ΚΑΡΤΕΡΙΑ

Η “ΚΑΡΤΕΡΙΑ” και η έναρξη της ελληνικής ατμοκίνητης κυριαρχίας

Η Καρτερία ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο στην ιστορία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις. Το όνομά του προέρχεται από την Αγγλική ονομασία ‘PERSEVERANCE’.

Στέφανος Καβαλλιεράκης

Ήταν ταυτόχρονα ατμόπλοιο και ιστιοφόρο. Το πλοίο θα παραδοθεί στην Ελληνική διοίκηση μετά από απίστευτες περιπέτειες , διασπάθιση δανείων και χρημάτων τα οποία είχαν συγκεντρωθεί για τον ελληνικό σκοπό, μίζες τοκογλύφων και θα είναι το μοναδικό μιας μεγάλης παραγγελίας το οποίο τελικά θα παραδοθεί χάρη στην προσωπική μεσολάβηση αλλά και καταβολή της τελικής αποπληρωμής από τον εικονιζόμενο Άγγλο αξιωματικό Frank Abney Hastings, γνωστό στην Ελλάδα ως “Αστιγξ” εξ ου και ο σχετικός δρόμος στο Μοναστηράκι.

Ο Άστιγξ – πλοίαρχος πλέον του Ελληνικού Ναυτικού – προσπαθεί να κάνει το σκάφος του ετοιμοπόλεμο. Ο οπλισμός του ήταν βαρύς και πρωτόγνωρος για την εποχή (8 πυροβόλα που έριχναν εκρηκτικά κοίλα βλήματα των 68 λιβρών συστήματος Πεζάνς), αλλά εκείνο που δημιούργησε προβλήματα ήταν επάνδρωση του πλοίου. 

Ιδιαίτερα ενοχλήθηκαν οι Υδραίοι επειδή δεν προτιμήθηκαν ναυτικοί από τις δικές τους τάξεις προκαλώντας τον Άγγλο φιλέλληνα να τους πει ότι : “ δεν ήλθα διά διασκέδασιν. Ήλθα να πολεμήσω και όχι να ρίξω βόμβας εις τον αέραν…θα προσλάβω χρησίμους”. 

Η τελική σύνθεση του πληρώματος αποτελούνταν από 17 αξιωματικούς, 22 υπαξιωματικούς 110 ναύτες, 22 πυροβολητές και 4 μάγειρες ενώ η καταγωγή του πληρώματος ήταν αγγλική, ελληνική και σουηδική.

Η “Καρτερία” πλέον, ήταν η καλύτερη ναυτική μονάδα που διέθεταν οι Έλληνες. Η πρώτη αξιοσημείωτη επιτυχία του πλοίου ήταν η σημαντική συμμετοχή του στον αποκλεισμό της Ερέτριας τον χειμώνα του 1827 και στον βομβαρδισμό του ‘Ωρωπού με κύριο σκοπό την λύση της πολιορκίας της Ακρόπολης από τους Τούρκους. 

Στον Ωρωπό, η “Καρτερία” κυρίευσε δύο εχθρικά φορτηγά. Την άνοιξη του 1827 η “Καρτερία” βομβάρδισε το Νιόκαστρο, οχυρά στο Μεσολόγγι και στην Ναύπακτο, ενώ τον Απρίλιο η “Καρτερία” με μια τολμηρή καταδρομή, εισήλθε στον Παγασητικό κόλπο και έκαψε 8 εχθρικά δικάταρτα φορτηγά.

Τον Σεπτέμβριο του 1827 η “Καρτερία” πέτυχε την σημαντικότερη επιτυχία της σε όλο τον πόλεμο βυθίζοντας στον κόλπο της Ιτέας την Τουρκική ναυαρχίδα και καταστρέφοντας 9 από τα 11 Τουρκικά πλοία μετά από εύστοχους κανονιοβολισμούς υπό την καθοδήγηση του Άστιγγα. 

Ή νίκη του αυτή αποκατέστησε την Ελληνική κυριαρχία στον Κορινθιακό, αναγκάζοντας τον Ιμπραήμ να μετακινήσει τον στόλο του από το Ναβαρίνο για να τον καταδιώξει. 

Μετά τον θάνατο του Καραΐσκάκη, (από τον Thomas Cochrane) την καταστροφή στο Ανάλατο και την πτώση της Ακρόπολης, η ναυτική υπεροπλία που εξασφάλιζε ο Άστιγξ εξανάγκασε τον Ιμπραήμ να μετακινήσει τον στόλο του από το Ναβαρίνο προς καταδίωξη. Αυτή η αφορμή οδήγησε στην ναυμαχία του Ναβαρίνου και στην αυγή της Ελληνικής ανεξαρτησίας.

Μετά την ναυμαχία του Ναβαρίνου, ο Άστιγξ έχοντας ελευθερία κινήσεων επιτέθηκε στα οχυρά του Ρίου και αμέσως μετά στα οχυρά των νησιών της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου με σημαντική επιτυχία. Ηγούμενος μιας μοίρας του Ελληνικού στόλου, ο Άστιγξ επικράτησε πλήρως στον Κορινθιακό κόλπο. 

Χαρακτηριστικό είναι ότι η “Καρτερία” βύθισε Αυστριακό πλοίο που δεν σεβάστηκε τον αποκλεισμό της Πάτρας που παρέμεινε σε Τουρκικά χέρια ως την λήξη του πολέμου. 

Τον Νοέμβριο του 1827, ο Άστιγξ μετά από σφοδρό κανονιοβολισμό κατέλαβε το Βασιλάδι, μια οχυρή θέση-κλειδί για το Μεσολόγγι. Ο ίδιος ο Καποδίστριας διόρισε τον Άστιγγα υπεύθυνο για τις ναυτικές υποθέσεις της Ελλάδας αναγνωρίζοντας τα προσόντα του και την προσφορά του. 

Το μεγάλο σχέδιο του Άστιγξ παρέμενε η απελευθέρωση του Μεσολογγίου ώστε να δημιουργηθούν τετελεσμένα για τις διαπραγματεύσεις που αφορούσαν τα Ελληνικά σύνορα.

Τον Μάρτιο του 1828 οργάνωσε τον κανονιοβολισμό του Αιτωλικού, προπύργιο του Μεσολογγίου. Η τελική επίθεση από θάλασσα κατά του Αιτωλικού αποφασίστηκε να γίνει στις 11 Μαΐου 1828. 

Σε αυτή την κρίσιμη επίθεση, ο Άστιγξ εγκατέλειψε την ασφάλεια της “Καρτερίας” και έλαβε μέρος στους κινδύνους αυτοπροσώπως, οδηγώντας την επίθεση από την πρώτη γραμμή.

Ο Άστιγξ μαζί με άλλους είκοσι στρατιώτες του πληγώθηκε ελαφρά στην διάρκεια της μάχης, μεταφέρθηκε στην ναυαρχίδα του, αλλά πέθανε στις 20 Μαΐου 1828 λόγω της έλλειψης περίθαλψης.

Μεταφέρθηκε και τοπο­θετήθηκε βαλσαμωμένος στην κρύπτη της Εκκλησίας τού Ορφανοτροφείου Αιγίνης. Ή κηδεία του έγινε με μεγάλες τιμές τον επόμενο χρόνο στον Πόρο, όπου μεταφέρθηκε ή σορός του με την «Καρτερία», στην οποία επέ­βαινε ό Καποδίστριας, και με την συνο­δεία μοίρας πολεμικών πλοίων. Τον επικήδειο εκφώνησε ο Σπυρίδων Τρικού­πης.

Αργότερα το 1861, τα οστά του «Άστιγγος» μετακομίστηκαν στον ναύσταθμο του Πόρου, όπου ανεγέρθηκε μνημείο προς τιμήν του.

*Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης είναι ιστορικός, Δρ. Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.

https://www.thepresident.gr/