είναι μόνο….
-Φυσικά και πιέζονται, ειδικά η πίεση που ασκεί το τουρκικό κράτος διά μέσω του προξενείου είναι πρωτοφανής και σχεδόν παντού, και στους Πομάκους και στους Μουσουλμάνους.
@-Τί σας λένε δηλαδή κ. Ιμάμ, ότι εσείς δεν υπάρχετε, υπάρχουμε μόνο εμείς;
-Αυτό ακριβώς. Ότι υπάρχει μια μειονότητα και είναι μόνο τουρκική. Δεν είναι σωστό αυτό, αρνούνται δηλαδή την ύπαρξη 50 χιλιάδων ανθρώπων που μιλούν μια διαφορετική γλώσσα, έχουν διαφορετική κουλτούρα, άλλα ήθη και έθιμα, καμία σχέση με τους λαούς της Ανατολής και όμως αυτοί επιμένουν και εκεί στην Βαρσοβία τα ίδια πράγματα είπαν, ότι υπάρχει μόνο μια μειονότητα και είναι «τουρκική».
@-Αυτοί είπαν τα δικά τους. Σας δόθηκε η δυνατότητα να μιλήσατε, τι τους είπατε;
-Μας δόθηκε βέβαια και είπαμε ότι η καταπίεση που δεχόμαστε για την αφομοίωση των Πομάκων είναι απαράδεκτη και αφόρητη και σε όλους τους τομείς, από την παιδεία, από τα ήθη και τα έθιμα, σε καθημερινή βάση, ακόμη και εχθές γινόταν στον κάμπο το έθιμο μαχιγιά που καμία σχέση δεν έχει με αυτά, είναι απλώς προπαγανδιστικό και να γιορτάσουν την νίκη τους για την επιτυχία που είχαν στις εκλογές.
@-Η αντιπροσωπεία, όταν είπατε εσείς τις δικές σας σκέψεις και απόψεις, ότι είμαστε και εμείς εδώ, θέλουμε τα δικαιώματα μας, δεν μπορούν να μας τα στερούν. Πως το δέχτηκε αυτό το γεγονός;
-Έγινε και ένα επεισόδιο. Μόλις τελείωσε ο την ομιλία του ο κ. Σερήφ Μουσταφά, ήρθε ο απεσταλμένος της τουρκικής πρεσβείας και μας ζήτησε το λόγο για τον οποίο στιγματίζουμε την Τουρκία. Ο κ. Σ. Μουσταφά που ομιλεί γερμανικά του απάντησε στην γλώσσα αυτή κι εκείνη την στιγμή ήρθαν από την ελληνική πρεσβεία οι Έλληνες διπλωμάτες και οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν συγνώμη.
@-Δηλαδή επιχειρήθηκε μια προσπάθεια εκφοβισμού ακόμη και μέσα στην αίθουσα εκεί…που υποτίθεται παλεύουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
-Βεβαίως. Η διευθύνουσα κυρία Φλοριάν Χόχενμπερκ της συνάντησης, ήρθε και ζήτησε και η ίδια συγνώμη γιατί δεν μας προστάτευσε ακόμη και εκεί στην έδρα του ΟΑΣΕ.
@-Δηλαδή επιχειρήθηκε μια προσπάθεια τρομοκρατίας ακόμη και μέσα σε εκείνη την αίθουσα στο στυλ ότι υπάρχουμε μόνο εμείς, δεν υπάρχουν άλλοι, πρέπει να εξαφανιστούν από τον χάρτη…
-Να σας πω, μέχρι τώρα το έπαιζαν μονότερμα, βέβαια με την ανοχή και της Ελλάδος που δεν μπαίνει δυναμικά στο θέμα, ειδικά των Πομάκων.
@-Δεν υπήρχε Έλληνας πρέσβης εκεί μέσα;
-Βέβαια και τον ευχαριστούμε και πάρα πολύ, μας συμπαραστάθηκε ο άνθρωπος σε όλα, παρενέβη εκεί μέσα και αναγκάστηκαν οι Τούρκοι μέσα εκεί να ζητήσουν και συγνώμη, και από την Ελληνική αντιπροσωπεία αλλά και από την διευθύνουσα του φόρουμ.
Είχαν μάθει φυσικά να περνούν τις δικές τους απόψεις χωρίς να υπάρχει αντίλογος, δεν υπήρχε και μια δυναμική στάση της Ελληνικής πολιτείας από εδώ, αλλά ούτε και εκπρόσωποι των Πομάκων, όπως και των Ρωμά πρέπει να παραβρίσκονται σε τέτοιες εκδηλώσεις.
-Φυσικά, οι καημένοι αυτοί ακόμη δεν εκπροσωπούνται.
@-Θα περιμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε αν αυτά που είπατε εκεί, θα καταγραφούν και στο μνημόνιο που βγάζει η σύνοδος αυτή κατά καιρούς.
-Όταν πήγαμε εκεί για να λάβουμε μέρος στην συζήτηση, ο υπεύθυνος της ασφαλείας που ήταν για όλους, για πρώτη φορά άκουγε την λέξη «Πομάκος». Ήρθε μας ρώτησε ποιος είμαι, γιατί εγώ υπέγραψα την αίτηση για να μας χορηγηθούν οι κάρτες εισόδου και ήρθε και είπε «Πομάκος φίλε πρώτη φορά ακούω στην Ευρώπη ότι υπάρχουν και Πομάκοι». Ήταν έκπληκτος, έγινε δηλαδή κι αυτό, ήρθε και με ρώτησε από πού είμαστε, ποιους εκπροσωπούμε, ο άνθρωπος δεν ήταν ενημερωμένος. Με την φυσική μας παρουσία ακούστηκε και στον ΟΑΣΕ ότι υπάρχουν και Πομάκοι στην Ελλάδα!
@-Αυτή την στάση θα έχετε από εδώ και τώρα σε όσες συνεδριάσεις γίνονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή να ακούγεται και η δική σας άποψη, εκτός από αυτών που προσπαθούν να μας επιβάλουν κάποια σχέδια ότι η μειονότητα είναι μια και είναι Τουρκική;
-Αυτό δεν πρόκειται να περάσει. Εμείς σαν σύλλογος καθημερινά μεγαλώνουμε, είμαστε γύρω στα 300 άτομα αυτή την στιγμή, έχουμε βάλει στόχο πολύ πιο ψηλό και θα προσπαθήσουμε, όχι μόνο στον ΟΑΣΕ αλλά παντού. Να ακουστούμε και εδώ στην Ελλάδα ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα όπως τα λένε από την άλλη πλευρά, ότι δήθεν όλοι εδώ είναι Τούρκοι και με αυτό τον τρόπο και οι Έλληνες δυσπιστούν. Σκέφτονται ίσως νάναι κι έτσι. Εμείς θα αποδείξουμε το αντίθετο, σιγά-σιγά έχουμε πάρει και αποφάσεις, θα βγούμε δυναμικά με εκδηλώσεις με την ευκαιρία να ανακοινώσω ότι στις 6 Νοεμβρίου διοργανώνουμε μια εκδήλωση αφιέρωμα στον μεγάλο Πέρση και ανατολίτη φιλόσοφο Τζελαλετίν Ρουμί «Μεβλανά», θα τον τιμήσουμε σαν σύλλογος Πομάκων, στην Κομοτηνή και καλώ να προμηθευτούν όσοι από τους ακροατές σας επιθυμούν να παραβρεθούν, προσκλήσεις από τον σύλλογο μας.
@-Δέχεστε πιέσεις καθημερινά, από πολιτικούς, από αυτοδιοικητικούς, από πολίτες άλλους;
-Φυσικά υπάρχουν και τέτοιες πιέσεις, θα σας πω ένα παράδειγμα. Τα παιδιά μας βγάζουν πανεπιστήμιο είτε εδώ στην Ελλάδα είτε στην Τουρκία. «Αν θέλεις το παιδί σου να διοριστεί κάπου, θα είσαι μαζί μας, θα ακούσεις εμάς, θα ακολουθείς την γραμμή», έτσι μας λένε.
@-Που να διοριστεί στην Τουρκία;
–Έχουν διορίσει γύρω στα 500-600 άτομα στα παράνομα φροντιστήρια που κάνουν, κοπτικής-ραπτικής, πληροφορικής, σε παιδικούς σταθμούς, σε διάφορα κατηχητικά, εδώ στην Ξάνθη είναι πάνω από 100 και βάζουν δασκάλους, καθηγητές και τα λοιπά. Καταλαβαίνετε ότι είναι μέσα πίεσης και καταπίεσης του πληθυσμού, ειδικά πάνω στα χωριά, ίσως κάτω στην πόλη και στον κάμπο είναι διαφορετικά, αλλά πάνω στα χωριά υπάρχουν όλα αυτά και η Ελλάδα κουφαίνει μπροστά στο πρόβλημα χωρίς να λαμβάνει ούτε ένα μέτρο.
Πρέπει να ακουστεί δηλαδή η φωνή σας λίγο πιο δυνατά.
-Αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε στο μέλλον.
Να σας ευχαριστήσω θερμά για την συνομιλία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Δήμος Μπακιρτζάκης –Αναδημοσίευση από το ΧΡΟΝΟ
Αντί Επιλόγου
Το 1920, ο Κεμάλ Πασάς, ο μετέπειτα Ατατούρκ, διακήρυξε: „Σκοπός μας είναι η Δυτική Θράκη να παραμείνει σε τουρκικά χέρια, ως ενιαίο σύνολο και σε κατάλληλο χρόνο και ευκαιρία να ενωθεί με την μητέρα πατρίδα. Εμείς δεν μπορούμε να δεχθούμε την απαλλοτρίωση του τουρκικού αυτού τμήματος. Οι αδελφοί μας της Δυτικής Θράκης πρέπει να αγωνισθούν για να κερδίσουν την ανεξαρτησία και την αυτονομία της Δυτικής Θράκης„. Την παρακαταθήκη αυτή δεν την λησμονήσαν οι κυβερνώντες την Τουρκία. Σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα.. Η τύχη της Κύπρου ας αποτελέσει δίδαγμα για μας.
Στην περίπτωση της Κύπρου, όπως παρατηρείται αρμοδίως, η Τουρκία, ο Επιτήδειος Ουδέτερος, όπως ονομάσθηκε προσφυώς:
α. Πέτυχε την αναγνώριση ως Τουρκικής μιας τουρκόφωνης η μάλλον δίγλωσσης μουσουλμανικής μειονότητας, με έντονα όμως κρυπτοχριστιανικά στοιχεία, μειονότητας κατά μέγα μέρος ελληνικής καταγωγής.
β. Τη μειονότητα αυτή την έθεσε υπό τον έλεγχό της και αναγνωρίσθηκε ως προστάτιδά της
γ. Αναβάθμισε τεχνητά την μειονότητα σε κοινότητα και από κοινότητα σε μια από τις δύο κοινότητες της Κύπρου, ζητώντας μετά ταύτα να αναγνωρισθεί ως ξεχωριστός λαός και ξεχωριστό έθνος.
δ. Συγκέντρωσε τεχνητά την μειονότητα σε ορισμένες περιοχές και μετά το 1974 σε μια περιοχή.
ε. Εξασφάλισε ισχυρούς συμμάχους (Άγγλους, Αμερικάνους) των οποίων τα συμφέροντα εξυπηρετούνται από την προώθηση του τουρκικού στρατηγικού στόχου. στ. Διατήρησε ισχυρές ένοπλες δυνάμεις
και ζ. Εκμεταλλεύθηκε τα ελληνικά λάθη. Τις ίδιες μεθόδους εφαρμόζει και στη Θράκη, Και το αθηνοκεντρικό μας κράτος περιμένει ανίκανο το μοιραίο. Ο Ίων Δραγούμης στα δίσεκτα χρόνια της βουλγαρικής επιβουλής, του Μακεδονικού αγώνα, είχε φωνάξει: „Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, θα σωθούμε πρώτα εμείς„. Το ίδιο ισχύει σήμερα, όχι μόνο για τη Μακεδονία, αλλά και τη Θράκη. Υπάρχει θέληση εκ μέρους μας;
β. Τη μειονότητα αυτή την έθεσε υπό τον έλεγχό της και αναγνωρίσθηκε ως προστάτιδά της
γ. Αναβάθμισε τεχνητά την μειονότητα σε κοινότητα και από κοινότητα σε μια από τις δύο κοινότητες της Κύπρου, ζητώντας μετά ταύτα να αναγνωρισθεί ως ξεχωριστός λαός και ξεχωριστό έθνος.
δ. Συγκέντρωσε τεχνητά την μειονότητα σε ορισμένες περιοχές και μετά το 1974 σε μια περιοχή.
ε. Εξασφάλισε ισχυρούς συμμάχους (Άγγλους, Αμερικάνους) των οποίων τα συμφέροντα εξυπηρετούνται από την προώθηση του τουρκικού στρατηγικού στόχου. στ. Διατήρησε ισχυρές ένοπλες δυνάμεις
και ζ. Εκμεταλλεύθηκε τα ελληνικά λάθη. Τις ίδιες μεθόδους εφαρμόζει και στη Θράκη, Και το αθηνοκεντρικό μας κράτος περιμένει ανίκανο το μοιραίο. Ο Ίων Δραγούμης στα δίσεκτα χρόνια της βουλγαρικής επιβουλής, του Μακεδονικού αγώνα, είχε φωνάξει: „Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, θα σωθούμε πρώτα εμείς„. Το ίδιο ισχύει σήμερα, όχι μόνο για τη Μακεδονία, αλλά και τη Θράκη. Υπάρχει θέληση εκ μέρους μας;
ΠΟΜΑΚΟΙ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΓΡΙΑΝΕΣ
Reviewed by diaggeleas
on
7.4.21
Rating:
Reviewed by diaggeleas
on
7.4.21
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Παρακαλώ να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες και να είστε κόσμιοι στις εκφράσεις σας. Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο με γκρικλις και ξένη γλώσσα θα διαγράφετε. Ευχαριστώ!