1) ΤΟΥΡΚΙΑ - ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ - ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ


Ἀνάλυσις Ἰδεολογικο-πολιτικοῦ ὑποβάθρου τῶν νταβουτογλιανῶν θεωρητικῶν ἐρεισμάτων- (Α')


ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΜΑΖΗΣ

Τὰ στρατηγικὰ ὁράματα τῆς Τουρκίας διῆλθον μέχρι τὴν ἐμφάνιση τοῦ Ὀζὰλ στὸ ἐπίκεντρο τῶν πολιτικῶν δρωμένων τῆς Τουρκίας ἀπὸ τὶς ἑξῆς τρεῖς ἱστορικο-ἰδεολογηματικὲς περιόδους τῆς τάξεως τῆς μικρᾶς διαρκείας.

@-1) Κατὰ τὴν περίοδο πρὶν ἀπὸ τὸν πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ἀπὸ τὰ στάδια τοῦ Παντουρκισμοῦ καὶ τοῦ Παντουρανισμοῦ. Συμφώνως καὶ πρὸς τὸν Μurinson «Ὁ παν-τουρκισμὸς ἦταν ἕνα κίνημα μὲ στόχο τὴν ἕνωση τῶν Τούρκων τῆς Ἀνατολῆς (Κεντρικὴ Ἀσία καὶ Καύκασος) καὶ τῆς Δύσεως (Ἀνατολία). Ἀκολουθῶντας τὸν ρωσσικὸ ἐπεκτατισμὸ στὰ Βαλκάνια ὑπὸ τὸ λάβαρο τοῦ πανσλαβισμοῦ στὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ δέκατου ἔνατου αἰῶνος, ὁ παντουρανισμὸς ἐνεφανίσθη ὡς μιὰ ρωμαντικὴ ἰδέα γιὰ τὴν ἕνωση τῶν τουρκοφώνων, μογγολικῶν καὶ φινοοὑγγρικῶν λαῶν.

Ἀργότερα, ἐχρησίμευσε γιὰ μικρὸ χρονικὸ διάστημα ὡς βάση γιὰ τὴν τουρκο-οὑγγρικὴ συνεργασία κατὰ τὶς δύο πρῶτες δεκαετίες τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος μὲ στόχο τὴν ἀντιμετώπιση τῆς ρωσσικῆς ἀπειλῆς. Αὐτὰ τὰ κινήματα ἐκέρδησαν κάποιαν ἐπιρροὴ μεταξὺ τῶν Νεοτούρκων τὰ χρόνια πρὶν τὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο».

@- 2) Κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου, ἡ στρατηγικὴ τῆς κεμαλιστικῆς καὶ μετακεμαλιστικῆς τουρκίας υἱοθέτησε πλήρως τὸν ρόλο τοῦ τμήματος ἐκείνου τοῦ Ἀναχωματικοῦ Δακτυλίου κατὰ Spykman (Rimland), τὸ ὁποῖον ἀνεχαίτιζε τὶς πιθανὲς καὶ ὑπαρκτὲς ἐπιθυμίες προβολῆς ἰσχύος τῆς ΕΣΣΔ πρὸς τὴν Λεκάνη τῆς Μεσογείου, κέντρου διεθνῶν στρατηγικῆς σημασίας ἐνεργειακῶν ἐμπρευματικῶν ἀξόνων Ἀνατολῆς-Δύσεως καὶ Βορρᾶ-Νότου. 

Στὸ πλαίσιο τοῦ ρόλου της αὐτοῦ ἐλειτούργησε ὡς ἕνας ἐκ τῶν πλέον σημαντικῶν ΝΑΤΟ-ϊκῶν πυλώνων στὴν Ν/Α Μεσόγειο καὶ ἀπεκόμισε ἀρκετὴ ἀνοχὴ στὴν συμπεριφορά της ὡς κεντρικὸς ὑπο-συστημικὸς δρῶν στὸ ψυχροπολεμικὸ Ἀγγλοσαξωνικὸ Σύστημα διεθνοῦς ἡγεμονικοῦ ἀνταγωνισμοῦ Ἀνατολῆς-Δύσεως. Βεβαίως, καθ’ ὅλην τὴν διάρκεια τῆς φάσεως αὐτῆς, ἡ Τουρκία δὲν ὑπερέβη τὸ λεγόμενο «Σύνδρομο τῶν Σεβρῶν [Συνθήκη τῶν Σεβρῶν: 28 Ἰουλίου/10 Αὐγούστου 1920) καὶ φυσικὰ προσηνατόλισε τὴν πολιτική της στὸ ἐσωτερικὸ μὲ θεμελιώδη ρυθμιστικὸ παράγοντα αὐτὸ τὸ φοβικὸ σύνδρομο. 

Ὁ Ὀζάλ, ἄλλως τε, ἀπὸ τοῦ 1991, ἐστήριζε καὶ ἐνίσχυε συστηματικῶς τὸ κίνημα τῶν Νεο-Ὀθωμανιστῶν (Yeni Osmanlicaler) τὸ ὁποῖον ἦταν γνωστὸ καὶ ὡς İkinci Cumhuriyetciler (οἱ Δεύτεροι Δημοκρατικοί ). Ὁ ὅρος νεο-οθωμανισμὸς εἰσήχθη ἀπὸ ἕνα κορυφαῖο Τοῦρκο ἀρθρογράφο καὶ ἀκαδημαϊκό, τὸν Cengiz Çandar. Αὐτὸ ἦταν ἕνα πνευματικὸ κίνημα, τὸ ὁποῖον ὑπεστήριζε τὴν τουρκικὴ ἐπιδίωξη μιᾶς ἐνεργοῦς καὶ διαφοροποιημένης ἐξωτερικῆς πολιτικῆς στὴν περιοχή, βάσει τῆς ὀθωμανικῆς ἱστορικῆς κληρονομίας. 

Οἱ νεο-οθωμανοὶ ὡραματίζοντο τὴν Τουρκία ὡς τὸν ἡγέτη τοῦ μουσουλμανικοῦ καὶ τουρκοφώνου κόσμου καὶ ὡς κεντρικὴ ἐξουσία στὴν Εὐρασία. Ἀπὸ τὴν περίοδο ἐκείνη, ἡ τουρκικὴ πολιτεία ἔχει ὅλον καὶ περισσότερον ἐνστερνισθεῖ τὴν φιλοσοφία τοῦ νεο-οθωμανισμοῦ.

Γιὰ τὴν «Ἑστία» πάντως, τὸ ἐπικρατῆσαν τουρκικὸ πολίτευμα μετὰ τὸ πραξικόπημα τοῦ 1960, ἦταν «ψευδοδημοκρατία» στὴν ὁποία οἱ ἐλεγχόμενες ἀπὸ τὸ κράτος θρησκευτικὲς ἀρχὲς εἶχαν καταπιέσει τὰ δικαιώματα τῶν μουσουλμάνων, πρᾶγμα ἀπαράδεκτο διότι ἐφ’ ὅσον τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν πληθυσμῶν τῆς Τουρκίας ἀνῆκε στὸ Ἰσλάμ, δὲν ὑπῆρχε κἂν ἀνάγκη ἐπαναβεβαιώσεως τοῦ Ἰσλὰμ στὸ πλαίσιο τῆς τουρκικῆς αὐτῆς «ψευδοδημοκρατίας».

Μὲ αὐτὸ ὡς δεδομένο ἰδεολογικὸν πυρῆνα, ἡ «Ἑστία», ἐδημιούργησε μιὰ σημαντικὴ ἰδεολογικὴ τάση τὴν «Τουρκο-ἰσλαμικὴ Σύνθεση» ἡ ὁποία κατὰ τὸν ἰδεολογικόν της ἀρχηγό, İ. Kafesoğlou ἔπρεπε νὰ «ξαναγράψει τὴν τουρκικὴ πολιτικὴ ἱστορία ὑπὸ τὸ πρῖσμα τῶν πολιτισμικῶν στοιχείων ποὺ ἀνεφέροντο εἰδικῶς στοὺς τουρκικοὺς λαοὺς (Turcic tribes) ὅπως ἐνεφανίσθησαν στὴν Κ. Ἀσία, ἵδρυσαν ἀρκετὰ κράτη, προσηλυτίσθησαν ἔπειτα στὸ Ἰσλὰμ καὶ συνεκέρασαν ἐπιτυχῶς τὴν τουρκικὴ πολιτισμικὴ κληρονομιὰ μὲ αὐτὴν τοῦ Ἰσλάμ. Αὐτὴ ἡ σύνθετος πολιτισμικὴ κληρονομία ἐδημιούργησε» κατὰ τὸν İ. Kafesoğlou— ‘‘δύο λαμπρὲς αὐτοκρατορίες: τῶν Σελτζούκων καὶ τῶν Ὀθωμανῶν ἀλλὰ κατέρρευσε λόγῳ τῆς δυτικολαγνείας ποὺ προσέβαλε τοὺς τούρκους διανοουμένους. 

Τὸ καταστροφικὸ ἀποτέλεσμα αὐτῆς, ἦταν ἡ ἀποδόμησις τοῦ Τριπτύχου Οἰκογενείας, Τεμένους καὶ Στρατῶνος τὰ ὁποῖα ἐνέπνεαν ἐδῶ καὶ αἰῶνες τὴν τουρκικὴ συλλογικὴ συνείδηση, τὸν σεβασμὸ γιὰ τοὺς ἡλικιωμένους, τὴν πειθαρχία καὶ τὴν ἱερότητα τοῦ καθήκοντος».

Ἡ πολιτικὴ Ὀζὰλ συνεπῶς, (πρῶτα ὡς πρωθυπουργοῦ καὶ ἀρχηγοῦ τοῦ ΑΝΑΡ ἀπὸ τὸ 1983 μέχρι καὶ τὸ 1989 καὶ ἔπειτα ὡς Προέδρου ἀπὸ τὸ 1987 μέχρι τοῦ θανάτου του τὸ 1993) ἐθεμελίωσε τὴν πολιτικὴ τοῦ νεο-Ὀθωμανικοῦ στρατηγικοῦ ὁράματος, ὄντες αὐτὸς καὶ ὁ ἀδελφός του Κορκούτ, μέλη τῆς ἐλιτιστικῆς μουσουλμανοτουρκικῆς ἰδεολογίας ὀργανώσεως τῆς «Ἑστίας τῶν Πεφωτισμένων [Aydinlar Ocağı]». 

Εἶναι χαρακτηριστικὸν τὸ ὅτι τὸ 1993, ὁ Cengiz Çandar εἶχε ἀναφέρει στὴ Washington Post, «πιστεύω ὅτι ὁ κεμαλισμὸς κάμνει τὴν Τουρκία ἐσωστρεφῆ. Ἦλθε ὁ καιρὸς νὰ ἀναθεωρήσομε τὴν πολιτική». Μιὰ δεκαετία ἀργότερα, ὁ Ali Bayramoğlu ἔγραψε, στὴν ἰσλαμιστικὴ ἡμερήσια ἐφημερίδα Yeni Safak, ὅτι οἱ ὑποστηρικτὲς τοῦ «νεο-Ὀθωμανισμοῦ... αὐξάνονται κάθε ἡμέρα»4.

Πάντως, ὅταν ὁ Ἐρμπακὰν ἀνέλαβε τὰ ἡνία τῆς ἐξουσίας, κατὰ τὴν διετῆ περίπου διάρκεια τῆς Πρωθυπουργίας του (1996-1997) μέχρι τὸ «βελούδινο πραξικόπημα» τῶν στρατιωτικῶν ποὺ τὸν ἀπέβαλλε ἀπὸ τὴν ἐξουσία, δὲν ἐστήριξε τὴν «Ἑστία» διότι τὴν ἐθεωροῦσε περισσότερον ὄργανον τοῦ τουρκικοῦ ἐθνικισμοῦ τῶν Τουρκὲς καὶ Ντεμιρὲλ καὶ ὄχι πραγματικὸ φορέα τῆς ἰσλαμικῆς ἀλήθειας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ «τὴν μόνη ὀρθὴ συνολικὴ κοσμοθέαση». Ὁ Ἐρμπακὰν ἦταν ὁ πρῶτος ἰσλαμιστὴς πρωθυπουργὸς τῆς Τουρκίας ὁ ὁποῖος ἀπὸ τοῦ 1969 εἶχε συγγράψει τὸ σχετικὸ θεωρητικὸ ἰσλαμο-τουρκικῆς ἐμπνεύσεως ἔργο μὲ τίτλον Millî Görüş τὸ ὁποῖον καὶ ἀπετέλεσε τὴν βίβλο τῶν Τουρκικῆς ἰθαγενείας Ἰσλαμιστῶν στὴν Εὐρώπη, ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς ὁμοτίτλου ὀργανώσεως μὲ ἄνω τῶν 55.000 μελῶν τὸ 2007 στὴν Γερμανία, μὲ πρῶτο πρόεδρο τὸν ἀνεψιὸ τοῦ Ἐρμπακὰν Μεχμὲτ Ἐρμπακάν. 

Ἡ Ὀργάνωσις, μὲ στοιχεῖα τοῦ 2000 περίπου, ἤλεγχε στὴν Γερμανία περὶ τὶς 50 μεγάλες ἐπιχειρήσεις. Ἡ ὀργάνωσις δὲ αὐτὴ διεδραμάτισε σημαντικώτατο ρόλο στὴν χρηματοδότηση τοῦ μετέπειτα Κόμματος τοῦ Ἐρντογὰν ΑΚΡ. Πολλὰ μέλη τῆς Millî Görüş ἀνῆκαν ταὐτοχρόνως καὶ στὴν γνωστὴ ὀργάνωση ΙΗΗ, ἡ ὁποία εἶχε ὀργανώσει καὶ τὴν γνωστὴ ἀκτιβιστικὴ ἐπιχείρηση τοῦ στολίσκου γιὰ τὴν Γάζα στὶς 31 Μαιου 2010. Ἡ γερμανικὴ κυβέρνησις κατήργησε τὸν γερμανικὸ κλάδο τῆς ΙΗΗ τὸν Ἰούλιο τοῦ 2010 κατηγορῶντάς την ὅτι ἔχει ἄμεσες σχέσεις μὲ τὴν Χαμᾶς ἡ ὁποία θεωρεῖται ἀπὸ τὴν ΕΕ καὶ τὴν γερμανικὴ κυβέρνηση τρομοκρατικὴ ὀργάνωσις. Ἐπίσης ἔθεσε ὑπὸ κρατικὴ ἐπιτήρηση ὅλο τὸ δίκτυο τῆς Millî Görüş στὴν γερμανικὴ ἐπικράτεια.

@-3) Συνεπῶς, κατὰ τὴν μεταψυχροπολεμικὴ περίοδο, καθ' ἣ ἡ «κομμουνιστικὴ ἀπειλὴ» ἐξέλιπε, ἡ τουρκικὴ ἐσωτερικὴ πολιτικὴ βασιζομένη καὶ στὶς ὀζαλικὲς ἰδεολογικὲς καταβολὲς καὶ τοὺς ἐρμπακανικοὺς θεσμικοὺς πολιτικο-ἰδεολογικοὺς μηχανισμούς, ἐν συνεργασίᾳ μὲ τὸ ταγματικὸ ἰσλαμογενὲς καὶ ἰσλαμικὸ φαινόμενο τὸ ὁποῖον οὐδέποτε ἐξηλείφθη ἀπὸ τοὺς κεμαλικοὺς καὶ μετακεμαλικοὺς κατασταλτικοὺς μηχανισμούς, ἀνέπτυξε τὰ χαρακτηριστικὰ πολιτικοῦ ἰσλὰμ μὲ νεο-ὀθωμανικὴ ἰδεολογικο-πολιτισμικὴ συγκρότηση.

Ἦταν κάτι τὸ φυσιολογικὸ ὑπὸ τὸ κράτος - κυρίως - τοῦ συνδρόμου τῶν Σεβρῶν τὸ ὁποῖον συγκεκριμενοποιεῖτο στὸν φόβο τῶν κουρδικῶν ἀποσχιστικῶν τάσεων καὶ στὴν προηγηθεῖσα ἤδη ἀνεπτυγμένη ἰσλαμιστικὴ ἰδεολογικὴ βάση. Τὴν τάση αὐτὴ ἐνίσχυσε ἡ ἀμερικανικὴ ἐπέμβασις στὸ Ἰρὰκ ἡ ὁποία κατέληξε νὰ δημιουργήσει τὸ ἡμιεπίσημο κρατίδιο τοῦ Ἰρακινοῦ Κουρδιστὰν τὸ ὁποῖον καὶ ἀπετέλεσε μέγα κίνητρο γιὰ τὴν ἀναζωπύρηση τοῦ τουρκιοῦ ὑπαρξιακοῦ φόβου ὁ ὁποῖος μετουσιώθη σὲ ἐσωτερικὴ τουρκικὴ πολιτικὴ καὶ ἰδιαίτερα σὲ πολιτικὴ Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας. 

Συνεπῶς ὁ νεο-ὀθωμανισμός, ὅπως διαπιστώνει καὶ ὁ M. Ataman, ἐνῷ ἐχρησιμοποιήθη ἀρχικῶς ὡς ἀπάντησις στὴν ἐσωτερικὴ πρόκληση τῆς ἐθνικιστικο-ἐθνικῆς συγκρούσεως μὲ τοὺς Κούρδους αὐτονομιστὰς ποὺ κατηυθύνοντο ἀπὸ τὸ ΡΚΚ (Ἐργατικὸ Κόμμα τοῦ Κουρδιστὰν - Partiya Karkerên Kurdistan), ἀργότερα ἐνεπότισε ὀργανικῶς τὴν νοοτροπία τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς τῶν συγχρόνων φορέων χαράξεως τῆς τουρκικῆς πολιτικῆς. 

Αὐτὸ τὸ τελευταῖο δεδομένο, ἐβοήθησε στὴν ἀνάδειξη τῶν ἀπόψεων Νταβούτογλου γιὰ τὴν νεο-ὀθωμανικὴ τουρκικὴ στρατηγικὴ ἐφ’ ὅσον τὰ γειτονικὰ τῆς Τουρκίας κράτη, Ἰράν, Συρία καὶ Ἰρὰκ ἐσώρευαν στὰ ἐδάφη τους περὶ τὰ 12 εκατομμύρια κουρδικοὺς πληθυσμοὺς οἱ ὁποῖοι προστιθέμενοι στὰ 20 εκατομμύρια τῶν Κούρδων τῆς Τουρκίας δημιουργοῦν μιὰν ἐκρηκτικὴ πληθυσμικὴ ἐθνοτικὴ καὶ συνειδητοποιημένη ἐθνικῶς κρίσιμον μᾶζα, ἰδιαζόντως ἀπειλητικὴ γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ ὑφισταμένου τουρκικοῦ κράτους, κατὰ τὶς νταβουτογλιανὲς πεποιθήσεις. Ἐμφανῶς λοιπόν, τὸ ἰσλὰμ ἐθεωρήθη τὸ μόνον πιθανόν, ἀλλὰ καὶ ἰσχυρὸν συγκολλητικὸ ὑλικὸ ποὺ θὰ ἠδύνατο νὰ ἀνατρέψει αὐτὴν τὴν ἐπικίνδυνη γιὰ τὴν Τουρκία φορὰ τῶν πραγμάτων. 

Ἀπὸ τὴν ἄλλην πλευρά, ἡ δημιουργία ἑνὸς μεγάλου Κουρδιστὰν ἀπὸ τὴν Βαγδάτη μέχρι τὸν Εὔξεινο Πόντο καὶ ἀπὸ τὴν Ἀλεξανδρέττα μέχρι τὴν Ταυρῖδα, τὸ ὁποῖον θὰ ἀπετελοῦσε προβολέα ἀμερικανικῆς ἰσχύος στὴν Μέση Ἀνατολὴ καὶ σαφῶς θὰ ἐξυπηρετοῦσε τὴν ἀσφάλεια τοῦ κράτους τοῦ Ἰσραήλ, θὰ ὑπεβάθμιζε ἀπολύτως τὴν «ἀναχωματικὴ στρατηγικὴ σημασία» τῆς Τουρκίας γιὰ τὶς ἀγγλοσαξωνικὲς βλέψεις.

Θὰ ἤλεγχε τὸ 80% τῶν ὑδάτων τῆς Μέσης Ἀνατολῆς (Τίγρις καὶ Εὐφράτης) καὶ τὰ καλλίτερα πετρελαϊκὰ κοιτάσματά της (Μοσούλης, Κιρκούκ). Αὐτὸ δὲν θὰ ἐξυπηρετοῦσε οὔτε τὴν Ρωσσία, οὔτε τὸ Ἰρὰν ἀλλὰ οὔτε καὶ τὴν Συρία.

Τὸ πεδίο λοιπὸν μιᾶς γεωπολιτικῶς ρεαλιστικῆς βάσεως γιὰ τὴν νταβουτογλιανὴ προσέγγιση ἦταν ἕτοιμο. Ἀρκεῖ κάποιος νὰ τὸ διέκρινε ἀλλὰ καὶ νὰ εἶχε καὶ τήν τόλμη νὰ διακινδυνεύσει τοὺς κινδύνους τῶν ἐπελθησομένων ἀναταραχῶν, ὅπως καὶ τῶν ἀπροβλέπτων διεθνῶν ἀνατροπῶν. Ὁ Davutoğlu καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πολιτικοὶ Γκιοὺλ καὶ Ἐρντογὰν διακινδυνεύουν τὶς ἀνατροπές. Ἴσως ὅμως λαμβάνουν μεγάλα ρίσκα.

1) ΤΟΥΡΚΙΑ - ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ - ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 1) ΤΟΥΡΚΙΑ - ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ - ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Reviewed by diaggeleas on 3.7.21 Rating: 5

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Παρακαλώ να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες και να είστε κόσμιοι στις εκφράσεις σας. Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο με γκρικλις και ξένη γλώσσα θα διαγράφετε. Ευχαριστώ!

Από το Blogger.