Το θρίλερ της εγκατάστασης των πυραύλων Exocet στην Κύπρο

Αδαλής Γιώργος

Η κινητοποίηση του τουρκικού στόλου το προηγούμενο διάστημα ήταν τεραστίων διαστάσεων. Απλώθηκε από το ακρωτήρι του Αγίου Ανδρέα της Κύπρου έως το Καστελλόριζο κι από την οριογραμμή της ελληνο-αιγυπτιακής ΑΟΖ μέχρι και τον κόλπο της Σύρτης.

Εάν επρόκειτο για προστασία των δύο σκαφών της Turkish Petroleum θα αρκούσαν δυο στολίσκοι. Εδώ μιλάμε όμως για περίπου 60 πλοία που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την τεράστια θαλάσσια περιοχή. Έψαχνε για υδρογονάνθρακες ο Ερντογάν, ή μήπως ήταν κάτι άλλο πιο σοβαρό;

Σύμφωνα με στρατιωτική πηγή, αυτό που ζήσαμε τους τελευταίους μήνες, με τον τουρκικό στόλο να αναπτύσσεται σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, θα το είχαμε ζήσει στις αρχές του έτους αν δεν είχε προκύψει ο κορoνοιός. Οι Τούρκοι, δεν βγήκαν απλά για να υποστηρίξουν τα σκάφη τους που διέπρατταν πειρατείες σε θάλασσες της Κύπρου και της Ελλάδας.

Άλλωστε, ο σχεδιασμός και η προκλητικότητά τους δεν έδειχνε ότι αυτή ήταν η αποστολή, ούτε καν η "καταγραφή σημαίας" και η γκριζοποίηση των θαλάσσιων αυτών περιοχών. Η κινητοποίηση του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας στοίχησε οικονομικά στην Τουρκία 600-700 εκατομμύρια δολάρια, σε εποχή που τα συναλλαγματικά της αποθέματα έχουν πέσει στο ναδίρ. Τι ήταν αυτό που ανάγκασε τον Ερντογάν να διατάξει την πανάκριβη αυτή επιχείρηση που διήρκησε συνολικά 54 μέρες;

Το Νοέμβριο 2019 ακούστηκε για πρώτη φορά ημιεπίσημα ότι Ελλάδα και Γαλλία πρόκειται να συνάψουν στρατιωτική συμφωνία. Ένα τμήμα της συμφωνίας αυτής ήταν ο εξοπλισμός του ελληνικού Στρατού με όπλα που ανησύχησαν πολύ τους Τούρκους επιτελείς. Την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου άρχισαν να γράφονται κάποια δημοσιεύματα για προμήθεια Rafale, nEURONn, Belh@ra και πυραυλικών συστημάτων επάκτιας άμυνας των νησιών.

Τα Rafale αιφνιδίασαν την Τουρκία

Η κυβέρνηση, όμως, φαίνεται πως είχε αποφασίσει να προβεί σε τέτοιες αγορές. Αυτά τα οπλικά συστήματα αλλάζουν εκ των πραγμάτων το δόγμα της παθητικής άμυνας. Η αγορά των Rafale εξασφαλίζει υπεροπλία στον αέρα, λόγω της εξελιγμένης τεχνολογίας που διαθέτουν μέσω τεχνητής νοημοσύνης των ραντάρ, αλλά και άλλων πλεονεκτημάτων τους. Στο πρώτο από αυτά αφορά στο nEUROn και στο οποίο έχουμε ήδη αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μας, το οποίο προκάλεσε και συζήτηση στη Βουλή.

Το δεύτερο πλεονέκτημα των Rafale είναι η ακτίνα δράσης τους. Μέχρι σήμερα οι Τούρκοι μπορούσαν να είναι ήσυχοι, αφού τα F-16 δεν μπορούν να επιχειρήσουν βαθιά στην τουρκική ενδοχώρα, λόγω της περιορισμένης ακτίνας πτήσης τους. Τα Rafale έχουν υπερδιπλάσια ακτίνα δράσης χωρίς ανεφοδιασμό. Μπορούν να επιχειρήσουν άνετα και στην Κύπρο. Ο λόγος, όμως, που η Άγκυρα ανησύχησε πολύ είναι ότι τον περασμένο Φεβρουάριο ξεκίνησε η συζήτηση με το Παρίσι για αγορά πυραύλων επάκτιας άμυνας Exocet.

Πρόκειται για ένα πυραυλικό σύστημα, το οποίο με πολύ μικρό κόστος, εγκαθίσταται σε ακτές και είναι αποτελεσματικότατο κατά πολεμικών πλοίων σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Με άλλα λόγια, οι Exocet μετατρέπουν τα νησιά σε παγίδες για το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό. Μπορούν να βυθίσουν όχι μόνο αποβατικά αλλά και σύγχρονες φρεγάτες, όπως και κορβέτες. Αυτή είναι ίσως και η αιτία που η Άγκυρα επανέφερε με ένταση το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών.

Πανικός Ερντογάν για το Exocet

Στα τέλη Φεβρουαρίου, οι ελληνογαλλικές συζητήσεις προκάλεσαν το ενδιαφέρον της Λευκωσίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καθυστερήσει πολύ στον τομέα της αμυντικής οχύρωσης. Έκανε, όμως, το αποφασιστικό βήμα, αγοράζοντας Exocet, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν την κυπριακή ΑΟΖ. Η πανδημία πάγωσε προσωρινά την εκτέλεση της συμφωνίας Γαλλίας-Κύπρου. Η αντίδραση του Ερντογάν ήταν η κλιμάκωση των επιθετικών ενεργειών του και στην Κύπρο και στην Ελλάδα.

Στο παρασκήνιο, μάλιστα, έκανε τα πάντα για να ακυρώσει την αγορά των Exocet. Άσκησε πιέσεις όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και στη Γερμανία, στη Βρετανία, στην Ισπανία, Ισπανία, στην Ιταλία, στις ΗΠΑ, ακόμα και στην Ινδία! Οι χώρες αυτές εμπλέκονται με την MBDA Missile Systems, την κατασκευάστρια εταιρεία των Exocet, καθώς και άλλων οπλικών συστημάτων, όπως οι πύραυλοι Meteor.

Η MBDA διαθέτει από τρία κέντρα σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία και ΗΠΑ, τέσσερα στη Βρετανία και ένα στην Ινδία. Η Άγκυρα προσπάθησε να δημιουργήσει εσωτερικό ρήγμα στην MDBA για να σταματήσει την πώληση των Exocet στην Κύπρο. Κάπου εδώ ίσως εντάσσεται και η μερική άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων από τις ΗΠΑ στην Κύπρο.

Η MBDA είναι ένας ευρωπαϊκός κολοσσός κατασκευής οπλικών συστημάτων με 12.000 υπαλλήλους, ο οποίος από την δεκαετία 1990 έχει υποστεί σωρεία συγχωνεύσεων και μεταλλάξεων. Ανήκει σήμερα στην BAE Systems (37.5%), στην Airbus (37.5%) και στην Leonardo (25%). Μοιάζει σαν η Γαλλία να απουσιάζει από το σχήμα. Η σημερινή εταιρική σύνθεση της MBDA, όμως, δεν θα υπήρχε αν δεν δεχόταν το 2001 η γαλλική Matra να γίνει η μετέπειτα Aerospatiale-Matra Missiles (1999) και την επόμενη χρονιά να συγχωνευτεί με της τότε EADS, η οποία σήμερα είναι η Airbus!

Οι εκβιασμοί δεν έπιασαν τόπο

Η συμβολή των Γάλλων σε τεχνολογικό και οικονομικό επίπεδο ήταν από τότε καθοριστικής σημασίας για τον ευρωπαϊκό αυτό κατασκευαστή. Παρά λοιπόν τα μετοχολόγια που δείχνουν άλλες σημαίες, η MBDA αποτελεί "παιδί" των Γάλλων. Γι’ αυτό από τότε και μέχρι σήμερα το καταστατικό της εταιρείας προβλέπει ότι στο τιμόνι της, ανεξάρτητα ποιος κατέχει τα εταιρικά μερίδια, θα βρίσκεται Γάλλος. Έτσι λοιπόν, από την 1η Ιουνίου 2019, CEO της MBDA είναι ο Γάλλος Ερίκ Μπερανζέρ, ο οποίος αντικατέστησε τον Γάλλο Αντουάν Μπουβιέρ.

Και οι δύο προέρχονται από την Matra και είναι στην ομάδα που συμβουλεύει τον πρόεδρο Μακρόν. Πάντως, η καραντίνα καθυστέρησε πολύ την παράδοση των Exocet στην Κύπρο. Έδωσε χρόνο στην Άγκυρα να κινηθεί προς κάθε κατεύθυνση για να ματαιώσει την αγορά, αλλά απέτυχε. Τον Ιούνιο ξεκίνησε η παράδοση των Exocet. Η οργή του Ερντογάν κατά του Μακρόν οφείλεται και σ’ αυτό.

Λόγω του όγκου και του βάρους των Exocet, οι Τούρκοι θεωρούσαν πως θα μεταφερθούν στην Κύπρο με πλοίο. Έφτασαν σε σημείο να απειλούν ακόμα και μεταφορικές εταιρείες ότι αν μεταφέρουν τους πυραύλους στην Κύπρο θα υποστούν συνέπειες, αφήνοντας να εννοηθεί πως θα εμπόδιζαν ένοπλα τη μεταφορά. Για να αποτραπεί η μεταφορά με γαλλικά και ελληνικά πολεμικά πλοία, ο Ερντογάν διέταξε την προαναφερθείσα γιγαντιαία κινητοποίηση του Πολεμικού του Ναυτικού.

Η πρώτη φόρτωση τμημάτων των πυραύλων στις εγκαταστάσεις της MBDΑ έγινε στις 5 Ιουνίου 2020, ενώ η παράδοση στην Κύπρο φαίνεται ότι έγινε στις 31 Ιουλίου 2020. Στο μεταξύ ο Ερντογάν είχε φτάσει στα άκρα. Τα τουρκικά πλοία είχαν “κλείσει” τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Καστελλόριζου και Κρήτης. Επίσης είχε παρουσία στις θαλάσσιες διαδρομές και νότια της Κρήτης. Κατά μία πληροφορία ζήτησε βοήθεια κι από κατασκοπευτικά πλοία των Ρώσων, την οποία δεν έλαβε.

Όπως είναι γνωστό, λόγω του Oruc Reis κι όχι μόνο, βγήκε στη θάλασσα και ο ελληνικός στόλος, γεγονός που μπέρδεψε την Άγκυρα. Ένας λόγος που η φρεγάτα Kemal Reis προσπάθησε να εμβολίσει την φρεγάτα “Λήμνος” ήταν και για να αποτρέψει τη μεταφορά των Exocet από ελληνικά πλοία. Οι Τούρκοι θεωρούσαν πως κάποια κάνιστρα στο πλάι της “Λήμνος”, ήταν τμήματα των Exocet.

Ο Ερντογάν ακόμα ψάχνεται!

Η παράδοση των Exocet είχε αποφασιστεί να γίνει τμηματικά σε 10 δόσεις. Ελάχιστοι γνώριζαν το πότε και το πως. Όταν έφτασε στην Κύπρο η πρώτη παρτίδα, οι Τούρκοι "αφήνιασαν", διότι δεν κατάφεραν να μάθουν τον μεταφορέα. Παρά την κλιμάκωση των απειλών, συνεννοήθηκαν με το Βερολίνο για την επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων, θέτοντας ως όρο να πιεσθεί η Ελλάδα να μην ενισχύσει την επάκτια άμυνα των νησιών με Exocet και άλλα πυραυλικά συστήματα. Έτσι μπήκε στο τραπέζι το ζήτημα της “μερικής αποστρατιωτικοποίησης”.

Και ενώ Μέρκελ και Στόλντεμπεργκ διευκόλυναν τον Ερντογάν σ’ αυτή του την επιδίωξη, ο Μακρόν προσγείωνε τρία Rafale στη βάση “Ανδρέας Παπανδρέου” στην Πάφο, προκειμένου να εποπτεύσουν το έργο της συναρμολόγησης και εγκατάστασης των πυραύλων Exocet. Κάτι που δεν το περίμενε ο Ερντογάν. Ούτε και την ισραηλινή συγκατάθεση στα σχέδια αυτά, μιας και στο νησί έσπευσαν πιο γρήγορα από το καθορισμένο Ισραηλινοί κομάντος, επισήμως για προετοιμασία μιας ισραηλινο-κυπριακής άσκησης.

Ουσιαστικά, ο Ερντογάν άρχισε να καταλαβαίνει ότι με κάποιον άλλο τρόπο εκτελείται η μεταφορά. Διότι είχε οργώσει και σκανάρει με θερμικά συστήματα δεκάδες πλοία και δεν είχε βρει τους Exocet. Έτσι, οι Τούρκοι άρχισαν να ψάχνουν στον ουρανό! Ίσως να είχαν την πληροφορία. Έτσι αναγκάστηκε η Γαλλία να μετατρέψει τις 10 παραδόσεις σε οκτώ, επισπεύδοντας χρονικά την παράδοση και εγκατάσταση.

Η τελευταία παράδοση στην Κύπρο, έγινε στις 7 Σεπτεμβρίου και 3 ημέρες αργότερα έγινε η συνάντηση στην Κορσική. Ο Ερντογάν, λοιπόν, ξόδεψε μεγάλο τμήμα του αμυντικού προϋπολογισμού, ψάχνοντας πυραύλους στην θάλασσα, αλλά οι Exocet πήγαν στην Κύπρο αεροπορικώς και κανείς τους δεν έμαθε ποτέ με ποια αεροσκάφη έγινε η μεταφορά και με ποιους πιλότους.

Όπως ο Ερντογάν ψάχνει ακόμα να βρει τους πιλότους του/των Rafale που κατέστρεψαν την βάση Αλ Ουατίγια στη δυτική Λιβύη! Ίσως τελικά να έχει δίκιο απόστρατος ανώτατος αξιωματικός, τον οποίο συμβουλεύτηκα πριν γράψω αυτό το άρθρο, αν θα έπρεπε να γραφτεί ή όχι: «Μην υπερτιμάτε τους Τούρκους! Τους γνωρίζουμε».

ΠΗΓΗ