ΓΑΛΛΙΑ: Glozel

του Philip Cοppens

Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν κοντά στο Γαλλικό χωριό Glozel, το οποίο βρίσκεται 17 χιλιόμετρα μακριά από το Vicky, τη γαλλική πόλη με τις ιαματικές πηγές, συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πιο αμφιλεγόμενες αρχαιολογικές έρευνες. Αυτές οι ανασκαφές διήρκησαν από το 1924 έως το 1938, αλλά η πλειοψηφία των εφευρημάτων, πάνω από 3000 αντικείμενα, ανακαλύφθηκε τα πρώτα 2 χρόνια. Τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα χρονολογούνται σε διάφορες εποχές, την νεολιθική, την εποχή του σιδήρου και τον Μεσαίωνα. 

Αυτό που προέκυψε τελικά είναι μία αρχαιολογικού περιεχομένου υπόθεση εχθρότητας και απάτης εναντίον της αλήθειας.

Πώς προπορεύεται κανείς στην αρχαιολογία

Εάν μία λέξη μπορούσε να χαρακτηρίσει την υπόθεση Glogel, αυτή θα ήταν ‘’αμφιλεγόμενη’’. Έχει χαρακτηριστεί ως ‘υπόθεση Dreyfus’ της γαλλικής αρχαιολογίας και αντίστοιχος του Dreyfus ήταν ο Emile Fradin, ένας δεκαεφτάχρονος που μαζί με τον παππού του Claude Fradin έμειναν στην ιστορία την 1η Μαρτίου του 1924.

Ο Emile εργαζόταν σε μία περιοχή, γνωστή ως Duranthon, όταν μια από τις αγελάδες που τραβούσε το αλέτρι, κόλλησε το πόδι της σε μία κοιλότητα. Ελευθερώνοντας την αγελάδα, παππούς και εγγονός αναμόχλευσαν μια ωπή που περιείχε ανθρώπινα κόκαλα και κομμάτια από κεραμική. Μέχρι αυτού του σημείου, η ανακάλυψη μοιάζει συνηθισμένη, όπως αυτές που γίνονται κάθε βδομάδα. Αυτή η εντύπωση όμως άλλαξε σύντομα…

Λέγεται ότι οι πρώτοι που φτάσανε την επόμενη μέρα ήταν οι γείτονες. Δεν βρήκαν μόνο τα αντικείμενα, αλλά πήραν και κάποια από αυτά. Εκείνο το μήνα, ο Adrienne Picandet, ένας δάσκαλος της περιοχής, επισκέφθηκε τη φάρμα των Fardin και αποφάσισε να πληροφορήσει τον Υπουργό Παιδείας. Στις 9 Ιουλίου, ο Benoit Clement, ένας άλλος δάσκαλος από το γειτονικό χωριό, εκπροσωπώντας την Societe d’ Emulation du Bourbonnais, επισκέφθηκε την περιοχή και αργότερα επέστρεψε με έναν κύριο, που λεγόταν Viple. O Clement και ο Viple χρησιμοποίησαν σκερπάνια για να γκρεμίσουν τους τοίχους που απέμειναν και τους οποίους πήραν μαζί τους. Κάποιες εβδομάδες αργότερα, ο Emile Fradin έλαβε ένα γράμμα από τον Viple αναγνωρίζοντας πως τα ευρήματα της περιοχής ανήκουν στην Γαλλορωμαϊκή περίοδο. 

Πρόσθεσε, επίσης, ότι πίστευε πως είναι μικρού ενδιαφέροντος. Η συμβουλή του ήταν η συνέχιση της καλλιέργειας της περιοχής, το οποίο και έκανε η οικογένεια Fradin. Αυτό θα μπορούσε να ήταν το τέλος αυτής της αφήγησης…αλλά τελικά δεν έγινε έτσι.

Τον Ιανουάριο του 1925, το Bulletin de la Societe d’Emulation έκανε αναφορά για τα ευρήματα. 

Η ιστορία αυτή τράβηξε την προσοχή του Antonin Morlet, ενός φυσικού και ερασιτέχνη αρχαιολόγου από το Vichy. Ο Morlet επισκέφθηκε τον Clement και τα ευρήματα του κίνησαν την περιέργεια. Ο Morlet ήταν ένας ‘’ερασιτέχνης ειδικός’’ στη Γαλλορωμαϊκή εποχή (από τον πρώτο ως τον τέταρτο αιώνα μΧ.) και πίστευε πως τα αντικείμενα που βρέθηκαν στο Glozel ήταν παλιότερα. Μάλιστα θεωρούσε πως μερικά μπορεί να χρονολογούνται από την Μαγδαληνή περίοδο (Μagdalenian period, 12000-9500 π.Χ.).

Ο Morlet και ο Clemet επισκέφτηκαν μαζί τη φάρμα και την περιοχή στις 26 Απριλίου του 1925 και ο Morlet πρόσφερε στον Fradin 200 φράγκα το χρόνο για να του επιτρέψει να ολοκληρώσει τις ανασκαφές. Ο Morlet ξεκίνησε τις ανασκαφές στις 24 Μαΐου, ανακαλύπτοντας πλάκες, ομοιώματα, κοκάλινα και πυρόλιθα εργαλεία. Αναγνώρισε ότι τα ευρήματα της περιοχής ανήκουν στην Νεολιθική εποχή και δημοσίευσε το άρθρο ‘Nouvelle Station Neolithique’ τον Σεπτέμβριο του 1925, εμπεριέχοντας τον Emile Fradin ως συνεργάτη συγγραφέα. Υποστήριξε ότι η τοποθεσία με τα αρχαιολογικά ευρήματα ανήκε στην νεολιθική εποχή, όπως δηλώνει και ο τίτλος του άρθρου.

Παρόλο που ο Morlet τοποθέτησε χρονικά την περιοχή και τα ευρήματά της στη Νεολιθική εποχή, διαπίστωσε ότι πολλά από τα αντικείμενα ανήκαν χρονολογικά σε διαφορετικές εποχές. Εξακολούθησε να πιστεύει ότι μερικά αντικείμενα χρονολογούνται ακόμα πιο παλιά και πρόσθεσε ότι οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν από την Νεολιθική εποχή.

Έτσι αναγνώρισε το Glozel ως μια περιοχή από την οποία πέρασαν 2 πολιτισμοί που ανήκαν σε δύο αντίστοιχες εποχές, παρόλο που ήταν γνωστό ότι οι δύο αυτές εποχές απείχαν μεταξύ τους αρκετές χιλιετίες.

Μερικά αντικείμενα ήταν πράγματι αναχρονιστικά: μία πέτρα είχε χαραγμένο πάνω της έναν τάρανδο και γράμματα που φαινόταν να ανήκουν σε μία αλφάβητο. Ο τάρανδος εξαφανίστηκε από εκείνη την περιοχή περίπου το 10.000 π.Χ., ενώ η πιο γνωστή και νεότερη μορφή γραφής έχει αποδειχθεί ότι χρονολογείται το 3.300 π.Χ. και έχει βρεθεί στη Μέση Ανατολή.

Κατά κοινή ομολογία, κάποιος που θα ζούσε σε εκείνη την περιοχή την περίοδο που ζούσε και ο τάρανδος, θα έπρεπε να περιμένει πάνω από τρεις χιλιετίες για να μπορέσει να γράψει! Ακόμα, η γραφή έμοιαζε με την Φοινικική αλφάβητο, η οποία χρονολογείται το 1.000 π.Χ. ή με την Ιβηρική γραφή, που προέκυψε από αυτήν. Αλλά, φυσικά, ήταν “γνωστό” ότι καμία Φοινικική αποικία δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο Glozel. Έτσι ενώ το Glozel αρχικά ήταν μια αρχαιολογική περιοχή ελάχιστου ή και κανενός ενδιαφέροντος, εξελίχτηκε σε μια περιοχή που θα μπορούσε να αναστατώσει ολόκληρο τον κόσμο της αρχαιολογίας.

Αναμφισβήτητη απόδειξη-ή όχι;

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι Γάλλοι αρχαιολόγοι καθηγητές απέρριψαν την αναφορά του γιατρού Morlet. Eξάλλου είχε εκδοθεί από έναν ερασιτέχνη (ένα γιατρό) και ένα αγόρι της επαρχίας (το οποίο πιθανότατα να μην μπορούσε ούτε να γράψει σωστά). Κατά την γνώμη τους, ο ερασιτεχνισμός του Morlet τους οδήγησε στο συμπέρασμά το οποίο ήταν πλέον ολοφάνερο και αναμφισβήτητο για πολλούς λόγους. Προϊστορική γραφή; Το πέρασμα από έναν πολιτισμό που ανήκε στην παλαιολιθική εποχή σε έναν πολιτισμό που ανήκε στη νεολιθική εποχή; Και έπειτα η διαμάχη συνεχίστηκε.

Κάποιος άλλος ισχυρίστηκε ότι τα αντικείμενα πρέπει να ήταν ψεύτικα καθώς μερικές πλάκες ανακαλύφθηκαν σε βάθος 10 εκατοστών. Πράγματι, εάν όντως είναι έτσι, τότε τα αντικείμενα ήταν ψεύτικα, όμως το πρόβλημα είναι πως όλες οι πλάκες βρέθηκαν σε μεγάλο βάθος, γεγονός που αποδεικνύει ξεκάθαρα τη διαστρέβλωση των γεγονότων. Πρέπει να τονιστεί ότι η διαφωνία για την υπόθεση των «10 εκατοστών» συνεχίζει να χρησιμοποιείται από διάφορους σκεπτικιστές, οι οποίοι συνεχίζουν λανθασμένα να την εκλαμβάνουν ως αληθινή. Δυστυχώς για τους γαλλικούς ακαδημαϊκούς κύκλους, ο Morlet δεν ήταν από αυτούς που τα παρατάνε εύκολα και μέχρι και σήμερα το φάντασμά του συνεχίζει να περιπλανιέται πάνω από το Glozel.

Ο Morlet προσκάλεσε πολλούς αρχαιολόγους να επισκεφθούν την περιοχή κατά την διάρκεια του 1926. Ένας από αυτούς ήταν ο Salomon Reinach, έφορος του εθνικού αρχαιολογικού μουσείου του Saint-Germain-en-Laye, ο οποίος διεξήγαγε ανασκαφές επί 3 μέρες. Ο Reinach επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα της αρχαιολογικής περιοχής, όταν επικοινώνησε με την Academie des Inscriptions et Belles – Lettres. 

Ακόμα, υψηλότεροι ακαδημαϊκοί κύκλοι κατέφθασαν στη περιοχή: ο διάσημος αρχαιολόγος Abee Breuil συμμετείχε στις ανασκαφές μαζί με τον Morlet και εντυπωσιάστηκε από το αρχαιολογικό ενδιαφέρον της τοποθεσίας. Στα τέλη του 1926 έγραψε δύο άρθρα στα οποία ο Breuil δήλωνε ότι η αυθεντικότητα του Glozel ήταν «αναμφισβήτητη». Φαινόταν τόσο καλό για να είναι αλήθεια, και πράγματι ήταν…

Ο Breuil συνεργάζονταν με τον Andre Vayson de Pradenne, ο οποίος είχε επισκεφτεί με ψεύτικο όνομα την περιοχή πριν συμβούν όλα αυτά τα γεγονότα και προσπάθησε να αγοράσει τα ευρήματα από τον Fradin. Όταν ο Fradin αρνήθηκε, o Vayson θύμωσε και απείλησε ότι θα καταστρέψει την περιοχή. Με το δικό του όνομα εξασφάλισε την άδεια από τον Morlet, αλλά μετά ισχυρίστηκε ότι ο Fradin απέκρυπτε στοιχεία από την περιοχή των ανασκαφών. 

Κράτησε ο Vayson de Pradenne την υπόσχεσή του;

Ο Morlet επέλεξε πάλι να επιτεθεί και προκάλεσε τον Vayson να κάνει αντίγραφο για όσα ισχυριζόταν ότι έκανε ο Fradlin. Όταν ο Vayson δεν μπόρεσε να το κάνει ή να βρει ποια στοιχεία απέκρυψε ο Fradin, ο Morlet ένιωσε ότι κατάφερε με επιτυχία να αντιμετωπίσει αυτόν τον απατεώνα. Όμως έκανε λάθος: ο ισχυρισμός του Vayson de Pradenne συνέχισε να υπάρχει .

Tελικά, αυτό που χάλασε τη σχέση μεταξύ του Breuil και του Morlet ήταν ο τάρανδος, καθώς ο Breuil είχε αναγνωρίσει ένα ζώο χαραγμένο πάνω στη πλάκα σαν ελάφι και όχι ως τάρανδο ή ως αντιλόπη.

Ο Morlet έλαβε έγκριση από τον καθηγητή August Brinkmann, διευθυντή του ζωολογικού τμήματος του μουσείου Norway και ενημέρωσε τον Breuil για τα λάθη του. Από εκείνη τη στιγμή ο Breuil άλλαξε στάση. Ο Morlet ξεκίνησε να κάνει ισχυρούς εχθρούς…

Περισσότερη διαμάχη για την περιοχή των ανασκαφών

Ο Morlet δεν έμεινε στα λόγια. έσκαψε και ανέσυρε 3000 αντικείμενα μέσα σε διάστημα δύο ετών, όλα διαφορετικού τύπου και σχήματος, από τα οποία 100 ήταν πλάκες. Άλλες ανακαλύψεις περιλαμβάναναν δύο τάφους, ομοιώματα φύλων, γυαλισμένες πέτρες, ζωγραφισμένες πέτρες, κεραμικά, γυαλιά, κόκαλα, κ.τ.λ. 

Είναι δυνατόν όλα αυτά να ήταν ψεύτικα;

Στις 2 Αυγούστου του 1927 ο Breuil επανέλαβε ότι θέλει να μείνει μακριά από την περιοχή. Στις 2 Οκτωβρίου έγραψε ότι όλα είναι ψεύτικα εκτός από τα υπολείμματα κεραμικής.

Λίγο πριν από αυτό, στη σύσκεψη του Διεθνούς Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας που έλαβε χώρα στο Άμστερνταμ τον Σεπτέμβρη του 1927, το Glozel αποτελούσε το αντικείμενο μιας έντονης αψιμαχίας. Συστήθηκε μία επιτροπή για να διεξάγει επιπλέον έρευνες. Η επιτροπή περιλαμβάνονταν από ανθρώπους που είχαν ήδη προαποφασίσει ότι τα ευρήματα του Glozel ήταν απατηλά.

Ανάμεσα τους ήταν και η Dorothy Garrod που σπούδασε με τον Breuil. Η επιτροπή έφτασε στο Glozel στις 5 Νοεμβρίου του 1927. Κατά την διάρκεια των ανασκαφών, διάφορα μέλη της επιτροπής βρήκαν διάφορα τεχνουργήματα. Όμως, την τρίτη μέρα ο Morlet είδε κάποια μέλη της επιτροπής ( Dorothy Garrod, Abee Favret, Hamil-Nadrin) να περνούν γρήγορα κάτω από το συρματόπλεγμα, για να μην τους δει κανείς και ξεκίνησαν μέσα από τα χαρακώματα, πριν ο Morlet ανοίξει την πύλη. Ο τελευταίος ακολούθησε την Dorothy Garrod και είδε ότι είχε τοποθετήσει ένα από τα δάχτυλα της στο γύψινο πλαίσιο στην μία πλευρά της αρχαιολογικής τομής, δημιουργώντας μία άλλη τρύπα. Της φώναξε, επιπλήττοντάς την για το τι είχε κάνει. Αυτή, εκείνη την ώρα το αρνήθηκε, αλλά με την παρουσία των δύο συνάδελφών της, όπως επίσης και του πληρεξούσιου Mallat και ενός επιστημονικού δημοσιογράφου του Tricot Royer, παραδέχτηκε ότι είχε κάνει την τρύπα.

Παρόλο που είχε συμφωνηθεί ότι δεν θα μιλούσαν για το περιστατικό (δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι έχουν περισσότερα προνόμια από άλλους), ο Morlet μίλησε γι' αυτό μετά από την έκδοση της μη εγκρινόμενης αναφοράς από την επιτροπή. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως συκοφαντία και προσπάθεια εκδίκησης της επιτροπής. Όμως, δυστυχώς για όσους ήταν πρόθυμοι να μείνουν προσκολλημένοι σε αυτήν την θεωρία, ένας φωτογράφος επικύρωσε το περιστατικό. Σύμφωνα με τη φωτογραφία, η Garrod βρίσκεται πίσω από τέσσερις άντρες, οι οποίοι βρίσκονται σε έντονη αντιπαράθεση για το τι έκανε. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ο Tricot Royer και ο Mallat κατέθεσαν γραπτή μαρτυρία επιβεβαιώνοντας την άποψη του Morlet.

Τι προσπαθούσε να κάνει η Garrod; 

Μερικοί υποστήριξαν ότι ήταν μόνο ένα ατυχές συμβάν, αλλά το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή ήταν μέλος μιας ομάδας, η οποία πήγε στην περιοχή πριν τις αρχές και είχε ένα ‘ατύχημα’ που θα μπορούσε να συσχετιστεί με τις ανασκαφές. Αν οι άλλοι είχαν αποδείξει ότι τα στοιχεία από τις ανασκαφές είχαν αλλοιωθεί, τότε δεν θα ασχολούνταν με τα δάχτυλα της Garrod αλλά με τον Fradin, τον οποίο θεωρούσαν ύποπτο, καθώς σε αυτή την περίπτωση θα κατηγορούνταν ότι είχε κρύψει αρχαιολογικά ευρήματα στο έδαφος, τα οποία ανακάλυψαν ερασιτέχνες αρχαιολόγοι, όπως ο Morlet, χωρίς όμως να «ξέρουν».

Εάν υπήρχε αυτή η υποψία ότι ο Fradin πήγε στην περιοχή τη νύχτα, θα είχε κλείσει η υπόθεση και τα ευρήματα από το Glozel θα είχαν δικαιωματικά θεωρηθεί ως ψεύτικα.

Το περιστατικό δεν επηρέασε καθόλου την Dorothy Garrod, η οποία μάλιστα γαλούχησε αργότερα μια γενιά άγγλων αρχαιολόγων στο Cambridge.

Χωρίς, ίσως, να θέλει να το τονίσει, σιγουρεύτηκε να πει σε όλους ότι τα αρχαιολογικά αντικείμενα που βρέθηκαν ήταν ψεύτικα. Την «εμπεριστατωμένη» γνώμη της επανέλαβαν αρκετοί από τους μαθητές της, δύο εκ των οποίων ήταν ο Glyn Daniel και ο Colin Renfrew, ένθερμοι επικριτές των ευρημάτων του Glozel. 

Ήταν άραγε το «περιστατικό με το δάχτυλο» γνωστό στα σημαντικά μέλη της αρχαιολογίας;

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η μέθοδος θερμοφωτεινότητας και η χρήση ραδιενεργού άνθρακα φανερώνουν την χρονολογία των ευρημάτων του Glozel και δεν μπορεί να είναι δημιουργήματα εξαπάτησης του Fradin.

Ο Refrew έγραψε το 1975: «Τα τρία χαρτιά μαζί φανερώνουν αδιαμφισβήτητα ότι τα κεραμικά αγγεία και οι πλακέτες που βρέθηκαν στο Glozel, συμπεριλαμβανομένων και των εγχάρακτων πλακών πρέπει να θεωρηθούν αυθεντικά, καθώς επίσης, όπως είναι πιθανό, και ότι άλλο απέμεινε. Το βρίσκω δύσκολο να πάρω την υπόθεση του Glosel στα σοβαρά».

Παρόλο που όλα τα αποδεικτικά στοιχεία αναδεικνύουν ότι τα ευρήματα της περιοχής είναι αυθεντικά, η διαίσθηση του Renfrew, τον εμπόδισε να τα πάρει στα σοβαρά. Ποιος είπε ότι οι επιστήμονες αφήνουν τα γεγονότα να επιβληθούν των συναισθημάτων;

Εντούτοις, ο Morlet έστειλε γράμμα στο Mercure de France (το οποίο εκδόθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1927) διότι ήταν ακόμα αναστατωμένος από τις επιφυλάξεις του Breuil για την αυθεντικότητα της περιοχής:

«Μόλις εκδόθηκε το άρθρο σας δήλωσα σε όλους όσους ήθελαν να ακούσουν και ειδικότερα στους φίλους σας, ώστε να το ακούσουν, ότι δε θα σας επιτρέψω να παρουσιάσετε μια ήδη μελετημένη, σε βάθος, αρχαιολογική περιοχή, σαν μία καινούργια ανακάλυψη. Γνωρίζω ότι σε ένα σημείωμά σας, παραθέσατε τους τίτλους των άρθρων μας, με ευχαριστήσατε που σας οδήγησα στο Glosel, όπως επίσης μας ευχαριστήσατε που σας επιτρέψαμε να εξετάσετε τις συλλογές μας. Αναγνωρίζετε ότι είμαι ένας καλός οδηγός. Έχω αντιληφθεί, ως ένα βαθμό, ότι έχω πέσει θύμα εξαπάτησης…Η αναφορά σας στο Glozel έχει παρουσιαστεί σαν να είστε ο πρώτος που μελέτησε την περιοχή…τόσο πολύ που αρκετοί ξένοι μελετητές έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα της ιστορίας…Το πρώτο σας πτυχίο, Καπετάνιε Δόκτορα, με υποχρεώνει, ειλικρινέστατα, να επανεκδώσουμε την φυλλάδα μας, με το όνομά του πριν το δικό μου στο τέλος. 

Με εσάς, όμως, το σύστημα έχει εξελιχθεί: δεν θα πάρετε τίποτα παραπάνω από τις ιδέες.

Ο Morlet τόνισε το πιο σημαντικό σκοπό των αρχαιολόγων: να έχουν το όνομά τους στην κορυφή μιας αναφοράς και να αναγνωρίζονται ως οι πρωτοπόροι. Είναι καθιερωμένο οι ερασιτέχνες να κάνουν στο πλάι και να αφήνουν τους «επαγγελματίες» να ασχοληθούν με την ανακάλυψη και να καρπώνονται την αναγνώριση. Ο Morlet δεν ήθελε να έχει τίποτα από αυτά.

Το αγόρι από την επαρχία εναντίον του εφόρου από το Λούβρο

Η αναφορά της επιτροπής τον Δεκέμβριο του 1927 δήλωνε ότι όλα όσα βρέθηκαν στη περιοχή του Glozel δεν ήταν αυθεντικά, εκτός από ελάχιστα κομμάτια πέλεκυ από πυρόλιθο και κάποια κεραμική. Όμως, μέλη αυτής της επιτροπής, όπως ο καθηγητής Mendes Correa, ισχυρίστηκε ότι τα αποτελέσματα της ανάλυσής του ήταν αντίθετα από αυτά που είχε υποστηρίξει ο Count Begouen, ο κυριότερος συγγραφέας της αναφοράς.

O Rene Dussaud, έφορος στο μουσείο του Λούβρου και διάσημος ερευνητής επιγραφών, είχε γράψει μια διατριβή στην οποία ισχυρίζεται ότι το αλφάβητό μας προέρχεται από το Φοινικικό. Αν ο Morlet είχε δίκιο, η δουλειά όλης της ζωής του Dussaud θα τίθονταν υπό αμφισβήτηση. Ο Dussaud σιγουρεύτηκε ότι αυτό δεν θα γινόταν και επιπλέον είπε σε όλους ότι ο Fradin ήταν ένας παραποιητής της αλήθειας και μάλιστα έστειλε ένα ανώνυμο γράμμα για τον Fradin σε μία από τις εφημερίδες του Παρισιού.

Αλλά, όταν ξεθάφτηκαν παρόμοια ευρήματα με αυτά του Glozel στο Alvao της Πορτογαλίας, ο Dussaud δήλωσε ότι επίσης πρέπει να ήταν ψεύτικα, παρόλο που τα αντικείμενα ανακαλύφθηκαν κάτω από ένα νεολιθικό τάφο, μην αφήνοντας καμία αμφιβολία για το ότι προέρχονται από την νεολιθική εποχή.

Όταν παρόμοια αντικείμενα βρέθηκαν στην πλησιέστερη γειτονιά του Glozel, σε δύο περιοχές, στο Chez Guerrier και στο Puylavel, ο Dusaud έγραψε: «Εάν, όπως ισχυρίζονται, οι πέτρες που ανακαλύφθηκαν στο Mercier και μέσα στη σπηλιά του Puyravel, φέρουν τη γραφή του Glozel, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το εγχάρακτο σχέδιο πάνω στις πέτρες είναι απάτη».

Τί μπορούσε να κάνει ο Fradin; Με μια κίνηση που έμοιαζε να είναι μερικές δεκαετίες μπροστά από την εποχή του, ο Fradin έκανε αγωγή για δυσφήμιση κατά του Dussaud, στις 10 Ιανουαρίου του 1928. Πράγματι, ένα εικοσάχρονο αγόρι από την επαρχία μήνυσε τον έφορο από το Λούβρο για δυσφήμιση!

Ο Dussaud δεν είχε καμία πρόθεση να εμφανιστεί στο δικαστήριο επειδή αν το έκανε, γνώριζε ότι θα έχανε την υπόθεση. Χρειαζόταν βοήθεια γρήγορα, καθώς η πρώτη ακρόαση είχε οριστεί για τις 28 Φεβρουαρίου και ο Fradin είχε ήδη λάβει δωρεάν υπεράσπιση από έναν δικηγόρο του οποίου την περιέργεια είχε διεγείρει η υπόθεση «ενός αγοριού από την επαρχία εναντίον ενός εφόρου του Λούβρου».

Ο Dussaud χρησιμοποίησε την μαρτυρία του προέδρου της Societe Prehistorigue Francaise, Dr Felix Regnault, ο οποίος είχε επισκεφθεί το Glozel στις 24 Φεβρουαρίου και μετά έκανε σύντομες επισκέψεις σε μικρά μουσεία υποβάλλοντας μια μήνυση κατά αγνώστου («Χ»).

Το ότι όλο το όλο περιστατικό ήταν μηχανορραφημένο ήταν ολοφάνερο, καθώς ο Regnault είχε έρθει με τον πληρεξούσιό του, τον Μaurice Garcon, ο οποίος είχε ταξιδέψει από το Glozel στο Moulins για να υποβάλλει την αίτηση. Η κατηγορία ήταν ότι η είσοδος που κόστιζε τέσσερα φράγκα ήταν υπερβολική, για να δει κανείς αντικείμενα τα οποία, κατά την γνώμη του, ήταν ψεύτικα.

Η αστυνομία αναγνώρισε πως ο ‘εν λόγω υπεύθυνος’ ήταν ο Fradin.

Την επόμενη μέρα, η αστυνομία έψαξε το μουσείο, καταστρέφοντας γυάλινες προθήκες και κατάσχοντας πολλά αντικείμενα. Ο Emile δέχτηκε επίθεση, όταν διαμαρτυρήθηκε για την κλοπή των σχολικών βιβλίων του μικρού αδερφού του, ως αποδεικτικά στοιχεία. Παρόλ’ αυτά, η αστυνομική επιδρομή δεν απέδειξε καμία παραχάραξη της αλήθειας εκ μέρους του Fradin. Όμως, η μήνυση για δυσφήμηση δεν μπορούσε να προχωρήσει γιατί μία ποινική έρευνα βρισκόταν σε εξέλιξη.

Αυτό σήμαινε ότι η μήνυση για δυσφήμηση που είχε οριστεί για τις 28 Φεβρουαρίου δεν θα πραγματοποιούνταν όσο η έρευνα συνεχιζόταν. Ο Dussaud φάνηκε να έχει κερδίσει. Εν τω μεταξύ, επιστήμονες όρισαν ένα νέο γκρουπ από αρχαιολόγους, την Επιτροπή των Μελετών, οι οποίοι δεν είχαν πάρει το μέρος κανενός. Οι επιστήμονες αυτοί ένιωθαν άβολα για το πώς ο αρχαιολογικός κόσμος χειριζόταν την υπόθεση Glozel μετά από την σύσκεψη του Νοεμβρίου στο Άμστερνταμ και ιδίως μετά από την έκδοση της αναφοράς του Δεκεμβρίου. Η επιτροπή αυτή έκανε ανασκαφές από τις 12 ως τις 14 Απριλίου του 1928 και συνέχισε για να βρει περισσότερα αντικείμενα στοιχεία. Η αναφορά της επιτροπής έκανε λόγο για την αυθεντικότητα της αρχαιολογικής περιοχής, της οποίας τα ευρήματα χρονολογούνταν από τη Νεολιθική Εποχή. Από αυτό το γεγονός Morlet δικαιώθηκε και ο Morlet.

Η αστυνομία παραποίησε την αλήθεια αλλά ο Fradin βρήκε υπεράσπιση

Οποιαδήποτε δικαίωση του Morlet σύντομα ξεπεράστηκε, όταν ο Gaston-Edmond Bayle, αρχηγός της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας στο Παρίσι, αποφάσισε ότι τα ευρήματα που κατασχέθηκαν από την αστυνομία τον Μάιο του 1929 ήταν ψεύτικα. Αρχικά, ο Bayle είπε ότι θα έπαιρνε μόνο οκτώ με εννιά μέρες να προετοιμάσουν την αναφορά, αλλά ένας χρόνος πέρασε χωρίς τίποτα να έχει επίσημα. Αυτά βέβαια ήταν εξαιρετικά νέα για τον Dussaud καθώς καθυστέρησε η ακρόαση για την μήνυση της δυσφήμησης που του είχε γίνει. Το έδαφος προετοίμασαν πληροφορίες, οι οποίες διέρρευσαν στις εφημερίδες την αναφορά που μιλούσε για πλαστά ευρήματα στο Glozel. 

Τον Μάιο του 1929, ο Bayle συμπλήρωσε μια αναφορά 500 σελίδων έγκαιρα, ώστε να αναβάλλει για ακόμα μία φορά την υπόθεση του Dussaud, η οποία είχε προγραμματιστεί για τις 5 Ιουνίου.

O Bayle διαφωνούσε λέγοντας πως μπορούσε να ανιχνεύσει ίχνη από γρασίδι και το κλαδί-κορμό μιας μηλιάς σε κάποιες από τις πήλινες πλάκες του Glozel. Εξήγησε πως το γρασίδι δεν θα μπορούσε φυσικά να διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια και έτσι ήταν εμφανώς μια παραπλάνηση. Το επιχείρημα όμως ήταν σαθρό. Το πιο πιθανό είναι ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία αυτών των αρχαιολογικών ευρημάτων, αφού ξεθάφτηκαν από το λάκκο, είχαν τοποθετηθεί κάτω από γρασίδι ή οπουδήποτε αλλού, μία τακτική που συνεχίζεται στις περισσότερες αρχαιολογικές ανασκαφές σήμερα. Αργότερα θα προέκυπτε πως κάποια από τα αντικείμενα τοποθετήθηκαν σε ένα φούρνο για να στεγνώσουν, γεγονός που συνδέονταν άμεσα με την απόπειρα ραδιοχρονολόγησης των ευρημάτων.

Όλως περιέργως, ο Bayle δολοφονήθηκε σε ένα άσχετο με την υπόθεση περιστατικό, τον Σεπτέμβρη του 1930. Ο δολοφόνος του τον κατηγόρησε ότι έφτιαξε μια ψεύτικη αναφορά, η οποία τον έβαλε στην φυλακή! Μετά τον θάνατό του, βρέθηκε πως ο Brayle ζούσε μια πολυδάπανη ζωή, η οποία δεν δικαιολογούνταν από τον μισθό του.

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο Bayle ήταν φίλος του Vayson de Pradennes, ο οποίος ήταν ο γαμπρός του πρώην προϊσταμένου του στην Εγκληματολογική Υπηρεσία. Και από ότι φαίνεται, ο Breuil, o Vayson de Pradennes και o Dussaud δεν είχαν μόνο μεγάλη επιρροή στους κύκλους των αρχαιολόγων αλλά μπορούσαν και να κινούν τα γρανάζια του νόμου.

Το δικαστήριο έκανε δεκτά τα ευρήματα του Bayle και στις 4 Ιουνίου του 1929 ο Fradin κατηγορήθηκε για απάτη. Τους επόμενους μήνες ο Fradin ανακρίνονταν κάθε εβδομάδα στο Moulins. Τελικά, η ετυμηγορία ανακαλέστηκε από εφετικό δικαστήριο τον Απρίλιο του 1931.

Για τρία χρόνια ο Dussaud ήταν ικανός να τρομοκρατεί τον Fradin για την θρασύτητά του να καταθέσει μήνυση εναντίον του. 

Δυστυχώς για αυτούς, παρόλο που ο νόμος έδειχνε να λειτουργεί υπέρ του αρχαιολογικού κατεστημένου, σε τελική ανάλυση κέρδισε η δικαιοσύνη. Η κατηγορία δυσφήμισης έναντι του Dussaud δικάστηκε τον Μάρτιο του 1932 και ο Dussaud καταδικάστηκε για δυσφήμιση και πλήρωσε όλα τα έξοδα της δίκης.

Οχτώ χρόνια μετά την πρώτη ανακάλυψη, τα κορυφαία μέλη της αρχαιολογίας, συνέχισαν να ισχυρίζονται ότι τα ευρήματα του Glosel ήταν απάτη παρόλο που όλα τα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης και μιας μακρόσυρτης δίκης, έδειξαν ότι αυτό δεν υφίσταται πραγματικά.

Ο Morlet τελείωσε τις ανασκαφές το 1938, όταν πλέον το 1942 ένας νέος νόμος καθιέρωσε παράνομες τις ιδιωτικές ανασκαφές. Στην περιοχή του Glozel δεν ξαναγίνανε ανασκαφές, ώσπου το Υπουργείο Πολιτισμού ξανάνοιξε την υπόθεση το 1983. 

Ποτέ δεν εκδόθηκε μια πλήρης αναφορά, παρά μόνο μια 13σέλιδη περίληψη το 1995.

Αυτή η επίσημη αναφορά από τις αρχές εξόργισε πολλούς καθώς οι συγγραφείς ανέφεραν ότι τα ευρήματα της περιοχής χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα, και μερικά από την Εποχή του Σιδήρου, ενώ είναι πιθανόν κάποια άλλα να είναι ψεύτικα. Επομένως, αυτή η αναφορά ενίσχυσε την αρχική άποψη των ηγετικών στελεχών της γαλλικής αρχαιολογίας. 

Όμως, στις 16 Ιουνίου του 1990, ο Emile Fradin έλαβε την Ordre des Palmes Academiques, η οποία ανέφερε πως ο Fradin έγινε αποδεκτός στους γαλλικούς ακαδημαϊκούς κύκλους επειδή έκανε μία γνήσια ανακάλυψη και δεν ήταν απατεώνας. 

Παρ’ όλα αυτά, οι ανασκαφές στην περιοχή του Glozal συνεχίζουν να θεωρούνται μεγάλη απάτη.

Ο Emile Fradin ένιωσε δικαιωμένος και ήταν μεγάλη τιμή γι’ αυτόν όταν το Βρετανικό Μουσείο του ζήτησε μερικά από τα ευρήματά του για να τα εκθέσει ως τα πιο «ιερά» της αρχαιολογίας. 

Αυτό που δεν ήξερε όμως (επειδή δεν γνώριζε αγγλικά) ήταν ότι η έκθεση αυτή παρουσίαζε μερικές από τις πιο σημαντικές απάτες και παραχαράξεις της ιστορίας…

Για τον συγγραφέα

Ο Philip Cοppens είναι ο αρχισυντάκτης του ηλεκτρονικού περιοδικού Conspiracy Times

nexushellas