Αισχύλος, (525 – 456 π.κ.Χ.)

Αισχύλος, 525 – 456 π.Χ.

Αισχύλος, 525 – 456 π.Χ. – Ο πρώτος από τους τρεις μεγάλους τραγικούς ποιητές

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ

Ο Αισχύλος γεννήθηκε στην Ελευσίνα της Αττικής το 525 π. Χ. Καταγόταν από παλιά αριστοκρατική οικογένεια γαιοκτημόνων του δήμου Ελευσίνας, είχε ανατροφή και μόρφωση επιμελημένη, και κοινωνικές επαφές με πολλούς από τους εξέχοντες ποιητές της εποχής του, όπως τον Πίνδαρο, τον Σιμωνίδη και άλλους.

Έζησε κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων, και ο ίδιος θεωρούσε ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του τη συμμετοχή του στην Μάχη του Μαραθώνα, στην Ναυμαχία του Αρτεμισίου, και στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Ο Αισχύλος θεωρείται ο πατέρας της τραγωδίας, και αναγνωρίζεται για την δραματικότητα της ποίησής του, αλλά και για τις καινοτομίες που εισήγαγε στην σκηνική παρουσίαση των έργων του. Βέβαια πριν από τον Αισχύλο υπήρξε ο Φρύνιχος, που θεωρείται ο δημιουργός της ιστορικής τραγωδίας, ενώ ως πρώτος επινοητής αυτού του είδους της ποίησης αναφέρεται ο Θέσπις, για τον οποίο δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες.

Την πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο ο Αισχύλος την έκανε το 500 π.Χ. σε ηλικία 25 ετών. Στα επόμενα χρόνια κέρδισε το πρώτο βραβείο 28 φορές. Υπολογίζεται ότι έγραψε περίπου 80 έργα, πολλά από τα οποία είναι γνωστά μόνο από τους τίτλους τους ή από κάποια αποσπάσματά τους, ενώ μόνο 7 τραγωδίες έχουν διασωθεί στην ολότητά τους. Με 13 έργα του είχε κερδίσει την πρώτη νίκη κατά καιρούς στους δραματικούς αγώνες της Αθήνας, ένδειξη της μεγάλης συμβολής του στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία.

Με τον Αισχύλο η αρχαιοελληνική τραγωδία εξελίχθηκε από τον αρχικό διθύραμβο – θρησκευτικό και λατρευτικό άσμα που τραγουδούσε ο θίασος των πιστών του Διονύσου, με συνοδεία αυλού, χορεύοντας γύρω από τον βωμό του θεού – σε πολυπρόσωπη παράσταση, και έφθασε στο μεσουράνημά της. Το ύφος του Αισχύλου διακρίνεται για την μεγαλοπρέπειά του, το όλο δε έργο του για το βάθος, την πρωτοτυπία στη μορφή, και την ισχυρότατη φαντασία του μεγάλου ποιητή.

Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές που ο Αισχύλος έφερε στο αρχαίο δράμα ήταν η ισορροπία μεταξύ του δραματικού και του λυρικού στοιχείου.

Κατά τον Αριστοτέλη, ο Αισχύλος δημιούργησε την μορφή της τραγωδίας. Όσον αφορά τον αριθμό των ηθοποιών τον αύξησε από έναν σε δύο, και εισήγαγε τον διάλογο που επιτρέπει την ερμηνεία και την μελέτη των προσώπων.

Ελάττωσε τον αριθμό των μελών του χορού από πενήντα σε δώδεκα, και του έδωσε έναν ρόλο συνδεδεμένο με το θείο, ενώ αντίθετα τα πρόσωπα των τραγωδιών του παρουσιάζονται ρεαλιστικά με τα προτερήματα και τις αδυναμίες τους.

Για τους παραπάνω λόγους ο Αισχύλος χαρακτηρίζεται ως ο πατέρας της τραγωδίας. Σε σχέση με τους άλλους δύο μεγάλους ομότεχνούς του, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, στον Αισχύλο αποδίδεται το ύψος, στον Σοφοκλή το κάλλος, και στον Ευριπίδη το πάθος της τραγωδίας.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΤΡΑΓΩΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

Στα έργα του Αισχύλου υπάρχουν επικά, λυρικά και δραματικά στοιχεία. Το επικό στοιχείο εκπροσωπείται από τις αφηγήσεις και περιγραφές, όπως η αφήγηση της μάχης της Σαλαμίνας στους Πέρσες.

Το λυρικό στοιχείο καλυπτόταν από τους μεγάλους χορωδιακούς ύμνους και τις μονωδίες του κορυφαίου ηθοποιού. Τα διάφορα πρόσωπα της τραγωδίας εκφράζονταν με τόνους γεμάτους έξαρση και μεγαλοπρέπεια που ο Αισχύλος εισήγαγε στην τραγωδία.

Το δραματικό στοιχείο τονίζεται περισσότερο στις τελευταίες τραγωδίες του Αισχύλου, και αντιπροσωπεύεται με τον διάλογο, την τεχνική του σκηνικού, και άλλα μέσα που είχε επινοήσει. Επίσης ο Αισχύλος είχε κάνει τολμηρές καινοτομίες στον τομέα της σκηνικής τεχνικής, επιτυγχάνοντας σημαντικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια της παράστασης των τραγωδιών.

Ο Αισχύλος έδωσε μεγαλοπρέπεια στην τραγωδία, που πριν από αυτόν δεν είχε, σε όλα τα μέρη της: στο θέμα, στο χορό, στα πρόσωπα, στις ιδέες, στο ύφος, και στην σκηνογραφία. Υπήρξε ένας ποιητής – στοχαστής, που τον απασχόλησαν πολλά από τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της δημοκρατικής πόλης-κράτους, ως νεοπαγούς θεσμού της κλασικής εποχής. Στο έργο του πρωτοστάτησε η ανάγκη για την εφαρμογή του πραγματικού νόμου της δικαιοσύνης στην Αθήνα, γι’ αυτό και αναζήτησε έντονα την έννοια του δικαίου, κάνοντας χρήση των μύθων του παρελθόντος, και αντιπαραθέτοντάς τους με τις ανάγκες της εποχής του.

Παράλληλα με την εξιστόρηση των συγκεκριμένων θεμάτων των τραγωδιών του, ο Αισχύλος κατέκρινε ταυτόχρονα και τις πρωτόγονες και απολίτιστες τάσεις του ανθρώπου, όπως τα εγκλήματα, τις ανεξέλεγκτες ερωτικές ορμές, τις αιμομιξίες, που αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι ενός παλαιού κόσμου, που σύμφωνα με τον Αισχύλο έπρεπε με κάθε τρόπο να υποταχθεί εντός μιας νέας τάξης, και μέσα στα πλαίσια της πολιτικής οργάνωσης των πόλεων – κρατών.

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΣΤΟΥΣ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Οκτώ χρόνια μετά την περίλαμπρη νίκη κατά των Περσών στην Σαλαμίνα το 480 π.X., ο Αισχύλος απέσπασε τα πρωτεία, με χορηγό τον νεαρό τότε Περικλή, με την θριαμβευτική παράσταση των Περσών το 472 π.X.

Στο έργο του Αισχύλου συμπυκνώνεται η έννοια του δικαίου και η συνείδηση του ποιητή ως μαχόμενου πολίτη. Κύριο μήνυμα στις τραγωδίες του είναι ότι ο άνθρωπος έχει την ευθύνη για τις πράξεις του, για τις οποίες πρέπει να πληρώσει («πάσχειν»), αλλά μετά το πάθος έρχεται η γνώση: «πάθει μάθος», όπως αναφέρει στην τραγωδία του «Αγαμέμνων».

Χαρακτηριστικά στοιχεία στο έργο του είναι:

• *Η χρήση εικόνων και η λαμπρότητα του θεάματος.

• *Η λυρική πνοή στα χορικά, καθώς και στα διαλογικά μέρη των τραγωδιών του.

• *Η μεγαλοπρέπεια της γλώσσας, όπως η αφθονία νέων λέξεων, ιδιαίτερα σύνθετων χαρακτηριστικών επιθέτων, η χρήση τολμηρών μεταφορών, αλλά και η μελαγχολική διάθεση των ηρώων.

Έξοχος δραματουργός, με τις σκηνοθετικές καινοτομίες και τα δραματικά του ευρήματα, ο Αισχύλος είχε καταστήσει τις τραγωδίες του ένα θέαμα επιβλητικό και διδακτικό συνάμα. Θεωρείται ο μέγιστος τραγικός ποιητής όχι μόνο της αρχαίας Ελλάδας, αλλά και των άλλων χωρών της περιόδου εκείνης, ο ανεπανάληπτος σε μεγαλείο, δύναμη και προφητικούς οραματισμούς.

Μελετητές του έργου του Αισχύλου έχουν αποφανθεί ότι επηρέασε σημαντικά τους μεταγενέστερους συγγραφείς, πολλοί από τους οποίους εμπνεύστηκαν από αυτόν.

Όταν το 465 π.κ.Χ. ο Αισχύλος έχασε το πρώτο βραβείο των δραματικών αγώνων των Μεγάλων Διονυσίων από τον Σοφοκλή, πικραμένος αυτοεξορίσθηκε στην αυλή του βασιλιά Ιέρωνα των Συρακουσών, πρωτεύουσα της Σικελίας. Απεβίωσε το 456 π.Χ. σε ηλικία 70 ετών στην Γέλα της Σικελίας, και η Αθήνα έχασε τον τραγικότερο των ποιητών της.

Μια εκδοχή από την ρωμαϊκή εποχή διηγείται ότι στην Γέλα της Σικελίας ένας αετός που είχε αιχμαλωτίσει μια βαριά χελώνα, την άφησε να πέσει πάνω στο φαλακρό κεφάλι του Αισχύλου, παίρνοντάς το για πέτρα.

Στον τάφο του οι Σικελοί Έλληνες ανάγειραν μνημείο, στο οποίο χάραξαν το ακόλουθο επίγραμμα, που το είχε γράψει ο ίδιος ο Αισχύλος, διαισθανόμενος ίσως πως το τέλος του πλησίαζε:

• «Κάτω από αυτόν το λίθο βρίσκεται ο Αισχύλος
• 
  
• γιος του Ευφορίωνα, Αθηναίος,
• 
  
• που χάθηκε στη σιτοφόρο γη της Γέλας.
• 
  
• Για την τιμημένη γενναιότητά του μπορεί
• 
  
• να μιλήσει το άλσος του Μαραθώνα
• 
  
• ή ο μακρυμάλλης Μήδος που την ξέρει καλά».

Ως ένδειξη τιμής στο πρόσωπο, και αναγνώριση του έργου του Αισχύλο μετά τον θάνατο του, τα έργα του ξαναπαίζονταν στους αθηναϊκούς δραματικούς αγώνες, παρά το γεγονός ότι στους δραματικούς εορτασμούς δεχόντουσαν μόνο νέα έργα.

Τα ακόλουθα είναι τα 7 έργα του Αισχύλου που έφτασαν έως την εποχή μας:

*Προμηθεύς Δεσμώτης

*Πέρσαι

*Ικέτιδες

*Αγαμέμνων

*Χοηφόροι

*Ευμενίδες

*Επτά επί Θήβας.

https://neoskosmos.com