3) Τὸ μεγάλο ἔλλειμα τοῦ Davutoğlu...
Ἀνάλυσις Ἰδεολογικο-πολιτικοῦ ὑποβάθρου τῶν νταβουτογλιανῶν θεωρητικῶν ἐρεισμάτων. Γ’
ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΜΑΖΗΣ
Περὶ μεθοδολογίας ὁ λόγος: ὁ Γεωπολιτικὸς Παράγων καὶ τὸ νεο- ὀθωμανικὸ Σύμπλοκο στὴν νταβουτογλιανὴ γεωπολιτικὴ προσέγγιση.
Ὁ Davutoğlu ἀποτελεῖ κλασσικὸ παράδειγμα ἑνὸς ἀκόμη ἐρευνητοῦ τοῦ διεθνοῦς γίγνεσθαι ὁ ὁποῖος ὑποχρεώνει τὸ ἔργο του ἐξ ἀρχῆς σὲ ἐπιστημολογικῶς διλημματικούς ὅρους: δὲν ἔχει διακρίνει οὔτε αὐτὸς τὴν διαφορὰ μεταξὺ τῆς Γεωπολιτικῆς Ἀναλύσεως καὶ τῆς Γεωστρατηγικῆς συνθετικῆς προτασεολογίας.
Καὶ αὐτὸ καθίσταται ἐμφανὲς ἀπὸ τὴν σχετικὴ ἀναφορὰ τοῦ ἰδίου στὰ «ἠθικὰ καὶ ἐπιστημονικὰ διλήμματα» τῶν κοινωνικῶν ἐπιστημόνων, ζήτημα τὸ ὁποῖον ἡ σύγχρονος νεο-θετικιστικὴ ἔρευνα στὶς κοινωνικὲς ἐπιστῆμες ἔχει τοὐλάχιστον ἀπὸ προταγματικῆς μεθοδολογικῆς ἐπόψεως, ἐπιλύσει σὲ θεωρητικὸ ἐπίπεδο. Ἡ Λακατιανὴ ἐπιστημολογικὴ προσέγγισις ἀποδεικνύεται ἰδιαιτέρως χρήσιμος στὶς περιπτώσεις αὐτῶν τῶν διλημμάτων.
Ἤδη στὸν Πρόλογο τοῦ Συγγραφέως, ἀναφέρεται σὲ αὐτὸ τὸ δίλημμα μεθοδολογικοῦ ἐπιπέδου, τὸ ὁποῖον κατ’ αὐτὸν παρουσιάζεται στὶς κοινωνικὲς ἐπιστῆμες καὶ περιγράφεται τελικῶς ὡς ἡ [δυνατότης ἢ ἡ ἀδυναμία] «διαβιώσεως τοῦ ἐρευνητοῦ ἐντὸς τοῦ πειραματικοῦ του ἄμβυκος».
Προτείνοντας λοιπόν, ἀλλὰ καὶ προτάσσοντας, τὴν «αἴσθηση τοῦ ἀνήκειν τοῦ ἐρευνητοῦ» σκέπτομαι ἄμεσα τὶς σχετικὲς ἐπιτυχεῖς ὅσο καὶ καυστικὲς παρατηρήσεις τοῦ Παναγιώτη Ἥφαιστου, ἀναφορικῶς πρὸς τὴν -τελικῶς- ἐθνικόστροφη στάση τοῦ διεθνολόγου ἐρευνητοῦ, καὶ τοῦ δίδω δίκιο. Δὲν μπορεῖ ὅμως ἡ ἐθνικόστροφος συμπεριφορὰ νὰ χαρακτηρίσει ποτὲ ἕνα γεωπολιτικὸ ἀναλυτή. Αὐτός, ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ ἀποκτήσει ἐθνικὴ θέαση, στὴν ὑποχρεωτικὴ φάση τῆς Γεωστρατηγικῆς, ὅπου θὰ καταλήξει σὲ προτάσεις λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψει τὸ raison d’ état τῆς χώρας του.
Ἡ ἐθνικιστικὴ ὅμως αὐτὴ στάσις τοῦ Davutoğlu, ἐπιφέρει σοβαρὸ ἐπιστημολογικὸ πλῆγμα στὴν ὅλη μεθοδολογία του, ἀλλὰ καὶ ταὐτοχρόνως ἐντάσσει τὸ ἔργο του ἐξ ἀρχῆς στὴν γεωστρατηγικὴ ἐπιστημολογικὴ σφαῖρα τῶν συστηματικῶν καὶ ἐμβριθῶν προτάσεων, ἀλλὰ πάντοτε «προτάσεων ἐθνοστραφοῦς καὶ ἐθνοκεντρικῆς πολιτικῆς», κοντολογῆς γεωστρατηγικῶν προτάσεων, ἐφ’ ὅσον ἐμπεριέχουν τὴν ἐθνικὴ θέαση στὴν διαδικασία δημιουργίας τους.
Καὶ ἂς μὴ λησμονοῦμε καὶ τὸ ὅτι ἡ Γεωπολιτικὴ ἀνάλυσις δὲν ἔχει «προτάσεις», οὔτε καταλήγει σὲ προτάσεις ἀλλὰ μόνον καὶ ἀποκλειστικῶς, σὲ ὑποδείγματα.
Οἱ προτάσεις εἶναι ἀντικείμενο τῆς Γεωστρατηγικῆς, ἡ ὁποία καὶ ἐμπεριέχει τὴν ἐθνικὴ ὀπτικὴ γωνία.
Τὸ ἔλλειμα αὐτὸ τοῦ Davutoğlu ἔχει σημασία μεγίστη γιὰ τὸ ἀναγνωστικὸ διεθνὲς κοινό του, ἐφ’ ὅσον προσπαθεῖ «ἐπιστημονικῷ τῷ τρόπῳ» νὰ πείσει γιὰ τὴν ἀναπόδραστη νομοτέλεια τῶν ἐπιχειρημάτων του. Εἶμαι στὴν δυσάρεστο θέση νὰ διαπιστώσω πὼς τέτοιος τρόπος δὲν ὑπάρχει, οὔτε καὶ θεμελιώνεται στὸ ἔργο του.
Ἀσυναισθήτως λοιπόν, χωρὶς νὰ καταθέτει συγκεκριμένη μεθοδολογικὴ πρόταση, υἱοθετεῖ ἕνα ἀκαθόριστο, ἀλλὰ κλασικῶς αἰτιοκρατικό, πρωτογενῆ καὶ μὴ ἐκλεπτυσμένο θετικιστικὸ «συστεμισμό», ὅπως φαίνεται στὴν Εἰσαγωγὴ του, ὁ ὁποῖος χωρὶς νὰ ἐντοπίζεται ἐπιτυχῶς στὸ πλαίσιο ἢ ἔστω στὸ περιθώριο ἑνὸς Morton Kaplan, ἀποπειρᾶται νὰ προσομοιάσει στὰ θεωρητικὰ κείμενα τοῦ K. Waltz, ἀναμιγνύοντάς τον πάντως μὲ στοιχεῖα μαρξισμοῦ ὅπως αὐτὸς ἡρμηνεύθη ἀπὸ θεωρητικοὺς τῶν προσεγγίσεων «Κέντρου-Περιφερείας» τοῦ τύπου τῶν Ροῦντολφ Χίλφερνινγκ (Χρηματιστικὸ Κεφάλαιο, 1909), Ρόζας Λούξεμπουργκ (Ἡ συσσώρευσις τοῦ κεφαλαίου, 1912), τοῦ Νικολάϋ Μπουχάριν (Ὁ Ἰμπεριαλισμὸς καὶ ἡ παγκόσμια οἰκονομία, 1915), τοῦ Κὰρλ Κάουτσκη, τοῦ Β. Ι. Λένιν, (Ὁ Ἰμπεριαλισμός, ἀνώτατο στάδιο τοῦ καπιταλισμοῦ, 1916), τοῦ Σαμὴρ Ἀμήν, κ.τ.λ..
Συνεπῶς, θέλοντας νὰ προσεγγίσομε τὴν νταβουτογλιανῶς γεωπολιτικο-στρατηγικὴ θεώρηση, θὰ προσπαθήσομε ἀναγκαστικῶς νὰ ἐξεύρομε κοινὰ σημεῖα ἀπὸ ὀντολογικὴ καὶ ἐργαλειακὴ ἔποψη, στοχεύοντας στὴν θεμελιώδη δομική τους συγκρότηση καὶ ὑπογραμμίζοντας ὅπου χρειάζεται τὶς θεωρητικὲς παρεκκλίσεις ἀπὸ τὴν καθαρὰ ἐπιστημονικὴ συστημικὴ Γεωπολιτικὴ ἀνάλυση ἢ τήν, ἐξ αὐτῆς προκύπτουσα, γεωστρατηγικὴ προσέγγιση.
Προβαίνοντας λοιπὸν στὴν ἐξέταση τῆς γεωπολιτικῆς προσεγγίσεως τοῦ νταβουτογλιανοῦ ὁράματος ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Συστημικῆς Γεωπολιτικῆς μεθοδολογίας, πρέπει πρωτίστως νὰ ἐντοπίσομε τὸν «συστημικὸ γεωπολιτικὸ παράγοντα» ἐπὶ τοῦ ὁποίου βασίζεται ὅλη ἡ ἀνάλυσις τοῦ τούρκου διανοουμένου χωρὶς πάντως αὐτὸς νὰ δηλοῦται κάπου ὡς τέτοιος. Τὸν ἐντοπίζομε στὸ μέγεθος ποὺ ὀνομάζει «Ἰσλαμικὸ Κόσμο» ἢ «Ἰσλαμικὸ Πολιτισμό».
Ἡ παρατηρουμένη ἀσάφεια στὸν προσδιορισμὸ τῆς ἐννοίας, ἀποτελεῖ καὶ φυσιολογικὸ παρεπόμενο τῆς μεθοδολογικῆς του ἀσαφείας.
Κατόπιν ὀφείλομε νὰ παρατηρήσομε ὅτι ἡ δρᾶσις τοῦ Γεωπολιτικοῦ αὐτοῦ παράγοντος ἐντοπίζεται ἀπὸ τὸν Davutoğlu στὸ πλαίσιο ἑνὸς Πλήρους Συνθετικοῦ Γεωγραφικοῦ Χώρου ὁ ὁποῖος καταλαμβάνει ὁλόκληρο τὸν Πλανήτη, νοούμενο ὡς Γεωγραφικὸ Ὑπερσύμπλοκο. Τὸ ὑπερσύμπλοκο αὐτό, ἐμπεριέχει - κατὰ τὴν μαθηματικὴ δομὴ τοῦ Ὑποσυνόλου - τὸν τουρκικὸ νεο-ὀθωμανικὸ κόσμο ὡς θεμελιῶδες Σύστημα.
Ὁ Davutoğlu ἀναφέρει ρητῶς:
Τὸ ἔλλειμα αὐτὸ τοῦ Davutoğlu ἔχει σημασία μεγίστη γιὰ τὸ ἀναγνωστικὸ διεθνὲς κοινό του, ἐφ’ ὅσον προσπαθεῖ «ἐπιστημονικῷ τῷ τρόπῳ» νὰ πείσει γιὰ τὴν ἀναπόδραστη νομοτέλεια τῶν ἐπιχειρημάτων του. Εἶμαι στὴν δυσάρεστο θέση νὰ διαπιστώσω πὼς τέτοιος τρόπος δὲν ὑπάρχει, οὔτε καὶ θεμελιώνεται στὸ ἔργο του.
Ἀσυναισθήτως λοιπόν, χωρὶς νὰ καταθέτει συγκεκριμένη μεθοδολογικὴ πρόταση, υἱοθετεῖ ἕνα ἀκαθόριστο, ἀλλὰ κλασικῶς αἰτιοκρατικό, πρωτογενῆ καὶ μὴ ἐκλεπτυσμένο θετικιστικὸ «συστεμισμό», ὅπως φαίνεται στὴν Εἰσαγωγὴ του, ὁ ὁποῖος χωρὶς νὰ ἐντοπίζεται ἐπιτυχῶς στὸ πλαίσιο ἢ ἔστω στὸ περιθώριο ἑνὸς Morton Kaplan, ἀποπειρᾶται νὰ προσομοιάσει στὰ θεωρητικὰ κείμενα τοῦ K. Waltz, ἀναμιγνύοντάς τον πάντως μὲ στοιχεῖα μαρξισμοῦ ὅπως αὐτὸς ἡρμηνεύθη ἀπὸ θεωρητικοὺς τῶν προσεγγίσεων «Κέντρου-Περιφερείας» τοῦ τύπου τῶν Ροῦντολφ Χίλφερνινγκ (Χρηματιστικὸ Κεφάλαιο, 1909), Ρόζας Λούξεμπουργκ (Ἡ συσσώρευσις τοῦ κεφαλαίου, 1912), τοῦ Νικολάϋ Μπουχάριν (Ὁ Ἰμπεριαλισμὸς καὶ ἡ παγκόσμια οἰκονομία, 1915), τοῦ Κὰρλ Κάουτσκη, τοῦ Β. Ι. Λένιν, (Ὁ Ἰμπεριαλισμός, ἀνώτατο στάδιο τοῦ καπιταλισμοῦ, 1916), τοῦ Σαμὴρ Ἀμήν, κ.τ.λ..
Συνεπῶς, θέλοντας νὰ προσεγγίσομε τὴν νταβουτογλιανῶς γεωπολιτικο-στρατηγικὴ θεώρηση, θὰ προσπαθήσομε ἀναγκαστικῶς νὰ ἐξεύρομε κοινὰ σημεῖα ἀπὸ ὀντολογικὴ καὶ ἐργαλειακὴ ἔποψη, στοχεύοντας στὴν θεμελιώδη δομική τους συγκρότηση καὶ ὑπογραμμίζοντας ὅπου χρειάζεται τὶς θεωρητικὲς παρεκκλίσεις ἀπὸ τὴν καθαρὰ ἐπιστημονικὴ συστημικὴ Γεωπολιτικὴ ἀνάλυση ἢ τήν, ἐξ αὐτῆς προκύπτουσα, γεωστρατηγικὴ προσέγγιση.
Προβαίνοντας λοιπὸν στὴν ἐξέταση τῆς γεωπολιτικῆς προσεγγίσεως τοῦ νταβουτογλιανοῦ ὁράματος ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Συστημικῆς Γεωπολιτικῆς μεθοδολογίας, πρέπει πρωτίστως νὰ ἐντοπίσομε τὸν «συστημικὸ γεωπολιτικὸ παράγοντα» ἐπὶ τοῦ ὁποίου βασίζεται ὅλη ἡ ἀνάλυσις τοῦ τούρκου διανοουμένου χωρὶς πάντως αὐτὸς νὰ δηλοῦται κάπου ὡς τέτοιος. Τὸν ἐντοπίζομε στὸ μέγεθος ποὺ ὀνομάζει «Ἰσλαμικὸ Κόσμο» ἢ «Ἰσλαμικὸ Πολιτισμό».
Ἡ παρατηρουμένη ἀσάφεια στὸν προσδιορισμὸ τῆς ἐννοίας, ἀποτελεῖ καὶ φυσιολογικὸ παρεπόμενο τῆς μεθοδολογικῆς του ἀσαφείας.
Κατόπιν ὀφείλομε νὰ παρατηρήσομε ὅτι ἡ δρᾶσις τοῦ Γεωπολιτικοῦ αὐτοῦ παράγοντος ἐντοπίζεται ἀπὸ τὸν Davutoğlu στὸ πλαίσιο ἑνὸς Πλήρους Συνθετικοῦ Γεωγραφικοῦ Χώρου ὁ ὁποῖος καταλαμβάνει ὁλόκληρο τὸν Πλανήτη, νοούμενο ὡς Γεωγραφικὸ Ὑπερσύμπλοκο. Τὸ ὑπερσύμπλοκο αὐτό, ἐμπεριέχει - κατὰ τὴν μαθηματικὴ δομὴ τοῦ Ὑποσυνόλου - τὸν τουρκικὸ νεο-ὀθωμανικὸ κόσμο ὡς θεμελιῶδες Σύστημα.
Ὁ Davutoğlu ἀναφέρει ρητῶς:
«Ὁ Ἰσλαμικὸς Κόσμος, ὁ ὁποῖος ἔγινε ἡ διατμηματικὴ ἀρένα αὐτῶν τῶν δύο φαινομένων, δηλαδὴ τῆς Πολιτισμικῆς Ἀναβιώσεως καὶ τοῦ Στρατηγικοῦ Ἀνταγωνισμοῦ, μετατρέπεται [τώρα] στὸ ἐπίκεντρο τῶν Διεθνῶν Σχέσεων». Καὶ ἐδῶ παρατηροῦμε μιὰν ἐνστικτώδη καὶ ἐμπειριστική, ἐργαλειακὴ θὰ ἐλέγαμε, προσπόριση τῶν ἐννοιῶν, πρᾶγμα ποὺ ὀφείλεται στὴν ἴδια θεωρητικὴ ἀδυναμία τοῦ συγγραφέως, ἀναφορικῶς πρὸς τὴν ἐκλεκτικιστική, ἐθνικιστικῆς στοχεύσεως, μεθοδολογικὴ καὶ θεωρητικὴ συγκρότηση τῆς «γεωπολιτιζούσης» καὶ ὄχι γεωπολιτικῆς ἀναλυτικῆς του διαδικασίας, πρᾶγμα ποὺ ἀντιβαίνει στὴν ἴδια τὴν οὐσία τῆς ἀποϊδεολογικοποιημένης καὶ ἀπο-ἐθνικοποιημένης συστημικῆς γεωπολιτικῆς ἀναλύσεως.
Π.χ. ἐνῷ χρησιμοποιεῖ ἐνστικτωδῶς τὰ βασικὰ δομικὰ χαρακτηριστικὰ ἑνὸς Πλήρους Συνθετικοῦ Χώρου, δὲν μπαίνει στὸν κόπο νὰ τὰ προσδιορίσει σαφῶς, οὔτε νὰ παρουσιάσει τὴν μεθοδολογική τους θέση καὶ χρήση στὴν γεωπολιτίζουσα, ἀλλὰ τελικῶς γεωστρατηγίζουσα, «ἀναλυτικοφανῆ» καὶ ὄχι «ἀναλυτική» του διαδικασία.
3) Τὸ μεγάλο ἔλλειμα τοῦ Davutoğlu...
Reviewed by diaggeleas
on
3.7.21
Rating:
Reviewed by diaggeleas
on
3.7.21
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Παρακαλώ να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες και να είστε κόσμιοι στις εκφράσεις σας. Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο με γκρικλις και ξένη γλώσσα θα διαγράφετε. Ευχαριστώ!