Haaretz: Πώς ο ιδρυτής του Σιωνισμού πούλησε τους Αρμενίους

Εφημερίδα Haaretz: Πώς ο ιδρυτής του Σιωνισμού πούλησε τους Αρμενίους

Υποστήριξε τον βάρβαρο Οθωμανό σουλτάνο εναντίον τους, θεωρώντας ότι αυτό θα κάνει τον σουλτάνο να πουλήσει την Παλαιστίνη στους Εβραίους.

Ο Theodor Herzl στη Βασιλεία, τοποθεσία του Πρώτου Σιωνιστικού Συνεδρίου. Φωτογραφία: Κεντρικό Σιωνιστικό Αρχείο/Courtesy Simon Wiesenthal Center

Το Αρμενικό ζήτημα έχει απασχολήσει το Σιωνιστικό κίνημα αφού η μαζική δολοφονία των Αρμενίων πραγματοποιήθηκε από τους Τούρκους στα μέσα της δεκαετίας του 1890 – πριν ακόμα το πρώτο Σιωνιστικό Συνέδριο. 

Η στρατηγική του Herzl βασίστηκε στην ιδέα της ανταλλαγής:

Οι Εβραίοι θα εξοφλήσουν το τεράστιο χρέος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε αντάλλαγμα για την απόκτηση της Παλαιστίνης και τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους εκεί, με τη συναίνεση των μεγάλων δυνάμεων. Ο Herzl είχε εργαστεί σκληρά για να πείσει τον σουλτάνο Abdul Hamid II να αποδεχθεί την πρόταση, αλλά μάταια.

“Αντί να προσφέρει στον Σουλτάνο χρήματα”, ο διπλωματικός πράκτορας του Herzl, Philip Michael Nevlinski (ο οποίος συμβούλευε επίσης τον Σουλτάνο) - (ΒΛΕΠΕ ΤΟΥΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΤΟΥ ΕΛΙΑΜΕΠ) του είπε, ”δώστε του πολιτική στήριξη για το Αρμενικό ζήτημα, και θα είναι ευγνώμων και θα δεχτεί την πρότασή σας, εν μέρει τουλάχιστον”. 

Οι χριστιανικές ευρωπαϊκές χώρες κατέκριναν τη δολοφονία των Αρμενίων χριστιανών στα χέρια των μουσουλμάνων, και επιτροπές για υποστήριξη των Αρμενίων είχαν ιδρυθεί σε διάφορα μέρη, και η Ευρώπη προσέφερε επίσης καταφύγιο στους ηγέτες της αρμενικής εξέγερσης. Αυτή η κατάσταση έκανε πολύ δύσκολο για την Τουρκία να λάβει δάνεια από τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Ο Herzl πήρε με ανυπομονησία τις συμβουλές. Ένιωθε ότι ήταν σκόπιμο να προσπαθήσει με κάθε δυνατό μέσο για να επιταχύνει τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους. Και έτσι συμφώνησε να χρησιμεύσει ως εργαλείο του Σουλτάνου, προσπαθώντας να πείσει τους ηγέτες της Αρμενικής εξέγερσης ότι αν παραδοθούν στο Σουλτάνο, εκείνος θα συναινούσε με κάποια από τα αιτήματά τους. 

Ο Herzl προσπάθησε επίσης να δείξει στη Δύση ότι η Τουρκία ήταν στην πραγματικότητα πιο ανθρώπινη, ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να ασχοληθεί με την Αρμενική εξέγερση με αυτό τον τρόπο, και ότι φιλοδοξούσε κατάπαυση του πυρός και μια πολιτική διευθέτηση. Μετά από πολλή προσπάθεια, συναντήθηκε επίσης με τον Σουλτάνο στις 17 του Μάη του 1901.

Ο Σουλτάνος ​​ήλπιζε ότι ο Herzl, ένας γνωστός δημοσιογράφος, θα είναι σε θέση να αλλάξει την αρνητική εικόνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και έτσι ο Herzl ξεκίνησε μια εντατική εκστρατεία για να εκπληρώσει την επιθυμία του Σουλτάνου, θέτοντας τον εαυτό του ως μεσολαβητή για την ειρήνη. Ίδρυσε δεσμούς και πραγματοποίησε μυστικές συναντήσεις με τους Αρμένιους αντάρτες, σε μια προσπάθεια να τους κάνει να σταματήσουν τη βία, αλλά δεν πείστηκαν για την ειλικρίνειά του, και δεν εμπιστεύθηκαν τις υποσχέσεις του σουλτάνου. Ο Herzl έκανε επίσης ενεργητικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση σε διπλωματικά κανάλια στην Ευρώπη, με την οποία ήταν πολύ εξοικειωμένος.

Όπως ήταν ο τρόπος του, ο ίδιος δεν διαβουλεύτηκε με άλλους Σιωνιστές ηγέτες του κινήματος, και διατήρησε τις δραστηριότητές του μυστικές. Αλλά σε ανάγκη από κάποια βοήθεια, έγραψε στον Μαξ Νορντάου για να προσπαθήσει να τον προσλάβει κι αυτόν για την αποστολή. Ο Nordau απάντησε με ένα μονολεκτικό τηλεγράφημα: “Όχι”. Στην προσπάθειά του να αποκτήσει το χάρτη για την Παλαιστίνη από τους Τούρκους, ο Herzl δήλωσε δημοσίως – μετά την έναρξη των ετήσιων Σιωνιστικών Συνεδρίων – ότι το Σιωνιστικό κίνημα εκφράζει το θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη του προς το Σουλτάνο, παρά την αντίθεση από ορισμένους εκπροσώπους.

Ο επικεφαλής του αντιπάλου του Herzl σ’ αυτό ήταν ο Bernard Lazare, ένας Γάλλος Εβραίος διανοούμενος, αριστερός, γνωστός δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας, ο οποίος είχε πολεμήσει ενάντια στη δίκη του Ντρέιφους, και ήταν υποστηρικτής του Αρμενικού σκοπού. Ήταν τόσο έξω φρενών από τη δραστηριότητα του Herzl που παραιτήθηκε από την Σιωνιστική επιτροπή και εγκατέλειψε το κίνημα συνολικά το 1899. Ο Lazare δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή προς τον Herzl με την οποία ρωτούσε: Πώς μπορούν αυτοί που φιλοδοξούν να εκπροσωπούν τους αρχαίους ανθρώπους των οποίων η ιστορία είναι γραμμένη με αίμα να παρατείνουν μια φιλόξενη χείρα για τους δολοφόνους, και κανένας αντιπρόσωπος στο Σιωνιστικό Συνέδριο να μην προχωρά σε ένδειξη διαμαρτυρίας;

Αυτό το δράμα που εμπλέκει τον Herzl – έναν ηγέτη που θεώρησε μικρότερης σημασίας τους ανθρωπιστικούς λόγους και υπηρέτησε τις τουρκικές αρχές για το καλό του ιδανικού του εβραϊκού κράτους – είναι ένα μόνο παράδειγμα της συχνής σύγκρουσης μεταξύ των πολιτικών στόχων και των ηθικών αρχών. Το Ισραήλ έχει έρθει επανειλημμένα αντιμέτωπο με τραγικά διλήμματα, όπως αποδεικνύεται στην πάγια θέση του να μην αναγνωρίζει επίσημα τη γενοκτονία των Αρμενίων, καθώς και σε άλλες πιο πρόσφατες αποφάσεις που αντανακλούν την ένταση μεταξύ των ανθρωπιστικών αξιών και τις εκτιμήσεις της realpolitik.

Ο συγγραφέας είναι ομότιμος καθηγητής της ιστορίας της εκπαίδευσης και του πολιτισμού στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο.

Του Rachel Elboim-Dror

http://www.haaretz.com/opinion/.premium-1.654393